Licenties en inbreuk

Wanneer de octrooihouder een octrooi niet zelf wil exploiteren, kan hij aan derden licenties verlenen. Dit geeft een ander het recht de in het octrooi beschreven kennis toe te passen. Het kan echter ook voorkomen dat een derde de in het octrooi beschermde technologie toepast zonder dat daarvoor toestemming is verleend. Dit wordt inbreuk genoemd. Dit artikel geeft informatie over diverse soorten licenties en wat te doen bij inbreuk.

Licentie verlenen voor een octrooi

Het woord ‘licentie’ is afgeleid van het Latijnse woord ‘licentia’ dat onder meer ‘vrijheid, verlof’ betekent. Een licentie op een octrooi geeft de vrijheid, of beter gezegd, de toestemming om de uitvinding, die beschreven is in het octrooi, toe te passen. Een octrooihouder kan licentie verlenen voor een octrooi om diverse redenen. Hiervoor betaalt de licentienemer meestal een vergoeding aan de octrooihouder. De wet staat grote vrijheden toe voor de afspraken die beide partijen kunnen maken over licenties en de vergoeding die hiervoor betaald wordt. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van een eenmalige betaling, maar meestal komt men tot een bepaald bedrag per producteenheid, een bepaald percentage van de verkoopprijs of een combinatie van deze twee. Bij licenties onderscheiden we exclusieve licenties en open licenties.

Exclusieve licentie

Bij exclusieve licenties wordt ieder ander verboden de uitvinding toe te passen, waaronder soms zelfs ook de octrooihouder. Dit is een gewilde licentie in een markt met weinig aanbieders, waar onderling grote concurrentie heerst.

Open licenties

Bij open licenties mag de octrooihouder wel zijn eigen kennis gebruiken en mag hij de licentie ook nog aan anderen verlenen.

Dwanglicenties

Meestal worden licenties vrijwillig verleend door de octrooihouder, maar in sommige gevallen kan de overheid een bedrijf verplichten om licentie te verlenen:

• Wegens het algemeen belang of het belang van de nijverheid
• Wegens niet toepassen van het octrooi
• Wegens afhankelijkheid

Het belang van de nijverheid

De eerstgenoemde reden wordt niet vaak gebruikt om een licentie af te dwingen. Het is een soort veiligheidsklep die de overheid de mogelijkheid biedt om, indien nodig, acuut in te grijpen.

Niet toepassen van het octrooi

De tweede reden voor een gedwongen licentie houdt het volgende in. Wanneer de octrooihouder niet binnen drie jaar na verlening van het octrooi de beschreven kennis exploiteert, kan de overheid beslissen dat een licentie moet worden verleend, tenzij goede redenen kunnen worden aangevoerd voor niet-exploitatie. Dit is om te voorkomen dat de octrooihouder zijn octrooi in het land waarin het octrooi verleend is niet toepast of laat toepassen, maar de markt voorziet door import, waardoor er in het betreffende land geen productie plaatsheeft.

Afhankelijk octrooi

In het derde geval kan een octrooi afgedwongen worden, als dit nodig mocht zijn voor het toepassen van een eigen octrooi, dat afhankelijk is van het eerder verleende octrooi. In Nederland is de houder van het afhankelijk octrooi verplicht aan de houder van het basisoctrooi licentie te verlenen voor het afhankelijk octrooi. In veel andere landen is de dwanglicentie wegens afhankelijkheid anders geregeld.

Ook over dwanglicenties worden aan de octrooihouder royalties betaald door de licentienemer.
Inbreuk

Inbreuk op een octrooi

Een octrooi geeft de octrooihouder het uitsluitend recht om derden het gebruik van zijn uitvinding te verbieden. Als een octrooihouder ontdekt dat iemand gebruik maakt van de in het octrooi beschreven vinding zonder dat hij hiervoor toestemming heeft verleend, is er sprake van inbreuk op het octrooi. Op dat moment heeft de octrooihouder de mogelijkheid zijn recht bij een civiele rechter af te dwingen. Het bewijs van inbreuk moet altijd door de octrooihouder worden geleverd. Licentienemers hebben niet het recht om zelf gerechtelijke stappen te ondernemen tegen inbreukmakers. Zij kunnen hooguit van de octrooihouder het recht krijgen om zelfstandig op een of andere manier schadevergoeding te eisen. Het is goed om afspraken hierover vast te leggen in de licentieovereenkomst

Reden tot actie

De belangrijkste reden om een inbreukactie te starten is dat de octrooihouder commerciële hinder, zoals omzetvermindering ondervindt door de inbreuk. De inbreukvraag speelt echter ook in omgekeerde richting een rol. Om te voorkomen dat je als bedrijf onbewust inbreuk maakt op het octrooi van een ander, is inbreukbewaking noodzakelijk. Inbreuk kan voorkomen worden door grondig en op tijd octrooidatabanken te raadplegen.

Hoge kosten

Een gerechtelijke procedure tegen inbreukmakers brengt hoge juridische kosten met zich mee. Vaak levert het meer op om met een inbreukmaker te proberen tot een licentieovereenkomst te komen. Het feit dat hij inbreuk maakt, geeft sowieso aan dat hij geïnteresseerd is in de geoctrooieerde technologie.