Organiseren en arbeidsverdeling

Organiseren is het creëren van een structuur van relaties tussen het personeel, waardoor zij de organisatiedoelstellingen behalen. Arbeidsverdeling is een noodzakelijke voorwaarde. We maken onderscheid tussen horizontale en verticale arbeidsverdeling (horizontale of verticale differentiatie).

Organiseren

De functie “organiseren” is erop gericht een structuur van relaties tussen het personeel te creëren, waardoor zij in staat zijn de geplande doelen te bereiken.

Redenen voor organiseren en organisatiestructurering

Mensen organiseren zich om de volgende redenen:

• Het bereiken van synergie.
• Het voorkomen van de duplicatie van middelen (schaalvoordelen)

Als mensen eenmaal opereren in organisaties, moet er een organisatiestructuur worden ontworpen, vanwege de volgende redenen:

• Het instellen van lijnen van autoriteit en hiërarchie
• Het bewerkstelligen van goede communicatie

Arbeidsverdeling

Motieven voor arbeidsverdeling

• Bij het bepalen van de arbeidsverdeling kan men zich laten leiden door de volgende motieven:
• Bestuursmotief: de organisatie moet bestuurbaar blijven en er moet toezicht zijn op de uitvoering van taken.
• Kostenmotief: de arbeidsverdeling moet zo efficiënt mogelijk werken.
• Gedragskundig motief: de taken moeten de werknemer de mogelijkheid tot ontplooiing bieden.
• Maatschappelijk motief: maatschappelijke eisen waar men rekening mee houdt met taakverdeling (normen, waarden, wetgeving)

Taken

Wat is een taak?

Een taak is de bevoegdheid, maar ook de plicht, van iemand om een bepaalde activiteit uit te voeren. De taak bestaat uit meerdere handelingen en procedures.

Om tot een geschikte taakdefinitie te komen, moet de taak aan de volgende voorwaarden voldoen:

• De taak is op het niveau van de uitvoerder
• De taak vormt een logisch, overzichtelijk en afgerond geheel.
• De taak biedt de werknemer de mogelijkheid tot ontplooiing en is niet te eentonig.
• De taken van een werknemer bevatten geen tegenstrijdigheden.

Men kan de productieomgeving niet altijd aan de mens aanpassen. Daarom heeft de gedragskundige benadering (Herzberg) een aantal oplossingen bedacht om werknemers gemotiveerd te houden:

• Taakverruiming (job enlargement)
• Taakroulatie (job roulation)
• Taakverrijking (job enrichement)

Functie: Wat is een functie?

Een functie is het geheel wat taken die iemand moet uitvoeren. Om een functie te kunnen omschrijven, past men de functieanalyse toe, die bestaat uit de “4 A’s”:

• Arbeidsinhoud
• Arbeidsomstandigheden
• Arbeidsverhoudingen
• Arbeidsvoorwaarden

Functieanalyse

Voor het maken van een functieanalyse kan men gebruik maken van een aantal methodes, zoals observeren, de expertmethode, een interview, vragenlijst, dagboek.

Verticale en horizontale arbeidsverdeling

Verticale differentiatie is een opdeling van arbeid in verticale zin. Een medewerker met een bepaalde functie krijgt iemand onder zich om hem te helpen. Er is sprake van een hiërarchisch verschil. Als bij verticale differentiatie bevoegdheden en verantwoordelijkheden worden overgedragen aan een lager niveau, spreekt men van het delegeren van taken.

Centralisatie houdt in dat alle macht bij de centrale top van de organisatie ligt en dat er weinig gedelegeerd wordt. Decentralisatie is het omgekeerde van centralisatie.

Horizontale arbeidsdeling of horizontale differentiatie houdt in dat er voor een uitbreiding op gelijkwaardig niveau voor de uitvoering van taken wordt gekozen.