De werking van investerings- en financieringsbegroting

Wie een eigen bedrijf wil beginnen moet zich door een bepaalde procedure heen werken. Het begint niet met een inschrijving bij de Kamer van Koophandel maar wel met een goede planning. In diverse artikelen is daarover al heel wat geschreven en kortheidshalve wordt naar die artikelen verwezen. Zo gaat het ene artikel over hoe je via een stappenplan een bedrijfsplan kunt schrijven en het andere vertelt dat ondernemen vooral te maken heeft met een goede motivatie en het stellen van haalbare doelen. Aangezien er nog maar weinig is geschreven over de financiële kanten van een eigen bedrijf wordt het eens tijd om daarover wat meer informatie te geven. Daarom: wat is het investeringsplan en wat is het financieringsplan en hoe werkt dit in het bedrijfsplan door.

Het bedrijfsplan

Door menigeen wordt het bedrijfsplan gepromoot als iets dat per se noodzakelijk is om bij de een of andere bank een bedrijfskrediet los te krijgen. Gelukkig zijn er ook anderen die het bedrijfsplan zien als het sluitstuk van een gedegen planning dat kan dienen als "bewijs" voor een bank dat het risico dat zij loopt bij het geven van een bedrijfskrediet te overzien is. Het bedrijfsplan moet de bank ervan kunnen overtuigen van het feit dat de investering die zij doet (de lening) binnen afzienbare tijd terug komt.

De belangrijkste functie van een bedrijfsplan is en blijft echter dat er een plan is ontstaan dat de ondernemer in spe zal helpen bij de opzet van het bedrijf. Treden er fouten op dan zijn die fouten eenvoudiger op te sporen en weer te herstellen, iets wat zonder een plan nagenoeg onmogelijk is. De grootste oorzaak voor het falen van ondernemingen en het al na korte tijd stoppen van de bedrijfsactiviteiten is het ontbreken van een goed bedrijfsplan.

Delen van het bedrijfsplan

Ten overvloede toch nog even de onderdelen van een bedrijfsplan. In de regel bestaat een bedrijfsplan uit twee en soms drie onderdelen:

• algemeen gedeelte waarin allerlei informatie wordt opgenomen over de ondernemer, de motivatie, doelstellingen, SWOT analyses en doelgroep(en);
• een financieel gedeelte waarin diverse onderwerpen aan bod komen die te maken hebben met kapitaal, omzet en liquiditeit.

Soms wordt er een apart deel besteed aan marketinggegevens. Enerzijds omdat bijvoorbeeld een bank daarnaar vraagt en anderzijds omdat de ondernemer daar een deel van de onderbouwing (waarom begin ik het bedrijf) uit kan halen. In andere gevallen kunnen de marketinggegevens ook bij het algemene gedeelte worden ondergebracht.

Financiële gedeelte

In het financiële gedeelte komen vijf begrippen voor:

1. Investeringsbegroting;
2. Financieringsbegroting;
3. Exploitatiebegroting;
4. Liquiditeitsbegroting;
5. Privébegroting.

Met name de investeringsbegroting en de financieringsbegroting vormen nogal eens een probleem en daarom wordt hierop nader ingegaan.

Investeringsbegroting

De investeringsbegroting is een overzicht met betrekking tot alle zaken die nodig zijn om het bedrijf te kunnen starten. Het gaat bijvoorbeeld om transportmiddelen, het bedrijfspand, inventaris, voorraad, voorfinanciering BTW, aanloopkosten, verbouwing, goodwill enzovoorts. Om de investeringsbegroting (ook wel investeringsplan of investeringsprognose) te kunnen opmaken kun je offertes aanvragen en als je dat doet dan het liefst twee offertes van verschillende leveranciers. Persoonlijke bezittingen zoals aan auto of computer mogen ook op de investeringsbegroting komen te staan. Let wel dat de actuele waarde wordt vermeld en dat het eigen vermogen op de financieringsbegroting (later hierover meer) dan ook groeit.

