Let op bij gebruiken meerdere sets algemene voorwaarden

Niet voor iedere ondernemer is het gebruiken van één set algemene voorwaarden afdoende. Grote ondernemingen kiezen er vaker voor om algemene voorwaarden te rangschikken over meerdere sets, op basis van bijv. klantenprofiel en de aard van de te leveren prestatie. Afhankelijk van deze factoren zijn wellicht meerdere sets voorwaarden van toepassing op een overeenkomst. Geen enkel probleem. Tenzij bij een overeenkomst met één en dezelfde wederpartij bepalingen uit de toegepaste sets met elkaar in strijd zijn. Welke algemene voorwaarden zijn dan van toepassing en wat moet je hiervoor doen? Hebben ze überhaupt nog te gelden of vis je als ondernemer naast de boot?

Meer dan één set algemene voorwaarden gebruiken

Kleine ondernemingen en zzp'ers die algemene voorwaarden gebruiken, hebben vaak één set algemene voorwaarden en dat is voldoende. Grotere ondernemers verwijzen daarentegen in hun overeenkomsten vaker naar meerdere sets algemene voorwaarden. Bouwbedrijven bijvoorbeeld, verwijzen nogal eens naar de voorwaarden die zijn opgesteld door hun brancheorganisatie. Deze zijn juridisch goedgekeurd en bieden een stuk zekerheid bij het gebruik ervan. Daarnaast willen zij ook zelf algemene voorwaarden opstellen, met daarin opgenomen bedingen die bijv. niet geregeld zijn in de branchevoorwaarden, maar wel van toepassing zijn of die juist branchevoorwaarden aanvullen of uitbreiden.

Algemene voorwaarden per deelgebied

Het gebruiken van meerdere sets voorwaarden hangt ook voor een deel samen met efficiëntie en overzichtelijkheid. Ondernemers met grote(re) bedrijven willen ten behoeve van hun algemene voorwaarden de werksfeer nog wel eens opsplitsen in diverse 'gebieden', waarin onderscheid wordt gemaakt tussen bijv. inkoop en verkoop of het soort klant. Niet ieder aspect van de bedrijfsvoering is uiteraard relevant voor iedereen. De inhoud van algemene voorwaarden en de toepassing ervan wordt dan afgestemd op welke klant de ondernemer voor zich heeft.

Voorbeelden van algemene voorwaarden die binnen een onderneming gebruikt kunnen worden zijn:

• Inkoop- en verkoopvoorwaarden
• Verkoopvoorwaarden kleinzakelijk (consument) en verkoopvoorwaarden grootzakelijk
• Algemene voorwaarden voor dienstverlening en algemene voorwaarden voor productverkoop
• Leveringsvoorwaarden

Meerdere sets algemene voorwaarden voor dezelfde klant kan problemen geven

Meerdere sets algemene voorwaarden hanteren mag gewoon. Een ondernemer die twee verschillende sets wil voorleggen aan twee verschillende klanten - omdat zij een ander klantenprofiel hebben - is geen probleem. Het kan echter wel problemen geven wanneer meerdere sets algemene voorwaarden worden voorgelegd aan dezelfde wederpartij. Blijkt namelijk dat bepalingen uit verschillende algemene voorwaarden elkaar 'bijten', dan zal in bepaalde gevallen de gebruiker van tevoren moeten regelen welke bepalingen buiten beschouwing dienen te blijven. Hij kan dit niet per definitie overlaten tot op het laatst, door willekeurig te kiezen welke voorwaarden prevaleren.

Rechtspraak over gebruik van meerdere sets algemene voorwaarden

Twee rechtszaken die tot aan de Hoge Raad zijn door geprocedeerd zijn beslissend voor iedere overeenkomst waarin een gebruiker meerdere sets algemene voorwaarden wil voorleggen aan zijn klant en waarbij strijdigheid blijkt te bestaan tussen bepalingen. Beslissend in de lijn die de Hoge Raad getrokken heeft is geweest hoe de algemene voorwaarden zijn voorgelegd door de gebruiker.

Alternatieve toepassing

In de zaak Visser/Avéro (1997) was in geschil of de toepasselijkheid van algemene voorwaarden was overeengekomen. Het betrof het geval waarin naar twee onderling verschillende sets algemene voorwaarden was verwezen, met gebruik van het woord “of”, zonder dat op enigerlei wijze was aangegeven of nader geregeld welke van die sets in het gegeven geval van toepassing zou zijn. De Hoge Raad heeft beslist dat geen van beide sets algemene voorwaarden deel uitmaakt van de overeenkomst en dat de gebruiker dat niet kan verhelpen door zelf alsnog een van de sets algemene voorwaarden te kiezen.

In de zaak Visser/Avéro was niet nader aangegeven welke set algemene voorwaarden prevaleerde van de twee, terwijl de inhoud van beide sets met elkaar in strijd was. Het betrof een situatie waarin de algemene voorwaarden alternatief van toepassing werden verklaard, dus 'of ... of'. In geval van alternatieve toepassing dient de gebruiker altijd van tevoren te regelen welke set prevaleert wanneer strijdigheid tussen bepalingen zich voordoet. Het makkelijkste om dit te doen is door dit in de overeenkomst zelf op te nemen. Doet de gebruiker dit niet en blijkt naderhand dat er strijdigheid bestaat tussen bepalingen uit de verschillende algemene voorwaarden, dan maakt geen van beide sets algemene voorwaarden deel uit van de overeenkomst.

Cumulatieve toepassing

De tweede zaak (gewezen in 2015) waarin de Hoge Raad zich heeft uitgesproken is die van ForFarmers B.V. Hier ging het net als in de zaak Visser/Avéro om de toepasselijkheid van twee sets algemene voorwaarden, met het verschil dat het ging om een cumulatieve toepassingsverklaring 'en ... en'. In het geval van cumulatieve toepassing heeft de Hoge Raad geoordeeld dat met behulp van uitleg beslist dient te worden welke set algemene voorwaarden van toepassing is. Hiermee heeft de Hoge Raad de rechte lijn doorbroken die jarenlang gold - waarbij geen enkele set algemene voorwaarden van toepassing is bij gebrek aan een vooraf opgestelde regeling - door nu een onderscheid te maken tussen alternatieve en cumulatieve toepassing.

Zorg voor een toepassingsregeling in iedere overeenkomst

Wie kortom als ondernemer zeker van zijn zaak wil zijn als het aankomt op de toepassing van algemene voorwaarden in het geval je als meerdere sets gebruikt, doet er goed aan vooraf richting te geven door een ondubbelzinnige rangorderegeling in de overeenkomst op te nemen indien je alternatief algemene voorwaarden toepast. In die rangorderegeling wordt aangegeven welke voorwaarden – liefst in aflopende volgorde – op de overeenkomst van toepassing zijn. Dit kan uiteraard ook helpen bij cumulatieve toepassing, zodat je het maar alvast geregeld hebt.