3 marketingtrucs waar we allemaal intrappen

Ontdek 3 marketingtrucs waar we allemaal intrappen. Lees over de illusie van schaarste, de illusie van keuzes en de illusie van gender en leer van deze trucs hoe je beter oplet dat je alleen koopt wat je nodig hebt. Tenslotte is kennis de macht van de consument - hoe meer je weet, hoe beter je bewuste keuzes kunt maken.

De illusie van schaarste

Het beste voorbeeld van deze illusie is Apple. Tijdens de release van elke telefoon of tablet staan er huizendikke rijen voor de Apple stores. Konden we een aantal jaar terug nog makkelijk zonder tablet, nu móeten we hem hebben. Apple pakt het slim aan door steeds net te weinig tablets te leveren aan de winkels. Er ontstaat een tekort en opeens zijn mensen bang geen tablet te kúnnen krijgen als ze dit zouden willen. De rijen blijven lang.

Hoe trap je hier niet meer in?

Het antwoord is simpel: heb je het product echt nodig? Hoe vaak ga je het gebruiken en waarvoor precies? Heb je hier al alternatieven voor, die eventueel beter of goedkoper zijn? Dit zijn vragen die je jezelf elke keer stelt voor je een product aanschaft (of in elk geval als je een duur product aanschaft). Op die manier val je niet voor de marketingtruc.

De illusie van keuzes

Er is een opvoedtruc voor kinderen die moeilijk doen met aankleden (of eten of... bedenk het maar). Je doet alsof niet jij, maar je kind beslist.

- 'Oké, jij mag kiezen. Wil je vandaag deze of deze broek aan?'

Twee keuzes, en toch voelt het voor je kind alsof het zelf heeft gekozen.

Terug naar marketing: daar gebeurt dat ook. Stel, er is één papierversnipperaar voor thuisgebruik op de markt voor 100 euro. Koop jij het? Nee? Het klinkt inderdaad niet aantrekkelijk. Wat als er ook een papierversnipperaar is voor 19,95? Let wel: die van 100 euro is groter, kan meer papier versnipperen, en heeft oplaadbare batterijen zodat je hem ook kunt verplaatsen als je een extra stopcontact nodig hebt. Wat zeg je? Koop je liever die van 19,95?

... Maar je hebt toch helemaal geen papierversnipperaar nodig?

Hoe trap je hier niet meer in?

Door de illusie van keuze heb je het idee dat je makkelijk een slimme keuze maakt, terwijl een derde optie (iets helemaal niet kopen of willen) uit je hoofd verdwijnt. Het kan dus lonen om bij je volgende aankoop goed na te gaan of je ook zonder kunt... hanteer daarbij de vragen uit de vorige illusie!

'Is het voor een jongen of een meisje?' - de illusie van genderverschillen

Segmentatie is belangrijk voor marketeers. Hoe specifieker je een groep kunt aanspreken, hoe beter je product wordt verkocht. Als meisjes en jongens precies in hun 'vakje' passen, is dat heel gunstig voor marketeers. En omdat marketing tegenwoordig geen cultuur meer volgt maar vormt, is de invloed ervan enorm - bij kinderspeelgoed zelfs op volwassenen.

Waar vroeger de genderverschillen bij volwassenen enorm de kop opstaken, waren de reclames voor kinderen minder genderbepalend. Op speelgoedverpakkingen en folders spelen jongens en meisjes nog samen. Waar in de jaren vijftig nog cowboypakjes met roze voor zowel jongens als meisjes werden verkocht (en nog precies dezelfde pakjes ook), zijn er tegenwoordig voor meisjes vrijwel alleen nog prinsessenjurken en voor jongens actieheldenkostuums. In speelgoedwinkels staat duidelijk aangegeven welk schap voor meisjes is en welke voor jongens - als dat door de kleur al niet duidelijk was. Jongens spelen agressief, meisjes spelen zoet en lief. Op tv uit zich dat door buitenspeelgoed met veel actie voor jongens en zoet binnenspeelgoed voor meisjes.