Op een correcte investeringsbegroting staan de posten die het duurzaamst zijn en het langst bij de onderneming blijven bovenaan. Dat zij bijvoorbeeld het pand, de auto en de inventaris. Daaronder volgen dan de posten die snel in contanten veranderen of al uit contanten bestaan zoals kasgeld en banktegoed. De investeringen zijn vervolgend onder te brengen in vaste activa en vlottende activa. Vaste activa zijn bedrijfsmiddelen die langer dan een jaar meegaan (auto, pand, inventaris) en de vlottende activa zijn bedrijfsmiddelen die korter dan een jaar meegaan (voorraden). Hieronder volgt een praktijkvoorbeeld van een investeringsplan voor een willekeurige onderneming.

Het bedrag van €315.769,00 is dus nodig om dit bedrijf te starten. In dit rijtje staan kosten voor een pand en in dit geval betekent het dat het pand is aangekocht. Als je een pand huurt dan worden de huurkosten in de exploitatiebegroting opgenomen omdat het kosten zijn die kosten op de omzet drukken. Het bedrag bij goodwill is een bedrag waarvoor een bestaande onderneming mag worden overgenomen als een soort van vergoeding aan de verkopende ondernemer, bijvoorbeeld voor de goede naam die is opgebouwd. De voorfinanciering btw heeft te maken met het feit dat alle bedragen op de investeringsbegroting ZONDER BTW worden vermeld omdat de ondernemer die kan terugvorderen. De btw moet door de ondernemer echter worden voorgeschoten en dat is de voorfinanciering. Het is dus anticiperen op aanstaande transacties. De volgende kwestie die zich nu aandient is de vraag waar die €315.769,00 vandaan moet komen.

Financieringsbegroting

In de financieringsbegroting wordt uiteengezet hoe de investeringen worden gefinancierd. in dit overzicht wordt duidelijk wie welke middelen in het bedrijf gaat stoppen en welke financiering nodig is. De financieringsbegroting maakt onderscheid tussen eigen vermogen en vreemd vermogen. Eigen vermogen spreekt voor zich: alles wat de ondernemer zelf aan middelen in het bedrijf brengt. Ook achtergestelde leningen (van bijvoorbeeld familie en vrienden) worden tot eigen vermogen gerekend. Vreemd vermogen is alles dat van banken of andere kredietverstrekkers afkomstig is. Dus ook leasecontracten, borgstellingskredieten van de overheid en dergelijke zijn vreemd vermogen. De financieringsbegroting voor dezelfde willekeurige onderneming is dan mogelijk:

Het bedrag van €320.000 dekt de financiële (investeringsbehoefte) volledig. Met betrekking tot het eigen vermogen kan het wenselijk zijn om het bedrag in posten uit te werken. Bijvoorbeeld: 50.000 spaargeld, 25.000 auto, 75.000 tante Agaathregeling (ook wel regeling Durfkapitaal genoemd, wat het voor geldverstrekkers fiscaal aantrekkelijk maakt om geld te lenen). Het rekening-courant krediet is het bedrag waarvoor de ondernemer rood mag staan en het leverancierskrediet is het bedrag dat bij leveranciers mag uitstaan. Meestal hebben leveranciers een betalingstermijn van tussen de 14 en 30 dagen.

Eigen begrotingen maken

Elke onderneming heeft eigen perikelen en er is geen standaard investeringsbegroting of financieringsbegroting voor te maken. Elk adviesbureau of adviseur zal in persoonlijke gesprekken naar diverse aspecten vragen en die vervolgens in de ene of de andere begroting onder brengen. Wil je zelf aan de slag dan doe je er goed aan om eerst even een correcte en complete lijst te maken van je huidige omstandigheden. Wat heb je al zelf en wat heb je per definitie nodig om te starten dat nog moet worden aangeschaft. Daarbij is het verstandig om je te realiseren dat zonder inbreng van eigen vermogen geen enkele bank staat te trappelen om je te helpen, zij het dat dit wel afhankelijk kan zijn van het type bedrijf dat je wilt beginnen. Zij dragen dan immers het risico volledig. De solvabiliteit (de mate waarin jouw onderneming in staat is om de financiële verplichtingen na te komen) moet minimaal 30% zijn, en vrij vertaald voor het voorbeeld betekent dit dat je zelf minimaal €110.000 moet inbrengen. In dit voorbeeld is dat dus in orde.

