Paulus over leiders in de kerk: kwalificaties van een leider

De apostel Paulus heeft in zijn brieven meerdere inzichten aangedragen waar een geestelijk leider aan moet voldoen. Het gaat om de volgende kwalificaties: sociale, morele, geestelijke, persoonlijke en gezinskwalificaties, en bovenal om geestelijke volwassenheid. Paulus was een leider van de vroege christelijke kerk en hij speelde een centrale rol in de vroege ontwikkeling en verspreiding van het christendom. Paulus schreef veertien brieven die thans onderdeel van de Bijbel zijn.

Paulus over leiders in de kerk

• Apostel Paulus
• Een ijveraar voor de Wet
• Paulus ontsnapte meerdere keren aan de dood
• Paulus over leiders in de kerk: kwalificaties van een leider (1 Timoteüs 3:2-7)
• Sociale kwalificaties: onbesproken gedrag binnen en buiten de kerk
• Morele kwalificaties: christelijke levensstijl
• Geestelijke kwalificaties: stabiliteit
• Persoonlijke kwalificaties: sociaal en gastvrij
• Gezinskwalificaties
• Goed leiden van zijn huisgezin
• Gezin niet verwaarlozen
• Geestelijke volwassenheid: een grootmoedig geest en een visionaire blik op de toekomst
• Essentiële kwaliteit
• Geestelijk groeien
• Grootmoedige geest

Apostel Paulus

Een ijveraar voor de Wet

Apostel Paulus was een kenner van de Tenach (het Eerste of Oude Testament). In Handelingen 22 verklaart hij dat hij aan de voeten van Gamaliël gezeten heeft. Gamaliël was een belangrijk en invloedrijk wetgeleerde uit de tijd van de Here Jezus. Paulus was een ijveraar voor de Wet: "Ik leefde de Joodse wetten heel wat strikter na dan velen van mijn generatie en zette mij vol overgave in voor de tradities van ons voorgeslacht" (Galaten 1:14). Hij bleek een geboren leider en na zijn bekering bij de poort van Damascus (Handelingen 9:19; 22:4-21; 26:9-18), waar hij geroepen werd door Jezus en een radicale verandering doormaakte, werd hij een geestelijke leider van wereldformaat. Van Christushater en christenvervolger transformeerde hij tot de man die zei: "Ikzelf leef niet meer, maar Christus leeft in mij. Mijn leven hier op aarde leef ik in het geloof in de Zoon van God, die mij heeft liefgehad en zich voor mij heeft prijsgegeven" (Galaten 2:20). Hij stelde zijn leven ten dienste van de verbreiding van het evangelie: "Ik sta ten dienste van alle volken: van beschaafde en niet beschaafde, geletterde en ongeletterde" (Romeinen 1:14a).

Paulus ontsnapte meerdere keren aan de dood

Paulus bracht het evangelie, de boodschap van het kruis, naar het Middellandse Zeegebied, Klein-Azie, Macedonië, Griekenland, Italië en misschien wel tot in Spanje. Tijdens al deze zendingsreizen predikte hij het evangelie, stichtte hij nieuwe gemeenten, schreef hij brieven die zijn terug te vinden in het Nieuwe Testament en bezocht hij reeds bestaande kerken. Hij ontsnapte meerdere keren aan de dood en hij doorstond meerdere beproevingen. In 2 Korintiërs 11:24-28 deed hij hier kort verslag van:

Door de Joden ben ik vijfmaal met veertig min één zweepslagen gestraft, ik ben driemaal met stokslagen gestraft, ik ben eenmaal met stenen bekogeld en heb driemaal schipbreuk geleden. Eén keer heb ik een heel etmaal op zee rondgedreven. Voortdurend was ik onderweg, bedreigd door rivieren, rovers, volksgenoten en vreemdelingen, in gevaar in de stad, in de woestijn, op zee en te midden van schijngelovigen. Ik heb gezwoegd en geploeterd, vaak zonder te slapen, hongerig en dorstig, vaak zonder te eten, verkleumd en zonder kleren. En dan laat ik al het andere nog buiten beschouwing: de druk waaronder ik dagelijks sta vanwege mijn zorg voor de gemeenten.

