Verstek en verzet in het Burgerlijk recht

In het burgerlijk recht staat het voeren van een procedure bij de rechtbank in het teken van twee partijen die in conflict zijn met elkaar. Beide partijen moeten aanwezig zijn bij de zitting, willen ze zich goed kunnen verdedigen tegen de andere partij. Wanneer de gedaagde niet aanwezig is op de zitting , dan kan het zijn dat de rechter de gedaagde verstek verleend. Dit kan zeer nadelig zijn voor de gedaagde en daarom bestaat het middel verzet.

Inleiding

Twee bedrijven hebben een overeenkomst gesloten. Bedrijf A zal hierbij aan bedrijf B een groot aantal dakpannen leveren, waarop bedrijf B bedrijf A een som geld zal geven. Bedrijf A levert, zoals afgesproken, de dakpannen, bedrijf B betaalt. Bedrijf B laat zijn eigen pand me deze dakpannen beleggen. De dakpannen blijken echter van een zeer slechte kwaliteit te zijn, waardoor lekkage ontstaat in het desbetreffende pand. De schade loopt hoog op en bedrijf B wil dan ook ,op grond van wanprestatie, schadevergoeding van bedrijf A. Daarnaast vorderen ze het bedrag dat ze betaald hebben voor de dakpannen terug. Bedrijf A weigert te betalen en daarom stapt bedrijf B naar de rechter.

In bovenstaand geschil is bedrijf A de gedaagde en bedrijf B de eiser. Laten we zeggen dat het bedrag dat bedrijf B terug wil van bedrijf A meer is dan 5000 euro, waardoor bedrijf B bedrijf A moet dagen voor de rechtbank, niet voor de sector kanton. Bedrijf B daagt bedrijf A voor de rechtbank door hem een dagvaarding te sturen. We gaan er hier vanuit dat de dagvaarding op de juiste, door de wet omschreven manier, is betekend. Op de zitting, die hierna volgt, verschijnt bedrijf A echter niet, ook verschijnt er geen advocaat van bedrijf A. Bedrijf B is wel aanwezig.

Verstek

In het hierboven aangehaalde voorbeeld verschijnt bedrijf A, als gedaagde, niet op de zitting. Een partij hoeft dit ook niet, het is geen verplichting. Wel doet de gedaagde er goed aan om minstens zijna advocaat naar de zitting te sturen. Deze kan dan voor zijn rechten opkomen en hem op de juiste manier verdedigen ten op zichte van de eiser, hier bedrijf B. In rechtbankzaken is een advocaat verplicht krachtens art. 79 lid 2 Rechtsvordering (Rv). In ons geval is er echter niemand verschenen, waardoor bedrijf A niet is vertegenwoordigd. De rechter zal daarom ook eerst onderzoeken of de dagvaarding, welk document de gedaagde dient op te roepen voor de zitting, wel op de juiste manier is betekend (afgeleverd bij de gedaagde zonder noemenswaardige fouten). Is dit niet het geval en heeft de gedaagde, buiten zijn schuld om, de dagvaarding niet gekregen of zit er een fout in de dagvaarding, dan spreekt de rechter de nietigheid van de dagvaarding uit, art. 121 lid 1 Rv. In dit geval zal de rechter een nieuwe zittingsdatum, ook wel roldatum genoemd, instellen en zal de dagvaarding opnieuw moeten worden betekend.

In ons geval gaan we er vanuit dat de dagvaarding op de juiste wijze is betekend, waardoor de gedaagde dus wel had kunnen verschijnen. De rechtbank zal nu eerst onderzoeken of de vordering (wat de eiser, hier bedrijf B, graag wil) onrechtmatig of ongegrond is. Als dit het geval is, zal de rechter de eis van eiser niet toewijzen. In andere gevallen zal de rechter de gedaagde verstek verlenen en zal de vordering worden toegewezen. In kantonzaken zal de rechter meestal direct verstekvonnis wijzen, in rechtbankzaken zal dit meestal op een latere datum plaatsvinden.

