Essentiële leiderschapskwaliteiten ontwikkelen: voorbeelden

Aan de orde komen een aantal essentiële leiderschapskwaliteiten, zoals discipline, visie, wijsheid, besluitvaardigheid, moed, nederigheid en integriteit en oprechtheid. Deze leiderschapskwaliteiten bespreken we aan de hand van het boek Spiritual leadership - Principles of excellence for every believer: 'geestelijk leiderschap - beginselen van goed leiderschap voor iedere gelovige', van de hand van John Oswald Sanders (1902-1992).

Essentiële leiderschapskwaliteiten ontwikkelen

• Discipline
• Visie
• Visie motiveert en inspireert
• Inzicht en vooruitzicht
• Wijsheid
• Besluitvaardig
• Kordaat en doordacht
• Geen uitstelgedrag
• Moed
• Nederigheid
• Keurmerk van een geestelijk leider
• Groeien in nederigheid
• Integriteit en oprechtheid

Discipline

Zonder deze kwaliteit kunnen andere talenten niet tot ontwikkeling komen. "Before we can conquer the world, we must first conquer the self," aldus John Oswald Sanders (p.52). Ongedisciplineerde, luie en ongeorganiseerde mensen zullen nooit uitgroeien tot een echte leider. Door de hele Bijbel heen wordt het belang benadrukt van discipline. Discipline is onontbeerlijk willen we uitgroeien tot productieve mensen. Ongedisciplineerde mensen zijn opstandig, hebben geen respect voor autoriteit en zijn niet erg bereid God te gehoorzamen en te volgen. God gebruikt discipline om mensen te corrigeren en op het rechte pad te leiden. Ook moedigt God mensen aan om berouw te hebben van hun verkeerde daden (zie onder andere Psalm 94:12; Spreuken 1:7, 6:23, 12:1, 13:1, 15:5; Jesaja 38:16; Hebreeën 12:9).

Visie

Visie motiveert en inspireert

Een visie is een realiseerbare droom die richting geeft aan plannen en doelen. Visie motiveert en inspireert mensen. Van Antoine de Saint-Exupery zijn de gevleugelde woorden: "Als je een schip wil bouwen, beveel de mensen dan niet om hout te verzamelen, verdeel het werk niet voor hen, geef geen orders. Nee, leer hen te verlangen naar de onmetelijke uitgestrektheid van de zee".

Inzicht en vooruitzicht

Visie is zowel inzicht als vooruitzicht. Verantwoordelijke leiders kijken ver vooruit om te bezien hoe hun beslissingen toekomstige generaties beïnvloedt. Visie betekent ook optimisme en hoop. De pessimist ziet bij iedere mogelijkheid beren op de weg en de optimist ziet kansen en mogelijkheden in iedere moeilijkheid.

Wijsheid

John Oswald Sanders zegt dat kennis vergaard kan worden door scholing en studie, maar wijsheid komt daarentegen door het gevuld zijn met de Heilige Geest. Wijsheid maakt van leiders harmonieuze, evenwichtige mensen en het helpt ze om excentriciteit en extravagantie te voorkomen.

Christenen mogen met Paulus bidden:

Daarom bidden wij onophoudelijk voor u, vanaf de dag dat we dat gehoord hebben. We vragen dat u Gods wil ten volle mag leren kennen door de wijsheid en het inzicht die zijn Geest u schenkt. (Kolossenzen 1:9)

Besluitvaardig

Kordaat en doordacht

Een geestelijk leider moet beslissingen nemen op een kordate en doordachte manier, als hij eenmaal weet wat de wil van God is. Na Paulus' dramatische ommekeer voor de poorten van Damascus, vroeg hij meteen: "Wat moet ik doen, Heer?” (Handelingen 22:10). Zonder aarzeling handelde Paulus toen hij eenmaal doorhad wie deze Jezus van Nazareth was die hij vervolgde.

Geen uitstelgedrag

Een geestelijk leider talmt niet als hij een beslissing moet nemen en hij weifelt niet als hij eenmaal de knoop heeft doorgehakt. Weifelen betekent dat je onzeker bent en nog even wacht voordat je iets doet. Er is een keuze gemaakt, er ligt een beslissing op tafel, maar we kijken het nog even aan voordat we de nieuwe werkwijze gaan uitrollen of implementeren; dat is weifelen. Dit is uitstelgedrag waardoor de status quo gehandhaafd blijft en er niets veranderd.

Moed

Moed is een geestesgesteldheid waardoor je gevaar of moeilijkheden tegemoet durft te treden, zonder verlamd van angst of ontmoedigd te raken. Paulus zegt in 1 Korintiërs 2:3: "Bovendien kwam ik bij u in al mijn zwakheid en was ik angstig en onzeker." Een geestelijk leider mag angstig en onzeker zijn, maar het kernwoord in dit tekstgedeelte is 'komen'. Paulus liet zich er niet door weerhouden, hij kwam wel. Ondanks zijn zwakheid, angst en onzekerheid, deed hij wat God van hem vroeg.

Dankzij de Heilige Geest kunnen gelovigen moeilijke situaties aan. "God heeft ons niet een geest van lafhartigheid gegeven, maar een geest van kracht, liefde en bezonnenheid" (2 Timoteüs 1:7).

Nederigheid

Keurmerk van een geestelijk leider

Nederigheid is volgens John Oswald Sanders het keurmerk van een geestelijk leider. Jezus, riep zijn discipelen bij zich en zei:

Jullie weten dat heersers hun volken onderdrukken en dat leiders hun macht misbruiken. Zo zal het bij jullie niet mogen gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen, en wie van jullie de eerste wil zijn, zal jullie dienaar moeten zijn – zoals de Mensenzoon niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen (Matteüs 20:25-28).

Groeien in nederigheid

De nederigheid van een leider groeit mettertijd, net zoals andere kwaliteiten en vaardigheden. Aanvankelijk zei Paulus: "Want ik ben de minste van de apostelen, ik ben de naam apostel niet waard omdat ik Gods gemeente heb vervolgd" (1 Korintiërs 15:9). Later noemde hij zichzelf 'de allerminste van alle heiligen' (Efeziërs 3:8). Tegen het einde van zijn leven schrijft hij over de genade die de Heer hem in zijn genade in overvloed heeft geschonken en over zijn eigen plaats daarin: "Christus Jezus is in de wereld gekomen om zondaars te redden. Ik was de eerste" (1 Timoteüs 1:15). Paulus bleef tot aan het einde toe nederig.

Integriteit en oprechtheid

Deze twee leiderschapskwaliteiten maken onderdeel uit van Gods wet voor de Israëlieten: "U moet volledig op de HEER, uw God, gericht zijn" (Deuteronomium 18:13). Dat kun je doen door integer en oprecht te zijn en niets voor God achter te houden. Door open en transparant te zijn en vrij van list en bedrog.


Er zijn meer leiderschapskwaliteiten, zoals humor, vriendschap en geduld.

Lees verder

• Geestelijk leiderschap: christelijke leiders en dienaarschap
• Natuurlijk en geestelijk leiderschap: wat is het verschil?
• Paulus over leiders in de kerk: kwalificaties van een leider
• Apostel Petrus in 1 Petrus 5:1-7: oudsten in de gemeente
• Leiderschapskwaliteiten: geduld, luisteren en inspireren