Cursussen geven op zelfstandige basis: voor-en nadelen

Iedereen droomt er wel eens van: geen gezeur van een baas aan je oren, lekker je ding kunnen doen, zelf je uren kunnen kiezen. Kortom, vrijheid. Eén van de mogelijkheden is het geven van cursussen op zelfstandige basis. Je kan deze cursussen thuis geven of op verplaatsing. Hoe begin je er aan en wat zijn de voor-en nadelen van het werken op zelfstandige basis?

Hoe?

Je kan cursussen geven op verschillende manieren.

Cursussen thuis geven

Je kan het zelf organiseren en cursussen bij jezelf thuis geven of bij de klant thuis. Denken we hier bvb. aan taalcursussen. Plaats advertenties in de krant of hang een briefje bij de lokale bakker of supermarkt. Je kan dan lesgeven aan één persoon of aan een hele groep personen tegelijk, bvb. voor conversatielessen. Je kan dan gezamelijk een tijdstip vastleggen dat iedere week hetzelfde is of je kan je aanpassen aan de mogelijkheden van je klant.

Als freelance voor een bedrijf

Of je kan je inschrijven als freelance bij een bedrijf dat dan voor jou op zoek gaat naar klanten. Jij gaat dan de cursus geven bij de klant of bij jouw bedrijf in speciaal daarvoor voorziene lokalen. Ook door een vzw kan je soms gevraagd worden om cursussen te geven. Culturele centra zijn soms ook op zoek naar lesgevers over bepaalde onderwerpen. Maar in al deze gevallen komen de regels dan meestal van de klant. Deze kunnen gaan over:

• het onderwerp van de cursus: vooral voor taalcursussen kan de vraag komen om het bedrijfsgericht te houden. Dus geen conversatielessen over koetjes en kalfjes, maar echt telefoongesprekken, rollenspelen en woordenschat gelinkt aan het bedrijf.
• de uren: de policy op dit gebied is afhankelijk van bedrijf tot bedrijf. Sommige klanten mogen de lessen volgen volledig tijdens de werkuren. Bij andere bedrijven moet het juist gebeuren na de werkuren, dus 's avonds laat, in het weekend of tijdens de middagpauze. Bedrijven bepalen ook dikwijls hoe lang de lessen mogen duren. Dat kan gaan van één uur tot een halve dag, soms een hele dag, soms een paar dagen achter elkaar.
• de plaats: bedrijven bepalen waar de cursus doorgaat. Sommige bedrijven zijn daar heel georganiseerd in en leggen een vergaderzaaltje vast met alle nodige apparatuur, beamer, scherm, computers, etc. Meestal hoort er ook een kop koffie en koekjes bij. Luxe dus. Maar andere bedrijven hebben er echt geen kaas van gegeten en je cursisten moeten dan op zoek gaan naar een lokaaltje wanneer je toekomt. Soms elke week opnieuw. En daar begint het al. Je verliest kostbare tijd, want als je anderhalf uur moet lesgeven en er gaat een kwartier weg aan het zoeken van een lokaal, dan schiet er niet veel meer over. Soms word je dan weggestoken in een lokaaltje dat door niemand gebruikt wordt, niet verwarmd, zonder ramen, zonder apparatuur. Met tien rond een tafeltje waar amper vier man rond kan. Ook dat kan wel eens gebeuren. Iets minder leuk en efficiënt.
• het materiaalaanbod: zoals hierboven gezegd kom je vaak terecht in bedrijven met al de nodige infrastructuur. Probleem is dat je vaak geen toegang hebt tot het netwerk van het bedrijf. En daar sta je dan. Leuke sites opgezocht die je fier wou laten zien... geen netwerk. Ook hier moet je terdege rekening mee houden. Vaak wordt je ook niet of nauwelijks voorgelicht over de materie. Je krijgt vaagweg een opdracht, zonder al te veel details. Hier moet je erg opletten dat je niet de mist ingaat, want dan ga je pijnlijk af.
• het aantal deelnemers per groep: de firma bepaalt dikwijls hoeveel deelnemers ze in een groep zetten. Soms kan er dat één zijn, soms kunnen dat er tien zijn. Onnodig te zeggen dat de efficiëntie afneemt naarmate de groep groter wordt. Mensen luisteren nu eenmaal beter wanneer ze alleen zijn, ze worden minder afgeleid, ze zijn constant aan zet bij oefeningen en praktijk. Maar vaak speelt het financiële aspect een rol voor de bedrijven en beperken ze liever het aantal groepen, wat ten koste van de kwaliteit gaat omdat er dan ook vaak mensen van verschillend niveau bij elkaar komen te zitten.

Welke materie komt in aanmerking?

