Gebruik van DNA bij een rechtzaak: de voor- en nadelen

De laatste jaren word DNA steeds vaker gebruikt als ondersteuning of bewijs voor de veroordeling van de verdachte. Het lijkt een ideaal middel, een beetje DNA en je kunt bewijzen dat een persoon schuldig is. Maar gaat dit wel zo gemakkelijk? Wat zijn de haken en ogen in dit geval? In dit verslag zal ik de voor- en nadelen bespreken van het gebruik van DNA bij een rechtzaak.

Uitleg over DNA

In cellen van mensen, dieren en planten zit DNA. In het DNA zitten genen, dat zijn delen van het DNA die informatie bevatten voor eigenschappen. Slechts 3% van al het DNA is gen, daar heb je weinig aan als je een moordzaak op wil lossen. De genen bepalen namelijk je oogkleur, bloedgroep en alle andere eigenschappen. Daar kun je ook op een andere manier achter komen. Dit geeft dus onvoldoende bewijs om een dader aan te wijzen.
Tussen het DNA met genen trof Jeffreys, de uitvinder van het DNA, een speciale soort DNA aan. Dat isoleerde hij, waarna hij het onderzocht. Uit zijn onderzoek blijkt dat het een steeds herhalend patroon heeft. Dat is speciaal voor 1 persoon. Je hebt maar een klein beetje nodig om te zien van wie het is.
Het werd eerst 'DNA fingerprint' genoemd. Onderzoekers spreken liever van een 'DNA-profiel'. Het wordt vaak 'Junk-DNA' genoemd, omdat we de functie ervan niet weten.

Het gebruik van DNA bij rechtszaken

Werkwijze voor het verkrijgen en analyseren van DNA

Het is meestal niet moeilijk om aan DNA te komen. Elke lichaamscel heeft DNA. Elke misdadiger heeft dat dus ook. Hij laat altijd wel wat cellen achter, bijvoorbeeld bloed, haar en sperma. Dat DNA kan vergeleken worden met het DNA van de vermoedelijke dader.
Eerst moet het DNA gezuiverd worden, dat doe je door met enzymen de kenmerkende stukjes eruit te knippen. De stukjes zijn elektrisch geladen. De stukjes worden vervolgens aangebracht op een gelei tussen 2 geladen platen. De kleinere stukjes worden sneller vooruit gedreven dan de grotere. Zo krijg je een patroon, een 'DNA fingerprint'.

Enkele belangrijke rechtmaken waarin DNA bewijsmateriaal ter sprake kwam

• Bij de moordzaak van Putten, werden twee mannen na zeven jaar cel alsnog vrijgesproken. DNA sporen speelden een grote rol in deze rechtszaak. Er waren verkeerde conclusies gemaakt op basis van gevonden DNA, waardoor ze ten onrechte jarenlang vastzaten. Pas na 7 jaar werd deze fout ingezien.
• In 1984 werd in North Carolina (V.S.) een jonge blanke vrouw verkracht en vermoord. Een ‘getuige’, een voormalig lid van de Ku Klux Klan, wees een negentienjarige zwarte man, Darryl Hunt, aan als dader. Behalve deze verklaring was er geen bewijs tegen Hunt. Toch vond de blanke jury dat hij schuldig was. Hunt werd veroordeeld tot levenslang. In 1994 bleek uit DNA-tests dat hij onschuldig was.
• In een geruchtmakende strafzaak (een kerkhofmoord in Vlissingen), werd het DNA in hoger beroep buiten beschouwing geplaatst. Volgens het OM was er te veel twijfel over de sporen. In hoger beroep was er namelijk nader onderzoek gedaan, dat door drie experts anders wordt geïnterpreteerd. IFS en het NFI staan rechtstreeks tegenover elkaar. IFS stelt dat een deel van het DNA-profiel overeenkomt met dat van de verdachte, het NFI meent dat het profiel juist niet van hem is. Dit zorgde voor veel commotie en uiteindelijk heeft het DNA bewijs in het hoger beroep niet meegewogen.

De voor- en nadelen van het gebruik van DNA bij rechtszaken

Voordelen DNA gebruik:

• Het is bijna 100% betrouwbaar
• Het maakt niet uit of je het kort of lang na het misdrijf het DNA onderzoekt, want als de lichaamscellen nog intact zijn dan is het nog gewoon te gebruiken.
• Zelfs al is iemand helemaal verbrand, je kunt diegene d.m.v. DNA-onderzoek toch nog identificeren. Dit is mogelijk omdat er altijd nog DNA in je kies of iets dergelijks zit wat nog niet verbrand is.
• Het kan bijdragen aan de algemene veiligheid want alles staat opgeslagen bij een DNA-databank. Daardoor kunnen meer delicten worden opgehelderd.
• Als DNA bij een rechtszaak standaard wordt ingevoerd is er meer bewijsmateriaal in een rechtszaak, en daardoor kunnen rechtszaken in sommige gevallen een stuk korter zijn.
• De bewijskracht van DNA is heel groot. DNA is bij bijna iedereen apart (behalve bij eeneiige tweelingen) dus is het heel goed te bewijzen dat het die persoon is.

Nadelen van DNA gebruik:

• Het kan voorkomen dat de privacy van de verdachte geschonden wordt.
• Er moet per kenmerk een afweging worden gemaakt. Je kan niet aan de hand van 1 klein stukje DNA zeggen dat het die persoon is.
• Als een procedure niet volgens de regels wordt uitgevoerd wordt het DNA materiaal meteen nietig verklaard.