Wat nu?

Wanneer er inderdaad verstek is verleend tegen de gedaagde, zijn er een aantal vervolg stappen die kunnen worden genomen.

Allereerst kan het zo zijn dat de rechter nog geen verstekvonnis heeft gewezen. Wanneer de gedaagde voor dit vonnis op de hoogte raakt van de verstekverlening, kan de gedaagde zijn verstek nog zuiveren. De gedaagde moet hiervoor als nog in het geding komen. Hierdoor vervallen de gevolgen van de verstekverlening, behalve de gemaakte kosten, die komen voor de rekening van gedaagde (art. 142 Rv). Als tweede kan de gedaagde, wanneer al wel een eindvonnis is gewezen, in verzet komen. In dit geval komt de gedaagde op tegen het bij verstek gewezen vonnis, hierover straks meer. Als laatste kan het zijn dat de eiser in hoger beroep gaat tegen het verstekvonnis, bijvoorbeeld als de vordering niet in zijn geheel of niet naar zijn wens is toegewezen. Art. 335 lid 1 Rv vertelt ons dan dat de gedaagde niet meer in verzet kan gaan tegen het verstekvonnis! Was er hiervoor wel verzet ingesteld, dan kan de eiser niet in hoger beroep opkomen tegen het verstekvonnis.

Verzet

Als de gedaagde na het verstekvonnis hoort over de verstekverlening, kan hij toch nog naar de rechtbank om zichzelf te verdedigen. Hiervoor moet de gedaagde verzet doen, zegt art. 143 lid 1 Rv. Verzet moet je doen voor de rechtbank die het verstekvonnis heeft uitgesproken, je gaat hiervoor dus niet naar een hogere rechter. Wanneer moet je nu verzet doen? De termijn voor verzet is vier weken, zegt art. 143 lid 2 Rv, maar wanneer begint die termijn te lopen? Dit kan op drie manieren. De termijn begint te lopen als het verstekvonnis in persoon aan de gedaagde wordt betekend, oftewel, wanneer de gedaagde het vonnis in handen krijgt en er dus kennis van kan nemen. Als tweede kan het zijn dat de termijn begint te lopen als de gedaagde een daad van bekendheid pleegt. Als de gedaagde, of diens advocaat, bijvoorbeeld een duidelijke brief stuurt naar de eiser dat hij het niet eens is met het vonnis, kan dit gezien worden als een daad van bekendheid. De gedaagde is duidelijk op de hoogte van het verstekvonnis en daarom begint de termijn vanaf dan te lopen. Als laatste kan de termijn beginnen te lopen op de dag van tenuitvoerlegging van het vonnis, oftewel, de dag waarop men is overgegaan tot executie van het vonnis.

Verzet wordt ingesteld met een dagvaarding, art. 111 lid 1 en 2 Rv. In normale zaken, bij bijvoorbeeld de rechtbank, stelt de eiser een dagvaarding op, hier doet de gedaagde dit dus. Wanneer, in een normale zaak, de dagvaarding is betekend, volgt hierop een conclusie van antwoord van de gedaagde op de dagvaarding. Hierna volgt dan de comparitie van partijen, waarbij partijen samen komen voor de rechter. In de verzetprocedure fungeert de dagvaarding van de gedaagde als een conclusie van antwoord op de al eerder uitgeven dagvaarding van de eiser. Een nieuwe conclusie van antwoord wordt dan dus niet gegeven en daarom is het zaaks dat de gedaagde in zijn dagvaarding zijn eisen, antwoorden en motiveringen neerzet, art. 147 Rv. Door het instellen van verzet wordt de instantie (procedure) heropend. De procedure verloopt nu weer alsof het een normale betreft, hierin kan de vordering van de eiser dus alsnog worden afgewezen, terwijl deze bij verstekvonnis was toegewezen!