Je kan erg verschillende cursussen geven.

Taalcursussen

Taal is één van de mogelijkheden. Je kan conversatielessen geven. Dat is het makkelijkst. Je kiest een artikel, algemeen of actueel, en daar ga je dan van uit om te converseren met de mensen zodanig dat ze nieuwe woordenschat opdoen en (durven) leren spreken. Je kan bedrijfsgerichte taalcursussen geven, waarbij je woordenschat en oefeningen aanpast aan je klant. Dat kunnen banken zijn, telefoonbedrijven, klanten in de industriële wereld, etc. Heel uiteenlopend dus. Je kan ook themagerichte cursussen geven. Denken we hier bvb. aan presenteren, telefoneren, klachtenbehandeling. Niet altijd evident in een vreemde taal.

Informatica

Informatica is ook erg in. Veel bedrijven geven aan hun werknemers cursussen over nieuw geïnstalleerde programma's. Ben je een crack in informatica, dan kan je daar proberen aan de slag te gaan.

Vorming en coaching

Vormingscursussen worden ook vaak gegeven. Denken we maar aan voeding, dieet, wijnkennis, stijladvies, etiquette, kinderen, etc. Meestal wordt dit soort cursussen niet voor bedrijven gegeven, maar meer bij sociale instanties en verenigingen. Denken we maar aan mutualiteiten, culturele centra, avondscholen, vrouwenverenigingen, wandelclubs, etc. Meestal worden deze voordrachten gegeven voor grote groepen en krijg je op voorhand een opleiding en materiaal.
Coaching is ook in tegenwoordig. Denken we maar aan mindfullness, leiderschap, etc. Deze cursussen, met veel praktische oefeningen en rollenspelen beslaan vaak meerdere dagen. Met een psychologisch diploma kom je hiervoor zeker in aanmerking.

Creatieve cursussen

Ben je creatief onderlegd? Dan kan je ook cursussen geven. Dit zal meestal bij je thuis zijn. Of in avondscholen en culturele centra. Tekenen bvb. Of kalligrafie. Of knutselen. Fotografie. Iemand een muziekinstrument leren bespelen. Meestal kan je dit ook allemaal met kinderen doen en dat zijn heel dankbare en enthousiaste klanten!

Nadelen

Werken als zelfstandige

Je bent zelfstandige. Dat betekent dus dat je jezelf in orde moet stellen met de RSZ, met de BTW, met je mutualiteit, enz. Je zal eventueel ook een boekhouder in de arm moeten nemen die alles in goede banen leidt. Nadeel is dat wat je ook verdient, je altijd de vaste kosten zal moeten betalen. En soms loopt dat flink op.

Afhankelijkheid

Zoals hierboven reeds vermeld, ben je van je klant of van je werkgever afhankelijk. Zegt je klant op een zekere dag "ik kom niet meer", dan is dat zo. Je kan de mensen niet verplichten, tenzij je een contract hebt afgesloten. Spijtig genoeg is het sop de kolen vaak niet waard en loont het dus niet de moeite om een gerechtelijke procedure op te starten om je gelijk te krijgen. Bovendien geldt vaak dat klanten die enthousiast zijn en zelf willen komen, veel plezieriger en vlotter om mee te werken zijn dan klanten die tegen hun zin komen. Dus wat doe je met een klant die verplicht wordt om zijn cursus af te maken en het tegen zijn zin doet? Niets... dat worden lange uren.

Ook van bedrijven waar je freelance voor werkt ben je vaak de speelbal. Zij zoeken de klanten voor je en geven je de keuze of je naar die klant wil gaan of niet. Althans, zo lijkt het. Maar, erg kieskeurig moet je toch niet zijn. Weiger je een aantal keren naar een klant te gaan omdat het te ver is of omdat de klant je niet ligt, dan zal het bedrijf je vrij snel ook minder contacteren. Ook in tijden van crisis heb je niet veel te willen. Bedrijven snoeien nu eenmaal vaak eerst op opleidingen en als je baas niets te bieden heeft, heb jij ook geen of minder werk. En ook hier kan je niet veel tegen beginnen. Je bent freelance maar je bent vooral ook zelfstandige en dus betekent geen werk ook geen inkomen!

Wat je ook vaak tegenkomt, is dat mensen op het laatste nippertje afbellen. Ze kunnen niet komen om allerlei redenen en als je geluk hebt, verwittigen ze je . Maar het gebeurt ook soms dat ze de kat sturen. Daar sta je dan hé. Je les voorbereid, je tijd ingedeeld, je financiële berekening gemaakt en ... de klant komt niet opdagen. Ook dat is dikwijls een streep door je rekening. Bedenk ook dat wanneer jij ziek bent of iets voorhebt, er ook geen geld in het laatje komt. Mensen betalen nu eenmaal niet voor iets dat ze niet hebben gekregen, wat logisch is.