Paulus over leiders in de kerk: kwalificaties van een leider (1 Timoteüs 3:2-7)

Paulus zette in een brief aan zijn leerling Timoteüs uiteen aan welke kwalificaties een geestelijk leider moet voldoen. Het tekstgedeelte 1 Timoteüs 3:2-7 is allesbehalve gedateerd en ouderwets. Hij geeft wezenlijke (tijdloze) richtlijnen voor waarlijk geestelijk leiderschap.

Een opziener moet onberispelijk zijn. Hij kan slechts de man van één vrouw zijn en hij moet sober, bezonnen, gematigd, gastvrij en een goede leraar zijn. Hij mag niet te veel drinken of driftig zijn, maar hij moet vredelievend en vriendelijk zijn, en niet geldzuchtig. Hij moet zijn huisgezin goed leiden en op een waardige manier gezag over zijn kinderen uitoefenen. Als iemand geen leiding kan geven aan zijn huisgezin, hoe zou hij dan voor de gemeente van God kunnen zorgen? Hij mag ook niet iemand zijn die net bekeerd is; anders raakt hij verblind en valt hij ten prooi aan de duivel. Verder moet hij buiten de gemeente een goede reputatie hebben, zodat hij niet in opspraak komt en door de duivel wordt gestrikt.

Sociale kwalificaties: onbesproken gedrag binnen en buiten de kerk

Een leider in de kerk moet van onbesproken gedrag zijn; hij gedraagt zich op een manier waarop niets valt aan te merken. Zijn gedrag geeft geen aanleiding voor een lastercampagne of twijfels over zijn reputatie. Tegenstanders kunnen geen enkele stok vinden om hem mee te slaan. Ook buiten de kerk moet hij een goede reputatie hebben en moet zijn gedrag in overeenstemming zijn met zijn geloof, zodat mensen aangetrokken worden tot het geloof en er niet door worden afgestoten.

Morele kwalificaties: christelijke levensstijl

De geestelijk leider moet herkenbaar zijn aan een specifieke christelijke levensstijl. Christelijke morele beginselen staan volgens John Oswald Sanders, die veel over leiderschap geschreven, voortdurend bloot aan subtiele aanvallen van de boze, vooral op het gebied van seksualiteit en seksuele trouw. Huwelijkse trouw aan één partner van het andere geslacht is de Bijbelse norm. Een christen mag intens genieten van seks en intimiteit met zijn partner. Trouw is het fundament van de relatie en liefhebben het uitgangspunt.

Een geestelijk leider moet een man zijn met een sterke, onwankelbare moraal en stalen principes die zijn geënt op de Bijbel. Hij moet een gematigd leven leiden en niet verslaafd zijn aan alcohol of aan iets anders. Hij mag zeker genieten van een pint Guinness of een glas Cabernet sauvignon, maar hij mag niet duchtig de fles aanspreken en dronken worden, want dat leidt evident tot een gebrek aan zelfbeheersing en zelfcontrole en allerlei soorten zonden. Hij kan door de kracht van de Heilige Geest de verleidingen en verlokkingen van de wereld weerstaan.

Geestelijke kwalificaties: stabiliteit

Een leider moet prudent zijn en met een afgewogen oordeel komen. Hij moet een gedisciplineerd persoon zijn die zich niet laat leiden door momentane stemmingen, impulsen en aandriften en drijven op gemoedswisselingen. Hij heeft zichzelf in de hand en toont dat hij controle heeft over zijn gedachten, gevoelens, emoties en gedragingen. Het leven van een leider moet de schoonheid en orde van God uitdragen. Een leider moet anderen kunnen onderrichten en zijn leven moet in harmonie zijn met wat hij leert.

