Het ontstaan van het faillissement van V&D

Op 31 december 2015 kregen de medewerkers van warenhuisketen V&D te horen dat het concern haar faillissement heeft aangevraagd. Een van de meest bekende winkelketens van Nederland houdt op te bestaan of moet hopen op een (gedeeltelijke) verkoop aan een ander bedrijf. Hoe is V&D in de problemen gekomen en hoe is het faillissement ontstaan?

Inhoud

• De geschiedenis van V&D
• Verliezen
• De situatie verergert in 2015
• Het faillissement
• Waarom is V&D failliet gegaan?

De geschiedenis van V&D

V&D (afkorting voor Vroom & Dreesmann) werd in de 19e eeuw opgericht door Willem Vroom en Anton Dreesmann. Beiden waren ondernemers en hadden eigen winkels in Amsterdam. In eerste instantie werkten Vroom en Dreesman vooral samen op het gebied van inkoop (door samen in te kopen kon er groter ingekocht worden, waardoor de kosten per stuk afnamen) maar in 1887 werd het gezamenlijke bedrijf opgericht. In 1892 werd het eerste filiaal buiten Amsterdam geopend (Rotterdam) en later volgden filialen in steden als Haarlem, Nijmegen, Arnhem, Tilburg en Breda. Door het snel openen van filialen nam de afzet toe en kon er nog groter ingekocht worden, waardoor de marges op de verkopen toenamen. In 1905 werd het bedrijf omgezet in een naamloze vennootschap (N.V.). In de jaren vijftig was er in bijna elke grote stad een V&D-filiaal te vinden. In 1982 werden de N.V.'s van V&D ondergebracht bij Vendex International en vanaf 1987 werden de eerste La Place-restaurants in V&D-filialen geopend.

Verliezen

Na 1990 ging het financieel minder met V&D. Diverse boekjaren werden verlieslatend afgesloten en er werd gesproken over grote ontslagrondes om de winstgevendheid per medewerker te kunnen vergroten. Vanaf 1999 behoort V&D tot het concern Vendex, welke in 2004 weer werd overgenomen en onder de naam Maxeda verder ging. Dit concern besloot vrijwel direct om alle V&D-filialen (die nog in eigen beheer waren) te verkopen en terug te huren. Investeringsmaatschappijen kunnen hiermee enorme winsten en kasstromen genereren. In 2010 werd V&D verkocht aan Sun Capital Partners. Ondanks dat het concern er niet goed voor stond, werden er nog nieuwe vestigingen in Uden en Vlaardingen geopend. Om meer omzet te genereren, ging het concern zich specifieker richten op bepaalde doelgroepen om een bepaalde mate van exclusiviteit aan te kunnen bieden. Het mocht niet baten. In 2013 sloot V&D het boekjaar af met een verlies van € 42 miljoen en in 2014 bedroeg het verlies zelfs € 49 miljoen. Ook de banken van V&D waren bezorgd om de financiële situatie van het concern en verlaagde het bankkrediet van ruim € 40 miljoen naar € 2 miljoen. Omdat het concern hierdoor in acute betalingsproblemen kwam richting haar leveranciers, werd het bankkrediet alsnog tijdelijk deels teruggezet.

De situatie verergert in 2015

Begin 2015 komt V&D met een noodgreep om een mogelijk faillissement af te wenden. Omdat er structureel verliezen worden gerealiseerd, dienen de vaste kosten nodig verlaagd te worden. V&D besluit om het loon van het personeel met gemiddeld ruim 5% te verlagen. Het verzoek wordt tegengehouden door de vakbonden FNV en CNV, die in het gelijk worden gesteld door de rechtbank. V&D kan de verlaging niet eenzijdig doorvoeren. Als volgende noodgreep vraagt V&D van haar huurders om gedurende vier maanden de huur niet in rekening te brengen. De huurders komen hiermee in een lastige situatie. Of ze gaan akkoord met het voorstel en ze lopen vier maanden huur mis (maar hebben dan wel de kans dat V&D blijft bestaan en dat ze hun huur daarna toch blijven ontvangen), of ze gaan niet op het voorstel in en lopen het risico dat V&D failliet gaat en dat ze op zoek moeten naar nieuwe huurders voor moeilijk te verhuren panden (het zijn vaak dure panden met meerdere verdiepingen). De verhuurders gaan niet met het voorstel akkoord, waardoor de betalingsproblemen van V&D nog groter worden. Met de Belastingdienst wordt een betalingsregeling getroffen en wordt uitstel van betaling van de belastingverplichting gekregen en uiteindelijk wordt er ook een regeling getroffen met de verhuurders, waardoor V&D een deel van de huurverplichtingen kon terugverdienen als er aan een aantal gestelde eisen tegemoet werd gekomen.

