Solliciteren kun je leren: het sollicitatiegesprek

Als je gaat solliciteren, zijn er een aantal dingen waar je rekening mee moet houden om je kansen op die gewilde baan te vergroten. Zowel non-verbale als verbale communicatie zijn van belang voor de indruk die je achter laat tijdens een sollicitatiegesprek. Welke indruk moet ik achterlaten? Hoe kom ik goed over in het gesprek? Deze en nog meer vragen zullen beantwoord worden, want: solliciteren kun je leren!

Het gesprek

Als je gaat solliciteren, ontkom je meestal niet aan een sollicitatiegesprek. In een kort gesprek probeer je een goede indruk achterlaten, zodat je een werkgever kan overtuigen om jou aan te nemen. Soms kan het zijn dat er een aantal rondes zijn; je hebt bijvoorbeeld eerst een oriënterend gesprek of een speeddate waarna je uitgenodigd wordt voor een verdiepend gesprek. Ook kan het zijn dat je met meerdere mensen tegelijkertijd wordt uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Gelukkig zijn er een aantal dingen die je voor en tijdens een sollicitatiegesprek kunt doen om je kansen te vergroten.

Voorbereiding

Voordat je gesprek begint, is het verstandig om je verder in de werkgever te verdiepen. Als het goed is heb je dit al enigszins gedaan wanneer je je motivatiebrief schreef, maar voor een sollicitatiegesprek probeer je zoveel mogelijk van een bedrijf te weten te komen. Dit kun je makkelijk doen door op de website van de instelling te kijken, maar ook door naar andere bronnen te kijken, zoals publicaties. Zijn er bijvoorbeeld bepaalde projecten die bij een bedrijf lopen of is er een instellingsstructuur waar ze bij een overheid naar kunnen vragen? Zo kun je concreet toelichten waarom de werkgever je interesseert en makkelijker antwoord geven op eventueel verrassende vragen.

Verder is het altijd verstandig om nog een keer de vacature, je cv en je motivatiebrief door te nemen. Waarom wil je hier solliciteren en waarom zou men jou aan willen nemen? Breid dit soort argumenten eventueel voor jezelf uit door ze op te schrijven en aanvullende redenen te bedenken. Ook is het handig om alvast antwoorden te bedenken op vaak gestelde vragen, als: Waarom ben je geïnteresseerd in deze functie? Wat zijn je drie sterke eigenschappen? Wat zijn je drie zwakke eigenschappen? Naast het voorbereiden van een sollicitatiegesprek op papier, zou je het ook van tevoren met iemand met enige ervaring kunnen oefenen. Zo ga je zelfverzekerd en goed voorbereid het gesprek in.

Nonverbale communicatie

De eerste indruk bepaalt een groot deel van je algehele indruk tijdens een sollicitatiegesprek. Het is dan ook belangrijk dat je gepast gekleed gaat, zodat je bij binnenkomst al een goede indruk achterlaat. Het is afhankelijk van het gesprek wat 'gepast' is. Als je bij een overheid gaat solliciteren, is het slim om in nette, formele kleding te solliciteren. Als je gaat solliciteren voor een horecafunctie is informele kleding vaak geen probleem. Verder is bij de kennismaking het geven van een stevige handdruk en het maken van oogcontact belangrijk; zo kom je professioneel en zelfverzekerd over. Daarbij is het tijdens het gesprek goed als je ook geïnteresseerd overkomt, bijvoorbeeld via je zithouding, je gezichtsuitdrukkingen en je intonatie. Neem daarom altijd wat te drinken aan als dat wordt aangeboden: je komt betrokken over en een slok nemen geeft je enige tijd om te ontspannen en na te denken als je een antwoord even niet weet.

Verbale communicatie

Tijdens het sollicitatiegesprek zal de werkgever je verschillende vragen stellen of problemen voorleggen; het is dan ook belangrijk dat je je hier op voorbereid en hier adequaat op reageert. Het is bijvoorbeeld handig om sterke eigenschappen zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de vacature en deze toe te lichten met voorbeelden. Als je zwakke eigenschappen noemt, is het handig dat dit eigenschappen zijn die niet direct vereist zijn voor de functie. Ook kun je deze zwakkere eigenschappen het beste op een positieve manier formuleren. Dus niet: 'ik ben slecht in presenteren', maar: 'ik zou graag mijn presentatietechnieken willen verbeteren'. Bedenk dus altijd wat voor een werknemer een werkgever in jou zoekt en houd hier rekening mee.

Het is belangrijk om geïnteresseerd en geschikt over te komen, maar blijf hierbij wel bij jezelf. Weet daarom goed wat je motivatie is en hoe je dit wilt overbrengen. Bedenk altijd wat jij voor het bedrijf kan betekenen, maar ook wat het bedrijf voor jou kan betekenen. Het komt dan ook positief over als je zelf een vraag stelt over de instelling. Dit moet wel een verdiepende vraag zijn (bijvoorbeeld 'zijn er mogelijkheden tot bijscholing') en niet één die je zo zou kunnen opzoeken (bijvoorbeeld 'hoe groot is de organisatie'). Er zijn bovendien vragen die een werkgever niet aan jou mag stellen, dus geef hierin duidelijk je grenzen aan. Een vraag als 'ben je van plan op korte termijn zwanger te raken' is discriminerend en mag een werkgever je niet stellen!

Als je aan het einde van het gesprek de mogelijkheid krijgt om een vraag te stellen, is het verstandig om hier gebruik van te maken; zo kom je betrokken over. Daarbij is het aan het einde van het gesprek goed om te weten hoe de rest van de sollicitatieprocedure verloopt. Als je dit nog niet is verteld, dan kun je hierna vragen. Verder kun je het beste aan de werkgever overlaten om het gesprek af te sluiten. Vergeet niet om bij vertrek wederom een stevige handdruk te geven en oogcontact te maken en de werkgever vriendelijk te bedanken voor het gesprek.

Tot slot

Voor al deze aspecten geldt dat je ze het beste leert door ze te oefenen en vaker te doen. Reflecteer voor jezelf dan ook altijd op hoe het gesprek is gegaan, wat je beter wel en niet had kunnen zeggen of doen en hoe je het de volgende keer zou doen. Neem dit weer mee in de voorbereiding van het volgende gesprek. Na een bepaalde tijd weet je welke vragen je ongeveer kan verwachten en hoe je hier vanuit jouw situatie het beste op kan reageren. Zo word je stapje voor stapje steeds vaardiger in het voeren van een sollicitatiegesprek. Oftewel: solliciteren kun je leren!

Lees verder

• Personal branding: stappenplan
• Personal branding: do's & don'ts
• Hoe ziet een goed cv er uit?
• Traineeship: oriëntatie en mogelijkheden
• Het assessment: Wat is de sleutel tot succes?