Verschillende rechtsvormen

Om de rechten en plichten van een organisatie te regelen, zijn er verschillende rechtsvormen. De rechtsvorm is de juridische ofwel wettelijke vorm van de organisatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een natuurlijk persoon en een rechtspersoon. Een natuurlijk persoon is een mens die deelneemt aan het rechtsverkeer en daarbij rechten en verplichtingen heeft. Een rechtspersoon is een organisatie die net als een natuurlijk persoon zelf rechten en verplichtingen heeft; ze kan eigen bezittingen en schulden hebben.

Eenmanszaak

De eenmanszaak is een ondernemingsvorm die geen rechtspersoonlijkheid bezit. Er is één eigenaar, die de leiding heeft, het eigen vermogen heeft ingebracht en verantwoordelijk is voor de schulden van de eenmanszaak. De eenmanszaak is de meest eenvoudige rechtsvorm. Om een eenmanszaak te beginnen is inschrijven in het handelsregister bij de KvK genoeg. De eigenaar van de eenmanszaak is volledig aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Een faillissement wordt door een rechtbank uitgesproken als de ondernemer niet meer in staat is de schulden te betalen. De ondernemer kan bij de rechtbank ook surseance van betaling aanvragen. Surseance van betaling houdt in dat de ondernemer een bepaalde periode uitstel van betaling krijgt.

Vennootschap onder firma

Een vennootschap onder firma (vof) is een organisatie waarin twee of meer personen zijn overeengekomen onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uit te oefenen. De vennootschap onder firma bezit geen rechtspersoonlijkheid. De eigenaren zijn hoofdelijk aansprakelijk en kunnen dus afzonderlijk en persoonlijk worden aangesproken voor de voldoening van een volledige schuld. Veel vof’s worden opgericht door middel van een notariële akte. Hierin worden zaken als de vermogensinbreng, de bevoegdheden en de winstverdeling geregeld. De benaming vennootschap onder firma gaat verdwijnen. Via een wetswijziging gaat de vof over in een rechtsvorm die openbare vennootschap wordt genoemd. Hierbij zijn twee varianten mogelijk: met rechtspersoonlijkheid (OVR) en zonder (OV).

Besloten vennootschap en naamloze vennootschap

Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid zijn besloten vennootschap (bv) en naamloze vennootschap (nv). Hierbij is het eigen vermogen verdeeld in aandelen. Een aandeel is een deel van het eigen vermogen in de bv of de nv. De aandelen van een bv staan altijd op naam. Deze worden bijgehouden in een aandeelhoudersregister. Aandelen van een bv zijn beperkt overdraagbaar. Aandelen van een nv kunnen ook op naam worden uitgegeven, maar meestal worden ze uitgegeven aan toonder. Deze zijn vrij verhandelbaar. De aandeelhouders zijn de eigenaren van een bv en een nv. Zij kunnen invloed op het beleid van de vennootschap uitoefenen op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). Dit moet minstens eenmaal per jaar worden georganiseerd. De directie (Raad van Bestuur) heeft de dagelijkse leiding in de bv en nv. De Raad van Commissarissen (RvC) houdt toezicht op de werkzaamheden van de directie en voorziet de directie ook van advies. Een bv en een nv kunnen alleen bij notariële akte en moet worden ingeschreven bij de KvK. Verder moet de minister van Justitie voor de oprichting een verklaring van geen bezwaar afgeven. Ten slotte moet bij de bv op de uitgegeven aandelen €18.000 worden gestort en bij de nv minimaal €45.000. Als niet aan alle voorwaarden wordt voldaan, dan zijn de bestuurders persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de onderneming. Eenmaal per jaar moet de bv of nv een jaarrekening deponeren bij de KvK. Vanaf een bepaalde omvang zijn de ook verplicht om hun jaarrekening te laten ocntroleren door een registeraccountant.

Vereniging

De vereniging is een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen die een bepaald doel willen verwezenlijken. Een vereniging mag winst niet verdelen onder de leden, maar ten goede laten komen aan het gemeenschappelijke doel. Een vereniging moet door ten minste twee personen worden opgericht. Bij verenigingen maken we onderscheid tussen formele verenigingen en informele verenigingen. Bij een formele vereniging is de oprichting notarieel vastgelegd. In de notariële akte moeten de statuten van de vereniging worden opgenomen. De vereniging moet worden ingeschreven bij de KvK. Zo zijn de eigenaren niet meer persoonlijk aansprakelijk voor schulden. Informele verenigingen hebben beperkte rechtsbevoegdheid. De oprichting gebeurt mondeling of de oprichters stellen een onderhandse akte op. Inschrijving bij de KvK is niet nodig. Bij een vereniging bezit de algemene ledenvergadering de hoogste macht. Dit kunnen ook afgevaardigden zijn. Deze benoemt de bestuursleden en keuren het jaarverslag van het bestuur. De penningmeester let in een vereniging op de uitgaven.

Stichting

Een stichting is een rechtsvorm zonder leden die met behulp van een vermogen een bepaald doel wil bereiken. Een stichting mag niet naar winst streven of uitkeringen doen aan de oprichters of de bestuurders. Een stichting kun je uitsluitend oprichten bij notariële akte. Een stichting moet zich registreren bij de KvK. Een stichting kent wel een bestuur maar géén leden. Als bestuurders wegvallen, benoemt het bestuur zelf zijn opvolgers (coöptatie).

Financiering van niet-commerciële organisaties

Er zijn verschillende vormen van financiering voor niet-commerciële organisaties, de belangrijkste zijn:

• Budgetfinanciering
• Lumpsumfinanciering
• Subsidies
• Leningen, contributies en giften

Budgetfinanciering

Budgetfinanciering komt voor bij veel overheidsinstellingen. De overheidsinstellingen maken elk jaar een begroting. De overheidsinstelling geeft zijn plannen en de daarbij behorende kosten door aan de overheid en krijgt in het gunstigste geval toestemming de plannen volledig uit te voeren. De organisatie mag de aangegeven plannen dan uitvoeren binnen het daarvoor aangegeven budget.

Lumpsumfinanciering

Financiering door middel van lumpsum komt vooral voor in het onderwijs. Afhankelijk van het aantal leerlingen krijgt de school elk jaar een som geld van de overheid. Bij de besteding van dat geld heeft de school een redelijk grote vrijheid.

Subsidies

Bij subsidies is de overheid niet op grond van wetten verplicht voor de financiering zorg te dragen. Wel zijn er vaak regels waaraan een organisatie zich moet houden om voor subsidie in aanmerking te komen.

Leningen, contributies en giften

In een groot aantal situaties sluiten niet-commerciële organisaties leningen af. Een belangrijke bron van inkomsten van de niet-commerciële organisaties bestaan uit contributies en giften.