Persoonlijke kwalificaties: sociaal en gastvrij

John Oswald Sanders drukt het kernachtig uit: "The christian leader must be a genial and gentle, not a lover of controversy" (p.42). Hij is vriendelijk, sociaal en vredelievend. Voorts moet een leider gastvrijheid tonen.

Gezinskwalificaties

Goed leiden van zijn huisgezin

Een christelijk leider moet 'zijn huisgezin goed leiden en op een waardige manier gezag over zijn kinderen uitoefenen'. Want 'als iemand geen leiding kan geven aan zijn huisgezin, hoe zou hij dan voor de gemeente van God kunnen zorgen' (1 Timoteüs 3:4-5)? Dit betekent niet dat een leider zich mag opstellen als een strenge patriarch, die geen humor heeft en geen emoties toont. Paulus geeft het belang aan van een ordelijk gezin, waar gezinsleden in harmonie met elkaar omgaan en waar onderling respect de boventoon voert en de gezinsleden elkaar helpen en bijstaan. Dat wil niet zeggen dat er nooit ruzie of onenigheid is, of dat iedere dag conflictloos verloopt. Dat is een onrealistische wensdroom. Maar ruzies die ontstaan worden bijgelegd en uitgesproken. Ouders geven daarin het goede voorbeeld en nemen hier de leiding in.

Gezin niet verwaarlozen

Een christelijk leider mag zijn gezin niet verwaarlozen, doordat bijna al zijn tijd en aandacht uitgaat naar het werk in zijn gemeente. Zijn gezin is zijn eerste verantwoordelijkheid. Kerkelijk werk is geen excuus om andere verantwoordelijkheden te veronachtzamen.

Geestelijke volwassenheid: een grootmoedig geest en een visionaire blik op de toekomst

Essentiële kwaliteit

Geestelijke volwassenheid, zo houdt John Oswald Sanders zijn lezers voor, is een essentiële kwaliteit voor goed leiderschap. Pasbekeerden moeten niet te snel in een leidinggevende rol gedrukt worden; een plantje heeft tijd nodig om te wortelen en te groeien. Dit proces moet niet geforceerd worden. "The seed must take root downward before it can bear fruit upward." Paulus zegt dat een leider (een diaken) eerst op zijn geschiktheid moet worden getoetst (1 Timoteüs 3:10).

Geestelijk groeien

Paulus waarschuwt dat iemand niet klaar is om leider te worden als hij net bekeerd is; 'anders raakt hij verblind en valt hij ten prooi aan de duivel' (1 Timoteüs 3:6). Een pasbekeerde beschikt nog niet over geestelijke volwassenheid die nodig is om leiding te geven. Groei in geloof en kennis van God door dagelijks uit zijn Woord te lezen, te bidden en gemeenschap te hebben met medegelovigen, leidt tot geestelijke volwassenheid. We mogen geestelijk groeien en groot worden in het geloof (2 Tessalonicenzen 1:3).

Grootmoedige geest

Geestelijke volwassenheid komt tot uiting in een grootmoedig geest en een visionaire blik op de toekomst. Grootmoedigheid kan omschreven worden als een gericht-zijn van de geest op grote dingen van God. Een grootmoedig leider wil iets hogers nastreven en zich eraan onderwerpen, zijn leven er volkomen aan wijden. Zo transformeerde Paulus van een kortzichtige en onverdraagzame man in een grootmoedige leider. Christus die in hem woonde, gaf hem liefde in zijn hart voor anderen, breide zijn visie op de wereld uit en verdiepte zijn overtuigingen.

Lees verder

• Geestelijk leiderschap: christelijke leiders en dienaarschap
• Natuurlijk en geestelijk leiderschap: wat is het verschil?
• Apostel Petrus in 1 Petrus 5:1-7: oudsten in de gemeente
• Essentiële leiderschapskwaliteiten ontwikkelen: voorbeelden
• Leiderschapskwaliteiten: geduld, luisteren en inspireren