De collectieve arbeidsovereenkomst

Wordt een cao aan werkgeverszijde aangegaan door een individuele werkgever (en dus niet door een werkgeversvereniging), dan is er sprake van een ondernemings-cao. Wordt een cao aan werkgeverszijde aangegaan door een werkgeversvereniging, waarvan individuele werkgevers lid zijn, dan is er sprake van een bedrijfstak-cao.

Voor wie geldt de CAO?

Een ondernemings-cao bindt (uiteraard) de werkgever die de cao heeft afgesloten. Bij een bedrijfstak-cao is de werkgever die tot de bedrijfstak behoort, verplicht de cao toe te passen indien hij lid is van een werkgeversvereniging die de cao heeft ondertekend.

De werkgever die een ondernemings-cao heeft afgesloten of die lid is van een werkgeversorganisatie (bedrijfstak-cao), is verplicht om de cao ook toe te passen ten aanzien van werknemers die geen lid zijn van een vakbond die partij is bij de cao-onderhandelingen. Echter deze werknemers kunnen niet afdwingen dat de werkgever de cao naleeft, omdat zij als ongebonden werknemers geen partij zijn bij de overeenkomst die de werkgever verplicht om de cao-bepalingen op zijn gehele onderneming toe te passen. De vakbond kan wel één en ander wel afdwingen. Echter de vraag is of de vakbond de belangen van niet-leden zal behartigen c.q. zal aantrekken. Met de werknemers die lid zijn van een vakvereniging die de cao heeft ondertekend, kan de werkgever geen strijdige arbeidsvoorwaarden overeenkomen.

Wat legt men vast in een cao?

In een cao kunnen dezelfde soort afspraken worden vastgesteld welke normaliter in de arbeidsovereenkomst staan. In de arbeidsovereenkomst wordt echter bijna altijd verwezen naar de liggende cao.

De belangrijkste punten zijn:

• Arbeidsduur
• Beloning
• (Pre)pensioenregeling
• ATV- en vakantieregelingen
• Overwerkregeling
• Arbeidsomstandigheden en veiligheid van de werknemer
• Functiewaarderingssysteem
• Ontslagregelingen
• Regelingen in geval van ziekte
• Beroepingsrecht

Welke bedrijfstak-cao is van toepassing bij bedrijven zonder ondernemings-cao?

Elke bedrijfstak-cao bevat aan het begin zogenaamde werkingssfeerbepalingen, waarin is omschreven op welk soort bedrijven en op welke werknemers daarvan de cao van toepassing is. Het is van belang bij twijfel deze bepalingen te raadplegen, omdat de werkingssfeerbepalingen wel eens onzorgvuldig worden geformuleerd, waardoor er misverstanden kunnen ontstaan over de vraag welke cao van toepassing is. Het is tevens van financieel belang om na te gaan of de juiste cao wel wordt toegepast, daar veel cao´s fondsen kennen waarin de werkgever een bijdrage dient te storten.

In sommige bedrijfstak-cao´s bestaan aparte cao´s voor hoger personeel, administratief personeel of voor andere specifieke functiegroepen. Werkgever heeft dan meer meerdere cao´s te maken. Dit vereist extra zorgvuldigheid bij het opstellen van de arbeidscontracten en bijbehorende reglementen. Er moet dan telkens worden nagegaan welke cao voor welke werknemer van toepassing is.

Kan de cao ook gelden voor anderen dan de contracterende partijen?

De ongeorganiseerde werkgevers en de werknemers (ongeorganiseerd en georganiseerd) die bij hen in dienst zijn, zijn niet gebonden aan een cao. Desondanks kan de werkgever die geen lid is van een werkgeversorganisatie die de cao heeft ondertekend, verplicht worden de cao voor zijn bedrijfstak toe te passen. Dit is van toepassing als de cao algemeen verbindend is verklaard door de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Er wordt dan geen onderscheid gemaakt tussen werknemers die lid zijn van een vakbond en andere werknemers. Deze mogelijkheid bestaat echter alleen bij een bedrijfstak –cao. Het gevolg hiervan is dat zowel de ongeorganiseerde werkgevers als werknemers volledig aan de cao zijn gebonden.