Mondelinge overeenkomst: rechtsgeldig, vereisten en gevolgen

In het dagelijkse leven sluit iedereen wel eens een mondelinge overeenkomst zonder erbij na te denken. Het kopen van een buskaartje of het telefonisch bestellen van een pizza om af te halen. Zo maar enkele voorbeelden van een overeenkomst waarbij 'koper' en 'verkoper' niets op papier zetten. Maar zijn deze overeenkomsten ook rechtsgeldig en afdwingbaar in rechte? In de regel zit niemand te wachten op een kostenverhogende, in tweevoud getekende, schriftelijke overeenkomst voor het bestellen en afhalen van de hiervoor genoemde pizza. Het is dan ook maar goed dat de mondelinge overeenkomst in beginsel rechtsgeldig tot stand kan komen. Maar welke wettelijke vereisten worden gesteld aan het sluiten van een mondelinge overeenkomst en welke gevolgen heeft dit voor de partijen?

Inhoudsopgave

• Vereisten: aanbod en aanvaarding
• Gevolgen rechtsgeldige overeenkomst
• Directe aanvaarding
• Niet rechtsgeldig
• Niet afdwingbaar
• Is het sluiten van een mondelinge overeenkomst verstandig?
• Conclusie

Voorbeeld

Christien: “Renee, je hebt een prachtig schilderij aan de muur hangen, is het te koop? Ik geef je er 500 euro voor” Renee: “Ik ben er eigenlijk op uitgekeken, dus ik ga akkoord met 500 euro!” Hebben Christien en Renee zojuist met elkaar een mondelinge overeenkomst gesloten?

Vereisten: aanbod en aanvaarding

In juridische zin komt een overeenkomst tot stand door een aanbod en de aanvaarding van dat aanbod. Terugkijkend naar het bovenstaande voorbeeld, kan het “ik geef je er 500 euro” worden beschouwd als een aanbod en “dus ik ga akkoord met 500 euro” als een aanvaarding van het gedane aanbod. In beginsel is de mondelinge overeenkomst dan ook rechtsgeldig tot stand gekomen.

Artikel 6:217 BW

Gevolgen rechtsgeldige overeenkomst

De term ‘rechtsgeldig’ impliceert dat de overeenkomst ook in rechte kan worden afgedwongen. Dit wil zeggen dat zowel degene die het aanbod heeft gedaan als ook degene die het aanbod heeft aanvaard de ander ertoe kan dwingen om de toegezegde verplichting(en) na te komen met daarbij als ultimum remedium een gang naar de rechter.

Directe aanvaarding

Een belangrijk aspect van de mondelinge overeenkomst is het feit dat deze alleen tot stand komt als het aanbod direct wordt aanvaard. Stel dat – terugkerend naar het voorbeeld – Renee niet reageert op het aanbod en een week later Christien opbelt met de mededeling: “ik ga akkoord met de verkoop van het schilderij”, dan is het aanbod komen te vervallen. In het geval Christien nog steeds het schilderij wenst te verkopen dan kan dit evenwel eenvoudig worden opgelost door het aanbod opnieuw te doen aan Renee.

Niet rechtsgeldig

Niet elke mondelinge overeenkomst is rechtsgeldig. Het meest bekende voorbeeld van een mondelinge overeenkomst die niet rechtsgeldig kan worden gesloten is de koopovereenkomst van een woonhuis. Ingevolge artikel twee uit het zevende Burgerlijk Wetboek (art. 7:2 BW) kan de koop van een tot bewoning bestemde onroerende zaak – wanneer de koper een consument is – alleen rechtsgeldig plaatshebben indien deze schriftelijk wordt aangegaan.

Niet afdwingbaar

Ook afspraken om samen iets te ondernemen, zoals lunchen, een festival bezoeken of naar een verjaardag gaan leveren in juridische zin geen mondelinge overeenkomst op. Deze afspraken zijn niet op rechtsgevolg gericht – het wijzigen van de rechtstoestand – en zijn daardoor niet afdwingbaar. Uiteraard is het onfatsoenlijk om dergelijke afspraken niet na te komen, maar men kan niet naar de rechter om deze alsnog af te dwingen.

Is het sluiten van een mondelinge overeenkomst verstandig?

In beginsel kan het sluiten van een mondelinge overeenkomst geen kwaad en is zelfs heel praktisch! Veel mensen sluiten zonder erbij na te denken dagelijks meermaals een mondelinge overeenkomst. Neem als voorbeeld het bestellen van een drankje op het terras. Door te bestellen bij de ober wordt ingegaan op het aanbod van de brasserie om tegen een (vastgestelde) prijs een drankje af te nemen. Men zou gek opkijken als de ober – voordat hij het drankje brengt – met een overeenkomst naar buiten komt gelopen om de afspraken schriftelijk vast te leggen. Een mondelinge overeenkomst volstaat in dit geval prima.

Ontkennen bestaan mondelinge overeenkomst

Evenwel is het sluiten van een mondelinge overeenkomst niet in alle gevallen aan te raden. Bij complexere zaken is het raadzaam om deze in de regel niet mondeling overeen te komen. Als een van de partijen nadien namelijk onder de mondelinge overeenkomst uit wil en het bestaan van de mondelinge overeenkomst ontkent, dan staat de ander voor een bewijsprobleem. Immers, zonder getuigen van het sluiten van de overeenkomst zal het uitdraaien op een welles-nietesdiscussie.

Inhoud mondelinge overeenkomst

Evenzo in de situatie waarin het bestaan van de overeenkomst niet wordt ontkend, maar partijen verschillen over de inhoud van de mondelinge overeenkomst. Was de prijs voor de auto 4500 euro of 5400 euro? Zou de auto geleverd worden in een lichte of donkere grijze kleur? Zo maar enkele twistpunten die men had kunnen voorkomen door de overeenkomst schriftelijk vast te leggen.

Conclusie

De mondelinge overeenkomst komt in de meeste gevallen rechtsgeldig tot stand door het doen van een aanbod en vervolgens de directe aanvaarding van het gedane aanbod. Uitzonderingen op deze hoofdregel zijn de mondelinge overeenkomst tot het kopen van een huis en de ‘overeenkomst’ die niet op rechtsgevolg zijn gericht, zoals lunchafspraken of verjaardagen.

Het sluiten van een mondelinge overeenkomst gebeurt in het dagelijks leven vaak zonder dat men erbij stilstaat. In veel gevallen is dit ook heel praktisch. Niemand zit te wachten op een overeenkomst voor het kopen van een buskaartje, het bestellen van een drankje of het kopen van schoenen in een winkel. Betreft het complexere zaken dan kan het echter wel verstandig zijn om de afspraken op schrift te stellen, zodat in een later stadium de afspraken geen problemen ontstaan over het bestaan of de inhoud van de mondelinge overeenkomst.

Lees verder

• De mondelinge overeenkomst: bestaan en inhoud bewijzen