Wil je of moet je een pand kopen dan moet je rekening houden met het feit dat banken meestal niet meer dan 65% van de executiewaarde (dat is de waarde bij gedwongen verkoop) aanhouden en dat de executiewaarde meestal niet meer dan 85% van de vrije verkoopwaarde is. Laat je goed informeren alvorens je in dit avontuur stapt. Huren is een andere en wellicht voor de start een betere en betaalbare optie. Ga je met familie of vrienden in zee (in financieel opzicht), zorg dan voor goede afspraken die in een notariële akte worden vastgelegd. Gaan de zaken minder dan weet iedereen wat hem of haar te wachten staat. Maak ook goede afspraken met de bank en de leverancier(s) omtrent leveringen en rekening-courant kredieten. Zorg voor een voldoende hoog kredietlimiet om mogelijke tegenvallers te kunnen afdekken.

Doorwerking van investeringsbegroting en financieringsbegroting in het bedrijfsplan

De investeringsbegroting en de financieringsbegroting staan vooraan in het financiële plan van het bedrijfsplan en met reden. Beide staan namelijk aan de voet van de onderneming en geven al een indruk en inzicht met betrekking tot de prestaties die de onderneming moet kunnen leveren om te kunnen voortbestaan. Beide geven ook de mate van realisme weer in verhouding met het algemene gedeelte waarin alle informatie over de onderneming, de ondernemer, de motivatie en de doelstelling is geformuleerd. Alles moet logisch in elkaar steken en duidelijk maken dat de doelen haalbaar zijn binnen de gestelde grenzen.

Vanuit de investeringsbegroting en financieringsbegroting moet een prognose worden gemaakt ten aanzien van de exploitatie van het bedrijf (de verwachte omzet en de kosten) en de liquiditeit (de verwachte ontvangsten en uitgaven in een bepaalde periode). Uit de exploitatiebegroting en de liquiditeitsbegroting moet blijken dat de onderneming in staat zal zijn om aan financiële verplichtingen te voldoen en tevens in welke mate. Als uit de investeringsbegroting en de financieringsbegroting blijkt dat er heel veel vreemd vermogen nodig is, dan is de kans groot dat niemand wil bijspringen en dat geldt ook voor te optimistisch weergegeven inkomsten en uitgaven.

Er zijn branches die heel weinig nodig hebben om daarin als zelfstandig ondernemer van start te gaan. Belasting en andere consulenten bijvoorbeeld, pedicure praktijken en administratiekantoren hebben weinig nodig om te kunnen beginnen. Een kamer met daarin een bureau, bureaustoel, verlichting, verwarming en automatisering (PC of laptop) voldoen al en meestal is dat soort zaken al aanwezig. Het kan anders worden wanneer de zaken goed lopen en het aantal klanten toeneemt waardoor personeel moet worden aangenomen. Het is dan onwaarschijnlijk (in de meeste gevallen) dat er in het eigen pand nog bedrijfsactiviteiten kunnen en mogen plaatsvinden en wordt naar een pand gezocht.

Conclusie

De investeringsbegroting vormt samen met de financieringsbegroting het overzicht met betrekking tot de financiële uitgangspositie van een startende onderneming. Enerzijds wordt aangegeven hoeveel er aan financiële middelen nodig is om te kunnen starten en anderzijds wordt aangegeven waar die financiële middelen vandaan komen, en er is tenminste 30% aan solvabiliteit nodig om banken ertoe te kunnen bewegen om een financiële bijdrage te leveren in de vorm van een bedrijfskrediet. Beide begrotingen vormen de financiële onderbouwing voor hetgeen er in de algemene delen is geschreven en toont aan dat er aan financiële verplichtingen kan worden voldaan.

Er moet de nodige aandacht worden besteed aan beide begrotingen aangezien deze ook als basis dienen voor de overige financiële delen uit het financiële plan: de exploitatiebegroting, de liquiditeitsbegroting en de privébegroting. Hoge investeringskosten leiden mogelijk tot hoge financieringskosten en dat resulteert dan weer in de eis tot enorme prestaties om aan die eisen en verwachtingen te kunnen voldoen. Zijn de kosten hoog dan zijn de lasten ook hoog en dat kan resulteren in de conclusie dat de ondernemer voor zichzelf geen inkomsten kan genereren met het bedrijf. Op basis daarvan is geen enkel bedrijf een lang leven beschoren.