Het recht van de consument

Ons Nederlandse recht kent bepalingen die de consument als koper van goederen en diensten moeten beschermen. De consument wordt doorgaans gezien als de 'zwakkere' partij bij het sluiten van een koopovereenkomst. Als consument ben je immers vaak minder goed ingelicht over de zaak en sta je tegenover een sterkere, veelal professionele partij. Welke regels van consumentenbescherming kennen wij nu eigenlijk?

Inleiding

Al vanaf 1992 bestaan er een aantal regels ter bescherming van de consument bij de koop van goederen of diensten. De consument is vaak degene die bij het sluiten van een koopovereenkomst het minste zicht heeft op de zaak. Zij staat tegen over een professionele partij die deskundig is in het afsluiten van dergelijke koopovereenkomsten. De kloof tussen beide contractspartijen is hierdoor groot, wat pleit voor extra bescherming voor de 'zwakkere' partij. Zoals gezegd komt deze bescherming in eerste instantie vanuit onze eigen wet- en regelgeving. De consumentenbescherming is echter uitgebreid door regels van Europese origine. Nederland is als lidstaat van de Europese Unie verplicht bepaalde regelgeving uit 'Europa' te implementeren in de Nederlandse wetgeving. Onze wetgever was ook verplicht om bepaalde wetten op te nemen over consumentenbescherming. Dit resulteerde in extra regelgeving ten aanzien van consumentenkoop.

De regels

Artikel 5

Vandaag de dag vinden wij de regels omtrent consumentenkoop in boek 7 van ons Burgerlijk wetboek (hierna: Bw). Artikel 5 van boek 7 (verder: art. 7:5 Bw) geeft een definitie van het begrip consumentenkoop: 'de koop met betrekking tot een roerende zaak, elektriciteit daaronder begrepen, die wordt gesloten door een verkoper die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, en een koper, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.' Allereerst zien wij dat er sprake moet zijn van een roerende zaak. De koop van een registergoed, zoals een huis of een stuk grond, valt dus niet onder de bepalingen betreffende consumentenkoop. Daarnaast moet de verkopende partij een professionele partij zijn. Deze partij heeft dus bijvoorbeeld een winkel. Als laatste moet de kopende partij een natuurlijke persoon zijn, hij of zij mag dus niet handelen in de uitoefening van een beroep of een bedrijf. Is aan alle drie deze vereisten voldaan, dan is er sprake van consumentenkoop.

Artikel 6

Verderop in boek 7 vinden we meer inhoudelijke regels met betrekking tot de consumentenkoop. Artikel 6 is een belangrijke bepaling. Zij maakt namelijk de artikelen 1 tot en met 38 van boek 7 van dwingend recht. Dit betekent dat van de genoemde bepalingen niet mag worden afgeweken in bijvoorbeeld een overeenkomst. Het dwingendrechtelijke karakter van artikel 1 tot en met 38 geldt trouwens alleen voor de consumentenkoper. Let wel op. Lid 2 van artikel 6 geeft uitzonderingen voor bepaalde artikelen. Van de genoemde bepalingen mag dan wel worden afgeweken, maar alleen wanneer daarover individuele afspraken zijn gemaakt. Artikel 6 zorgt er dus voor dat professionele partijen niet ten nadele van de consument kunnen handelen.

Artikel 7

Artikel 7 is een mooie bepaling. Sommige bedrijven hebben namelijk de neiging om consumenten pakketten toe te zenden met daarin te koop aangeboden producten. Bij het pakket zit een boodschap voor de persoon in kwestie. Wil de ongelukkige consument de geleverde producten niet kopen, dan zal hij of zij het pakket binnen een bepaalde tijd weer moeten terugzenden. Om dit soort ongewenste praktijken tegen te gaan, bepaalt artikel 7 van boek 7 dat de consument in dit soort gevallen de toegezonden producten mag houden. Dit mag natuurlijk alleen wanneer de consument het desbetreffende bedrijf niet heeft aangezet om de producten op te sturen.

Artikel 10 en 11

In de artikelen 10 en 11 van boek 7 staat hoe we moeten aankijken tegen het risico van het achteruitgaan van de zaak na verkoop. Op grond van artikel 10 ligt het risico van achteruitgang direct na de verkoop op de koper. Koopt de koper het product in een winkel, dan zal hij veelal meteen de beschikking hebben over het gekochte product, waardoor het logisch is dat de koper vanaf dat moment het risico draagt. Wordt het product echter via internet gekocht, dan drukt het risico van het achteruitgaan van de zaak ook tijdens de bezorging al op de koper. Voor consumentenkoop maakt artikel 11 gelukkig een uitzondering. De verkoper is tot en met de bezorging van het product degene die het risico van achteruitgang moet dragen.

Artikel 12 en 13

Tegenwoordig worden steeds meer producten via internet besteld en dus ook thuisbezorgd. Over dit soort transacties moet men vaak bezorgkosten betalen. Dit is logisch en volgens artikel 12 ook wettelijk juist. Toch maakt men voor de consument weer een uitzondering. In artikel 13 kunnen we lezen dat wanneer de verkoper bezorgkosten in rekening wil brengen, de verkopende partij verplicht is al bij het sluiten van de overeenkomst aan de koper mede te delen dat er bezorgkosten worden gevraagd. Deze regel ziet niet alleen op bezorgkosten, ook andersoortige kosten die de verkoper moet maken in verband met de verkoop moeten vooraf zijn aangezegd bij de koper.

Artikel 15, 17 en 18

Boek 7 geeft, niet alleen voor de consumentenkoop, een aantal verplichtingen voor de verkoper weer. Op grond van artikel 15 is de verkoper na de koop verplicht het product in eigendom over te dragen aan de koper. De overdacht moet zonder bijzondere lasten en beperkingen worden uitgevoerd. In dit verband zijn artikel 17 en 18 van groot belang voor de consument. Het geeft de consument namelijk het recht om te klagen over gebreken die kleven aan het afgeleverde product. In het juridisch jargon spreekt men van de non-conformiteitsleer. Een product is non-conform wanneer de afgeleverde zaak niet aan de overeenkomst voldoet. Er kan in veel soorten gevallen sprake zijn van non-conformiteit. Het product kan stuk zijn, er kunnen onderdelen missen of de kwaliteit is niet de kwaliteit die men mocht verwachten. Artikel 17 geeft de hoofdregel voor non-conforme producten. Artikel 18 is speciaal voor de consument. Dit artikel geeft een leidraad wanneer voor consumenten moet worden aangenomen dat sprake is van een non-conform product. Deze bepaling is van groot nut voor de consument, waardoor men vaak een beroep doet op artikel 18 in civiele procedures.

Artikel 21 en 22

Beantwoord het afgeleverde product inderdaad niet aan de overeenkomst, dan heeft de consument op basis van artikel 21 en 22 van boek 7 een aantal mogelijkheden. Allereerst kan de consument nakoming eisen. Dit betekent dat de persoon in kwestie de verkoper kan vragen alsnog na te komen. Zo kan dit leiden tot herstel van de gebreken of te aflevering van ontbrekende delen. In sommige gevallen kan de consument zelfs vragen om vervangende producten. Op basis van artikel 22 krijgt de consument een grote troef in handen. Hij of zij mag namelijk de overeenkomst ontbinden of de overeengekomen prijs verminderen. Pak dit middel niet te snel aan. De consument moet in eerste instantie wel gewoon vragen om herstel, levering of vervanging alvorens over te kunnen gaan op bijvoorbeeld ontbinding.