Economie: Handelsblokken

Handelsblokken spelen een belangrijke rol in de internationale economie. Wanneer we van een handelsblok spreken gaat het om een groep landen die afspraken maken om hun eigen gemeenschappelijke economie te beschermen tegen landen die geen lid van het blok. Voor de betrokken landen en inwoners van deze landen is zo’n handelsblok voordelig. Het bevorderd de onderlinge handel en er worden allerlei barrières opgeheven. Buitenstaanders ondervinden er echter alleen nadelen aan.

General Agreement on Tarifs and Trade

Na de tweede wereldoorlog hebben ongeveer honderd landen een verdrag gesloten met elkaar, we kende dit verdrag onder de afkorting GATT; General Agreement on Tarifs and Trade. Zoals de naam al zegt ging het met name over invoerrechten en handel. De doelstelling was als volgt: “We willen de vrije handel tussen alle landen bevorderen”. Ze wilde dit zodat landen onderling afhankelijk van elkaar werden, op die manier zou de kans op oorlog aanzienlijk verkleind worden. De meeste landen behielden echter hun invoerrechten, dit was in strijd met de vrijhandel. De afspraak was; er komen geen nieuwe invoerrechten na het zetten van een handtekening onder het verdrag, reeds bestaande invoerrechten mogen echter blijven bestaan. Op die manier zou het invoerrechten systeem niet verder uitbouwen. Elk jaar werd er onderhandeld binnen het GATT om bestaande invoerrechten omlaag te krijgen. Rond 1990 kwam men tot de conclusie dat er kleine succesjes waren, verder was het echter één grote desillusie. Er was nog een ander aspect wat hier een rol in speelde. Landen die namelijk niet deel namen werden geconfronteerd met lastige handelsbarrières, ze werden geblokkeerd binnen de internationale handel. GATT gedroeg zich als een handelsblok.

World Trade Organisation

Rond 1990 kwam er een opvolger, WTO; World Trade Organisation. Dit is niet alleen een verdrag zoals het GATT, maar daadwerkelijk een organisatie met kantoren en dergelijke. In principe hebben ze echter de zelfde doelstelling als het GATT. Integendeel tot het GATT is het WTO wel degelijk in staat om sancties op te leggen bij overtredingen, dingen die in strijd zijn met de afspraken van het WTO. Het WTO is in staat om boetes op te leggen.

Handelscreatie

In handelsblokken treed handelscreatie op; kunstmatig wordt de onderlinge handel gestimuleerd. Op die manier worden landen buiten het blok de deur uit gehouden. Een voorbeeld van zo’n handelsblok is de NAFTA, tussen Canada, de Verenigde Staten en Mexico. Wanneer een Mexicaans bedrijf electrochips wil importeren moeten zij uiteraard letten op de totaalprijs. In Frankrijk kosten de chips 20 Amerikaanse dollar, in Groot-Brittannië 30 en in de Verenigde Staten maar liefst 40 Amerikaanse dollars. Frankrijk lijkt de goedkoopste aanbieder, dit is echter niet het geval. Er komen invoerrechten bovenop de kostprijs. In Frankrijk is dit 30 en in Groot-Brittannië 20 Amerikaanse dollars, dit maakt dat beide op een totaalprijs van 50 Amerikaanse dollars komen. De Verenigde Staten zit in een handelsblok met Mexico, er worden geen invoerrechten bovenop de kostprijs gerekend, daardoor blijft het totaal op 40 Amerikaanse dollars staan en is Amerika de goedkoopste aanbieder.

Verschillende unies

Een handelsblok noemen ze ook wel een vrijhandelszone. Binnen een vrijhandelszone zijn geen invoerbelemmeringen, maar een handelsblok kan nog een stapje verder gaan.. Landen kunnen ook een douane-unie vormen. Dit wil zeggen dat landen binnen een handelsblok naar buiten allen dezelfde invoerrechten hanteren.
Bij een economische unie geldt het beleid voor het hele handelsblok, het gebied wordt centraal vastgesteld. Het economisch beleid wordt dus op elkaar afgestemd.
Een monetaire unie houdt in dat de landen binnen een handelsblok een gezamenlijke valuta invoeren. De oude munt verdwijnt. Dit is wel zo makkelijk voor toerisme en internationale handel. Ten slotte kennen we nog de politieke unie, in dat geval wordt er op politiek niveau op veel terreinen samengewerkt (denk aan milieu, defensie, buitenland). In feite dus één beleid op een zo groot mogelijke schaal.

De Europese Unie waar binnen wij Nederlanders leven is momenteel een politieke unie, echter nog niet geheel monetair.

Protectionisme

Een handelsblok beschermt dus de economie, intern zijn er vrije handelsrechten. Er bestaat echter wel begrip voor de landen die zich liever niet bij een handelsblok vormen. Soms moet protectionisme geaccepteerd worden. Protectionisme is maatregelen nemen om je eigen land te beschermen, een heel normaal verschijnsel. Hier volgen een aantal situaties waarin protectionisme geaccepteerd moet worden:

Opvoedende bescherming

Bij opvoedende bescherming hebben we het over landen in opkomst, de economie is zich dus pas recent aan het ontwikkelen. Deze landen hebben vaak een aanloop nodig, ze hebben tijd nodig voordat ze internationale concurrentie met andere landen aan kunnen en moeten dus beschermt worden tegen goedkope buitenlandse producten.

Infant industry

Als er een nieuw product of bedrijf op de markt verschijnt dan moet deze zichzelf kunnen beschermen om te voorkomen dat giganten het overnemen.

Werkgelegenheid in eigen land

Wanneer de werkgelegenheid fors daalt.