Een bestuurder is verantwoordelijk voor zijn beslissingen

Ondernemingen, bedrijven en organisaties worden aangestuurd door managers en bestuurders. Beslissingen kunnen grote consequenties hebben zowel voor de organisatie, de financiën maar ook voor andere partijen. De beslissingen moeten dus verantwoordelijk en goed doordacht zijn. Wat houdt de bestuurdersaansprakelijkheid in, waarom is de bestuurder verantwoordelijk voor de genomen beslissingen en hoe wordt het in de praktijk toegepast?

Verantwoordelijkheid bestuurder

• Wat zijn de taken?
• Menselijke beslissingen
• Indirecte aansprakelijkheid
• Doelbewuste ondermijning
• Onbehoorlijk bestuur
• Dreigend faillissement en verantwoordelijkheid bestuurder
• Verzekering bestuurdersaansprakelijkheid

Wat zijn de taken?

Bestuurders leiden feitelijk de organisatie zodat het aan alle voorwaarden kan voldoen van contractuele afspraken en aan gedegen ondernemerschap. Goed toegepast ondernemerschap kan een bedrijf veel opleveren, waardoor opbrengst en winst voor de onderneming kunnen worden gewaarborgd. Belangrijk voor goed ondernemerschap is visie en inschatting van potentiële risico’s, zodat met de goede beslissingen de juiste koers wordt uitgezet. Op die manier kan op een afgewogen manier het bedrijf door de valkuilen van de markt worden geleid. Ten grondslag aan het succes van een onderneming liggen dus welke bestuurdersbeslissingen worden genomen en hoe activiteiten door het bedrijf worden ontplooid.

Menselijke beslissingen

Fouten worden op ieder niveau gemaakt, zo ook op het bestuurdersniveau. Goed bedoelde beslissingen kunnen namelijk averechts werken waardoor de onderneming financieel of mogelijk juridisch in grote problemen kan komen. Ongeacht het feit of de beslissing op een verantwoorde manier is genomen kan de bestuurder er persoonlijk op aan worden gesproken. Ook een bestuurder is namelijk in dienst van de onderneming echter op het hoogste niveau. Indien de beslissing – ook al is het met de beste intenties genomen – drastische gevolgen heeft dan kan dit betekenen dat de bestuurder door de AVA (algemene vergadering van aandeelhouders) uit zijn positie wordt gezet. Prestatie en het verzekeren van winsten is namelijk op ieder niveau van doorslaggevend belang.

Indirecte aansprakelijkheid

Naast voorgaande is de bestuurder eveneens verantwoordelijk voor schade bij derden door bedrijfshandelingen. Het personeel is namelijk in dienst van de onderneming om de taken opgelegd door het management effectief uit te voeren. Daarbij kunnen de volgende omstandigheden worden onderscheiden:

• het personeel voert taken uit waardoor schade ontstaat bij derden. Schade aan anderen ten gevolge van de handelingen van werknemers valt onder de aansprakelijkheid van het bestuur. De onderneming moet in dat geval de schade vergoeden of herstellen. Dit wordt ook wel doorbraak genoemd;
• een contract kan door omstandigheden niet worden nageleefd waardoor niet wordt geleverd. In dat geval is er sprake van indirecte doorbraak. Dit kan in de meest extreme gevallen onder een onterechte daad vallen waartoe de onderneming of de bestuurder verantwoording moet afleggen. Dit kan leiden tot een minnelijke schikking.

Doelbewuste ondermijning

Meest extreem is de omstandigheid waarbij één of meerdere bestuurders de onderneming gebruiken danwel misbruiken om er zelf beter van te worden. Dat houdt in dat er doelbewust kapitaal, vermogen of diensten aan het bedrijf wordt onttrokken, waardoor de solvabiliteit en liquiditeit van de onderneming wordt ondermijnd. Dit kan potentieel leiden tot een faillissementsverklaring indien niet aan openstaande betalingen kan worden voldaan. Dergelijke acties van bestuurders is uiteraard zeer kwalijk en dient concreet te worden aangepakt. Het is namelijk een misdadige actie, waardoor een onderneming ten gronde kan worden gericht met aanvullende schade voor de omgeving.

Onbehoorlijk bestuur

Bij doelbewuste ondermijning en grove inschattingsfouten kunnen de bestuurders daarop worden aangesproken. Onbehoorlijk bestuur zorgt ervoor dat de belangen van de onderneming zelf in het geding komen. Bestuurders nemen veelal belangrijke beslissingen, waardoor het bedrijf zelf grote risico’s kan lopen. Door onvoldoende inschatting of bewuste negering daarvan kan door onbehoorlijk bestuur de continuïteit van de onderneming worden gedwarsboomd. Het bestuur draagt over de eigen beslissingen verantwoordelijkheid. Het houdt in dat bestuurders over een deel van de schade aangesproken kunnen worden. Dit wordt altijd duidelijk indien er sprake is van een faillissement.

Dreigend faillissement en verantwoordelijkheid bestuurder

Kan een onderneming niet voldoen aan de betalingsverplichtingen dan kan door een schuldeiser een faillissement worden aangevraagd. Een curator neemt per ommegaande de belangen van de onderneming over, waardoor bestuurders buitenspel worden gezet. Dit wordt ook wel een bewindvoering genoemd. De curator bekijkt daartoe de balans inkomsten, uitgaven, schulden en vermogen. Dat moet allemaal worden gelijkgetrokken. Indien er echter sprake is van onbehoorlijk bestuur, waardoor de bestuurders verantwoordelijk zijn dan worden zij niet meer beschermd. In dat geval kan het eigen privé vermogen worden aangesproken om de schulden te kunnen betalen.

Verzekering bestuurdersaansprakelijkheid

Er bestaat de mogelijkheid om je als bestuurder te verzekeren tegen de gevolgen van onzorgvuldige beslissingen. Laat je als bestuurder daartoe uitvoerig informeren hoe een verzekering je kan helpen. Je weet immers nooit of een goed bedoelde beslissing schade kan toebrengen. Het kan mogelijk voorkomen dat je privé vermogen wordt aangetast. Let wel dergelijke verzekeringen gelden niet voor omstandigheden waarbij de onderneming door het bestuur zelf is ondermijnd.

Lees verder

• De wederrechtelijkheid van contracten
• Het belang van contractuele aansprakelijkheid