Helaas heeft deze segmentering tot gevolg dat kinderen zich ook zo gaan gedragen, net als (al dan niet onbewust) de ouders. Krijgt jouw zoontje een pop als hij daarom vraagt? Krijgt je dochter Lego (zonder een overvloed aan roze en paarse steentjes) als ze dat wil? (Omdat in onze cultuur vrouwen nog steeds niet voor 'vol' worden aangezien zal het laatste sneller gebeuren dan het eerste.) Het is nu zelfs zo dat in onderzoeken wordt gezocht naar de kip of het ei. Zijn hersenen van mannen en vrouwen anders omdat we zo worden geboren of omdat de hersenen door onze cultuur zo gevormd worden? Boeken als Pink Brain, Blue Brain en The illusion of Gender behandelen onderzoeken die uitwijzen dat het vooral de cultuur is die ons zo vormt, en dat we in natuurlijk opzicht weinig verschillen. Wat geef jij je kinderen mee? Dat ze alles kunnen worden wat ze willen of dat ze alles kunnen worden als het maar in het meisjes/jongensvakje past? Want: we denken dat het onschuldig speelgoed is, maar het bepaalt voor kinderen vaak hun hele levenslijn. Is het toeval dat zo weinig mannen dansen en zo weinig vrouwen technische beroepen hebben? Nee, dat heeft zijn fundament in de kindertijd. Minder meisjes dan jongens spelen met Lego, bijvoorbeeld, en inmiddels is bekend dat met bouwen je je technische inzicht traint. Weinig mannen in zorgberoepen spreekt ook voor zich; jongens krijgen minder vaak een pop om mee te spelen. Kinderen durven op een bepaalde leeftijd ook nauwelijks meer iets te kiezen wat niet 'hoort', al helemaal niet als ouders hun nagellakkende zoontje subtiel richting de piratenkostuums dirigeren ('Vind je niet niet veel leuker?') of als ze hun dochter overladen met poppen en prinsessen want 'dat vindt toch elk meisje leuk'? Probeer als kind daar maar eens tegen in te gaan.

(Afbeelding: typisch jongensspeelgoed? Op de verpakking suggereren de spelende jongens van wel.)
Alsnog denken we: maar dat is toch wat kinderen zélf willen? Bekend is de foto van het meisje dat haar auto's toestopt onder een dekentje. Maar: is dat meisje niet al blootgesteld aan reclames die haar vertellen hoe ze zich moet gedragen? En zullen er niet genoeg jongens zijn die in een zorgzame bui bij gebrek aan poppen hetzelfde doen? Alleen... díe foto's zie je nooit. Daarbij zullen er nog steeds veel meisjes kiezen voor Barbies en jongens voor actiespeelgoed - natuurlijk. Maar ze die keuze niet geven beperkt hen enorm.

Hoe trap je hier niet meer in?

Dit is een lastige, omdat onze hele cultuur is gevormd Heb je kinderen? Stel hen zo min mogelijk bloot aan reclame. Dat is in meerdere opzichten handig. Bedenk verder wat je KIND leuk zou vinden. Elk kind zou, vanuit de gedachte dat ze zelf ook later ouders worden, een pop moeten hebben om mee te spelen. Verder zijn blokken en later Duplo en Lego en K'nex of andere bouwstenen goed voor de ontwikkeling van technisch inzicht. Los van geslacht is duurzaam speelgoed handig. Geef dus je kind goed speelgoed, en leer ook dat niets per se voor jongens of voor meisjes is. Zo geef je je kind meer mogelijkheden dan in de speelgoedwinkel op basis van gender worden voorgeschoteld.

Begin ook al met baby af aan: het blijkt dat er tegen jongens significant minder gepraat/teruggebrabbeld wordt dan tegen meisjes, en dat jongens al vroeg 'stoer' moeten zijn - ja, zelfs als baby, zo wordt gehuil van een jongensbaby vaak langer genegeerd. Wees er dus op alert. Dan kies je tenminste bewust hoe je je kind opvoedt en geef je het, zoals gezegd, veel meer mogelijkheden dan alleen de opties die binnen het eigen straatje passen.

De illusie van gender 2: onnodige producten voor mannen en vrouwen

Behalve producten voor jongens en meisjes zijn er ook veel producten voor mannen en vrouwen. Bij deodorant kun je je nog voorstellen dat bepaalde geurtjes meer passen bij mannelijke of vrouwelijke lichaamsgeuren. Echter, als je erover nadenkt zijn er ook veel producten die onnodig 'voor mannen' of juist 'voor vrouwen' zijn. Hieronder een lijst met voorbeelden van producten die er in speciale mannen- en vrouwenuitvoeringen zijn.

• Hamers (er bestaan roze en 'gewone' hamers)
• Barbecuesaus (is er in de gewone variant en 'voor echte mannen')
• Scheermesjes
• Oordopjes
• Energydrink
• Bier
• Elektrische scheerapparaten
• Sokken
• Kookboeken
• Lippenbalsem
• Thermometers
• Shampoo
• Voetballen/basketballen
• Douchegel

Wat kun je met deze informatie?

Vind je het niet erg om producten dubbel te kopen als je samenwoont met iemand van het andere geslacht? Dan hoef je natuurlijk niets met deze informatie. Vind je het echter zonde dat je bepaalde producten niet kunt delen, dan kun je ervoor kiezen om de labels te negeren en producten te kopen die jullie beide kunnen gebruiken. Als vrouw zou je bovendien kunnen besparen, omdat veel producten voor mannen - met name verzorgingsproducten - veelal goedkoper worden aangeboden.