V&D kijkt daarnaast tegen te hoge aflossingsverplichtingen van de bankfinancieringen aan. Eigenaar Sun Capital Partners besluit daarom in juli 2015 om € 47 miljoen in V&D te investeren, om de financieringen van een aantal banken over te nemen. De looptijd wordt van 2 jaar (wat de looptijd van de bankfinancieringen was) verlengd naar 4 jaar, waardoor V&D meer liquiditeitsruimte krijgt. Omdat Sun Capital al eerder in het jaar € 60 miljoen investeerde, is er meer dan € 100 miljoen in 2015 betaald om V&D van de ondergang te redden. V&D schrapt een flink aantal banen op het hoofdkantoor en in verkoopfilialen. Ondanks de besparingen vielen de maanden november en december tegen. Onder andere door warme weer moesten voorraadposities ter waarde van miljoenen euro's worden afgeboekt.

Het faillissement

Op 31 december 2015 vraagt V&D, nadat een week eerder nog uitstel van betaling was verleend door de rechtbank, het faillissement aan voor V&D en La Place. De winkels blijven tot nader open, om de kans op een verkoop te vergroten, maar het personeel heeft ontslag aangezegd gekregen. Het faillissement treft duizenden werknemers, de verhuurders van de filialen, honderden leveranciers die hun openstaande rekening niet meer betaald krijgen en naastgelegen winkeliers die geen gebruik meer kunnen maken van de aantrekkingskracht van V&D. In januari 2016 meldden zich al tientallen concerns die delen van V&D wilden overnemen. In dezelfde maand maakt supermarktketen Jumbo bekend dat het de La Place-restaurants overneemt, waardoor een groot deel van het La Place-personeel niet ontslagen hoeft te worden.

Waarom is V&D failliet gegaan?

Van een gerenommeerd warenhuisketen naar een faillissement, en dat in een paar jaar. Hoe kan het dat V&D geen winst kon realiseren of haar verliezen niet kon beperken? Dit zijn een aantal redenen die hieraan bijgedragen kunnen hebben:

De stap naar online

V&D heeft pas in 2008 een online webshop opgestart en heeft daarmee pas laat op de online ontwikkeling geanticipeerd. Ter vergelijking: H&M begon al in 1998 met het verkopen van artikelen via internet en bol.com realiseerde in 2008 al een omzet van meer dan € 200 miljoen online. V&D heeft te lang vastgehouden aan het idee dat consumenten bij een groot deel van de producten de voorkeur geeft aan een fysieke winkel boven een webshop. Tegen de tijd dat V&D een goed werkende website had, waren de consumenten al gewend aan de concurrenten die veel eerder online zijn begonnen.

V&D heeft geen onderscheidend assortiment

De kritiek op V&D is dat er te weinig exclusief assortiment wordt aangeboden en dat het concern zich teveel op het middensegment heeft gericht. Vooral in de jaren van de financiële crisis liepen de consumentenbestedingen in dit segment terug en waren het buitenlandse partijen (H&M, Zara, Primark) die snel en effectief een groot marktaandeel wegnamen van de traditionele Nederlandse ketens door kleding voor het middensegment gevarieerder en goedkoper aan te bieden.

Veel bestuurswisseling tijdens de moeilijke jaren

Sinds 2012 heeft V&D vier verschillende CEO's gehad, waardoor er moeilijk een duidelijke strategie opgestart kon worden om voor betere tijden te zorgen. Daarnaast kwamen enkele CEO's van warenhuisketens af die in eenzelfde moeilijke situatie zaten. Er waren te weinig bestuurders die V&D weer op het goede pad konden zetten.

De verkoop aan investeringsmaatschappijen

V&D is diverse malen verkocht aan investeringsmaatschappijen. Deze maatschappijen zijn vooral winstgedreven en kijken naar de mogelijkheden om bedrijven met zoveel mogelijk rendement te verkopen en hebben over het algemeen minder belang bij de continuïteit van een bedrijf op de lange termijn. Door het verkopen en terughuren van de panden heeft de investeringsmaatschappij enorm veel winst gerealiseerd, maar V&D is hierdoor in de problemen gekomen door relatief dure huurcontracten met verhuurders die, zoals in 2015 bleek, niet of nauwelijks mee willen denken met de financiële situatie van V&D.