Onbehoorlijk bestuur en de gevolgen bij een faillissement

Tijdens goede tijden draaien bedrijven optimaal en maken goede winsten. Keert de economie dan komen steeds meer bedrijven in economisch slecht vaarwater, waardoor de kans op faillissement toeneemt. Het is in dat geval aan het bestuur of management gelegen om de juiste beslissingen tijdig te maken. Indien dit niet gebeurt of dat willens en wetens besluiten onjuist worden genomen, dan is er sprake van onbehoorlijk bestuur. Wat is de invloed daarvan op een faillissement en wanneer zijn de bestuurders aansprakelijk?

Onbehoorlijk bestuur bij faillissement

• Wat houdt het in?
• Kosten en baten onjuist verdeeld
• Aanvraag faillissement
• Wel of geen bescherming eigen vermogen bestuurders
• Aansprakelijkheid van bestuurders
• Wat valt onder onbehoorlijk bestuur?
• Verrekening

Wat houdt het in?

Als het management van een bedrijf bewust of onbewust verkeerde beslissingen neemt of handelingen doet, dan zijn zij daarvoor verantwoordelijk. Onbehoorlijk bestuur geeft reeds aan dat de leiding van het bedrijf onjuist heeft gehandeld, waardoor het bedrijf in de problemen is gekomen. Het kan aanleiding voor te weinig baten zijn. Indien door hun handelen een zaak ten gronde raakt en failliet gaat, dan kan de opgelopen schade met het privé vermogen worden verrekend. Wat houdt onbehoorlijk bestuur verder in en wat zijn de gevolgen?

Kosten en baten onjuist verdeeld

Indien de onderneming in zwaar financieel vaarwater terechtkomt, dan kan het tot tekorten leiden. Winsten vallen tegen, waardoor de gemaakte kosten niet worden gedekt. Indien dit door de marktwerking wordt veroorzaakt, dan valt het bestuur niets te verwijten. Dit is anders indien de kosten door toedoen van de bestuurders zelf zijn verhoogd. Oftewel door ongewone uitgaven is het financiële draagvermogen van het bedrijf uitgehold, waardoor de zaak niet meer kan bestaan.

Aanvraag faillissement

Strikt genomen kan iedere partij een faillissement aanvragen. Uiteraard dient de omstandigheid er wel naar te zijn voordat het wordt aangevraagd. De inkomsten zijn onvoldoende om de kosten te kunnen dekken. Schuldeisers, het Openbaar Ministerie maar ook het bestuur zelf kan het faillissement aanvragen, waardoor een curator als bewindvoerder wordt aangesteld. Het doel van die curator is om een vereffening uit te voeren tussen de schulden en het resterende vermogen van de onderneming.

Wel of geen bescherming eigen vermogen bestuurders

Indien een bedrijf is opgesteld met een eigen rechtspersoonlijkheid (naamloze of besloten vennootschap), dan is vermogen van bestuurders afgeschermd van het bedrijfsvermogen. Indien het dan tot een onverhoopt faillissement komt, dan wordt het privé vermogen niet aangewend om de schulden gelijk te trekken. Is de zaak opgesteld als eigen zaak of vennootschap onder firma, dan is die bescherming er niet. Wordt echter aangetoond dat er sprake is van onbehoorlijk bestuur, dan is het faillissement deels te wijten aan de gedragingen van het bestuur zelf.

Aansprakelijkheid van bestuurders

Strikt genomen is een bestuurder overal verantwoordelijk voor, echter de onderneming zelf draagt de aansprakelijkheid. Met dit beginsel kunnen bestuurders goede beslissingen in naam van het bedrijf nemen. Toch kunnen bepaalde beslissingen of juist het niet uitvoeren van specifieke handelingen als verwijtbaar worden bestempeld. Het bestuur is verantwoordelijk voor een goed draaiend bedrijf, waarbij geen misstanden van toepassing zijn. Door onwetendheid maar ook door bewuste manipulatie kan de financiële zekerheid van het bedrijf in het geding komen. De veroorzaakte schade valt in die gevallen onder de aansprakelijkheid van de bestuurders zelf.

Wat valt onder onbehoorlijk bestuur?

Heeft het bestuur zichzelf verrijkt door bedrijfsgeld privé aan te wenden dan is het overduidelijk. Maar er zijn ook andere omstandigheden, waarbij er ook onbehoorlijk bestuur van toepassing is. Denk aan de volgende voorbeelden:

• privé belangen zijn zakelijke belangen geworden. Geld wordt uit de onderneming gehaald ten behoeve van de eigen financiën, gewin en rijkdom. Het bedrijf wordt ingezet om privé belangen te bewerkstelligen;
• de bestuurder is verplichtingen in naam van het bedrijf aangegaan, terwijl de zaak de lasten/ investering niet kan dragen. Dit is zeker van toepassing indien een risico wordt genomen als reeds een slechte financiële situatie van het bedrijf bekend is. Teveel hooi op de vork nemen is dus nooit goed. De bestuurder dient gepaste beslissingen te nemen;
• er is een “groot” contract aangegaan, zonder dat de risico’s daarvan zijn geanalyseerd of bekend zijn geworden;
• het laten uitvoeren van werk met zwart geld;
• er worden activiteiten ontplooid, waarvoor het bedrijf niet is opgezet;
• er is geen boekhouding bijgehouden en de jaarrekening van het bedrijf wordt te laat gedeponeerd;
• het geven van geldelijke ondersteuning aan anderen, zonder dat er zekerheid is dat het kan worden terugbetaald;
• het niet op tijd aan de belastingdienst of UWV melden dat de baten onvoldoende zijn om de verplichtingen na te komen. Tijdige melding kan tot uitstel van betaling leiden, waardoor mogelijk een faillissement had kunnen worden vermeden;
• de algemene vergadering van aandeelhouders (AvA) wordt niet tijdig ingelicht omtrent de stand van zaken. Onwetendheid van de aandeelhouders kan schadelijk zijn voor de complete onderneming.

Verrekening

Indien succesvol is aangetoond dat bestuurders er maar een potje van hebben gemaakt, dan dragen zij aansprakelijkheid over de opgelopen schade. De bescherming voor het privé vermogen komt daarmee te vervallen en kan dus door de curator worden aangewend. In eerste instantie wordt bij een faillissement het bestaande bedrijfsvermogen gebruikt om de schulden te betalen. Indien daarbij een tekort voordoet, dan kan het eigen vermogen van de bestuurder worden gebruikt. Zo kan de balans tussen schulden en baten weer worden rechtgetrokken. Let wel dat in sommige gevallen de bestuurder onvoldoende privé vermogen heeft en dus een regeling wordt getroffen. Zodoende wordt de schade met de tijd zo veel als mogelijk vergoed.

Lees verder

• Goedkoop personeel ontslaan: faillissement en doorstart