Franchising: de snelste weg naar een eigen bedrijf?

Een eigen winkel, café of restaurant beginnen is een enorme klus. Je aansluiten bij een bestaande keten kan een goede zet zijn. Als franchisenemer krijg je sneller een lening bij de bank. Maar let op: je moet (bijna) altijd eigen kapitaal meenemen. De voorwaarden van de franchise zijn soms verstikkend. En als het fout gaat met de keten kan de franchisenemer daarvan de dupe worden.

Een eigen bedrijf starten wordt steeds moeilijker

Voor een starter die niet beschikt over tonnen aan eigen kapitaal is het bijna onmogelijk geworden om een eigen zaak te beginnen in sectoren als de detailhandel, de horeca, of de zakelijke dienstverlening. Zulke bedrijven vragen immers grote investeringen in een pand, in de aankleding van de ruimtes, in voorraden en in marketing. Wie gaat die investeringen voorschieten?

Banken zijn door de kredietcrisis nog voorzichtiger geworden in hun kredietverstrekking dan ze al waren, ze worden daar ook toe gedwongen door nieuwe regels die hen dwingen om het risicoprofiel van hun klanten scherp in de gaten te houden. Wie nu bij de bank aanklopt voor een krediet om een nieuwe zaak te openen moet aan zware eisen voldoen, vooral wat betreft het eigen vermogen dat je inbrengt en de borgstelling die je kan afgeven. Voor starters is het erg moeilijk om daaraan te voldoen. Je aansluiten bij een keten kan het mogelijk maken om toch een eigen zaak op te bouwen. In Nederland en België zijn nu (volgens De Nationale Franchisegids 2011) 724 formules die gebruik maken van franchising of vergelijkbare samenwerkingsverbanden. Sommige daarvan zijn zeer wijd verspreid en zeer bekend (Blokker, Etos, Albert Heijn), andere bestaan nog maar uit een paar vestigingen.

Hoe ontstaat een franchise formule?

Een voorbeeld uit de praktijk biedt het Groningse bedrijf Doppio Espresso. Twee ondernemende jongens begonnen in 2007 (in de Brugstraat) een eigen coffeebar met een blitse uitstraling en zeer goede koffie, die al snel een groot succes werd. Zo wonnen ze de landelijke koffietest van het Algemeen Dagblad in 2008. Ze wilden gebruik maken van dat succes om hun zaak uit te breiden. Ze openden zelf nieuwe coffeebars op andere locaties, met precies dezelfde formule. Maar dan moet je als ondernemer van de ene naar de ander zaak snellen om te controleren of de kwaliteit is zoals jij hem wilt. Ze ontdekten dat ze met minder kosten en moeite konden groeien door zelfstandige ondernemers erbij te halen, die hun formule tot in details kopieren. Nu heeft Doppio acht coffeebars. Heel snel gaat de groei dus niet, blijkbaar kiest de keten in de eerste plaats voor kwaliteit, en komt uitbreiding op de tweede plaats.

Franchising heeft voordelen voor beide partijen

Het voorbeeld van Doppio laat zien waar de voordelen liggen:

• Doppio (de franchise-gever) kan blijven groeien, omdat anderen hun formule uitvoeren. Doppio hoeft niet overal panden te huren en bedrijfsleiders aan te stellen, het kapitaal benodigd voor de groei wordt (deels) door anderen ingebracht. De franchisenemers betalen voor het recht om Doppio-produkten te verkopen. Risico’s worden gespreid, als het misgaat met een van de zaken treft dat Doppio minder hard. Door de groei van de omzet kan Doppio beter onderhandelen met leveranciers. En door de groei komt er ruimte voor innovatie, nieuwe producten, onderzoek naar wat de klanten willen.
• De franchise-nemer die toetreedt tot de Doppioketen krijgt een formule die zichzelf al bewezen heeft, een goede naam heeft bij liefhebbers van koffie en thee, en landelijk publiciteit trekt. Hij of zij hoeft zich geen zorgen te maken over de kwaliteit van de grondstoffen, en de prijzen worden gedrukt door gezamenlijke inkoop. Een interne opleiding helpt de franchisenemer om de kwaliteit te leveren die het handelsmerk is van de keten. Doppio helpt bovendien bij het verkrijgen van een banklening.

Hard franchise: steeds meer regels

De kracht van de franchise-aanpak (je stapt in een formule die publiek trekt) heeft een keerzijde. Veel franchisenemers lopen aan tegen de regels die de eigenaar van de formule oplegt. Die regels worden bij veel franchiseformules bovendien steeds strakker, in toenemende mate kiezen de ketens voor hard franchise boven soft franchise (waarbij de franchisenemer meer ruimte heeft om bijvoorbeeld de inrichting van de zaak of het assortiment te veranderen).

Wanneer de keten door die strakke lijn meer succes boekt bij de klanten is dat natuurlijk ook in het voordeel van de franchisenemer. Maar het kan anders lopen. De ooit zo succesvolle franchiseketen Oil & Vinegar liep enkele jaren geleden op de klippen door fouten van het topmanagement. De franchisenemers moesten lijdzaam toekijken hoe hun winkels verliesgevend werden. Ze konden geen eigen initiatief ondernemen omdat ze met handen en voeten gebonden waren aan vijfjarige contracten.

Franchisen is gewoon ondernemen

Van een franchisecontract kunnen beide partijen profiteren. Als het goed gaat. Want een garantie voor succes is het nemen van een franchise niet. Amerikaans onderzoek laat zien dat het slagingspercentage van franchisenemer maar een fractie hoger ligt dan van ‘gewone’ startende ondernemers. Het blijft ondernemen, dat wil zeggen: risico lopen.