Eisen klant

Werk je voor een bedrijf, dan moet je je aanpassen aan de eisen van het bedrijf en aan de eisen van de klant. Uren, onderwerp. Je moet soms ook kritiek kunnen verdragen. Het bedrijf of de individuele klant is het soms niet eens met je aanpak. En soms laten ze dat duidelijk merken ook. Hoe erg je ook je best hebt gedaan, het blijkt dan toch niet goed genoeg te zijn. En dat is soms een harde dobber. Bij bedrijven is het wel goed, omdat je wordt geëvalueerd en je dus weet wat je verkeerd hebt gedaan, of het nu terecht is of niet. Bij individuele klanten weet je het soms helemaal niet, die blijven soms gewoon weg, zonder boe of bah. En dan kan je het natuurlijk niet bijsturen, want je weet niet wat er schortte.

Gedeelde winst

Werk je als freelance voor een bedrijf dat je de klanten aanbrengt, dan gaat een deel van het bedrag naar het bedrijf. Meestal een vrij groot deel van het bedrag, ongeveer de helft. Doe je het helemaal zelfstandig, dan is het hele bedrag voor jou.

Stress

Wanneer je binnen een vast bedrijf werkt, kennen de mensen je en weten ze wat je waard bent. Als zelfstandige trainer wordt je echter vaak naar nieuwe bedrijven gestuurd. Dat brengt een hoop stress met zich mee. Je skills blijven hetzelfde en jij en je opdrachtgever weten wat je waard bent. Toch moet je je iedere keer opnieuw bewijzen bij de klant, die je niet kent en klaar staat om je te beoordelen. De eerste indruk is erg belangrijk, dus is het verstandig om de eerste les extra goed voorbereid te zijn.

Voordelen

Vrijheid

Je bent zelfstandige. Financieel kan dit misschien een nadeel zijn soms, maar qua vrijheid is het een enorm voordeel. Je bepaalt zelf wat je wanneer doet, je hoeft geen rekening te houden met een baas. Je moet niet gaan schooien voor een dag of een paar uur verlof. Je kan je tijd zelf indelen. Je kan ook zelf bepalen wat je doet, zonder veel rompslomp. Gaat het wat minder goed met de klanten, dan kan je er iets anders bij gaan doen. Je kan zelf op zoek gaan naar andere klanten. Of je kan er iets totaal verschillend bij gaan doen. Geef je thuis cursus, dan kan je je plaats zelf inrichten zoals je zelf wil. Je zet de verwarming op wanneer jij dat wilt, je zet het raam open als je daar zin in hebt. Schijnt het zonnetje heerlijk en wil je in de tuin lesgeven? Ga ja gang. Geen baas om je te zeggen dat je braaf moet binnen blijven zitten, aan je stoel gekluisterd.

Verloning

Geef je de cursus bij je thuis, dan is ook heel het bedrag voor jou. Met aftrek van belastingen, RSZ, BTW, etc, natuurlijk. Werk je freelance voor een bedrijf, dan heb je het voordeel dat zij je klanten kunnen aanbrengen waar jij niet zou aangeraken als individueel. Bedrijven hebben nu eenmaal meer vertrouwen in de know-how en ondersteuning van een firma. Ze voelen zich beter beschermd dan wanneer ze een contract zouden afsluiten met de heer of mevrouw X. Het bedrag dat je per uur cursus krijgt ligt vrij hoog. Voor individuele cursussen schommelt het vaak tussen 15 à 25 euro per uur. Voor freelance werk tussen 25 à 50 euro per uur. Je moet echter wel bedenken dat in die prijs alles inzit: verplaatsingskosten, vaak persoonlijk materiaal, je belastingen, je RSZ, etc. Dus staar je zeker niet blind op dit bedrag.

Zelfontplooing

Nog een voordeel is dat je zelf ook heel veel bijleert en nooit blijft stilstaan. Je moet je continu aanpassen en bijscholen, dus het wordt nooit saai. Het merendeel van de cursisten zijn volwassenen. Ze komen zelf naar je cursus, vrijwillig. Meestal zijn ze dus super gemotiveerd en enthousiast. Wat je dan soms wel hebt is dat ze ontgoocheld geraken wanneer het verhoopte resultaat uitblijft. Wat mensen soms vergeten is dat ze er zelf ook iets voor moeten doen. En dat is er soms te veel aan voor sommige mensen, die afhaken als het niet vanzelf gaat. Nog een voordeel is dat als je goed bent, je soms zelf wordt gevraagd. Je zit in een systeem waar mond-aan-mond-reclame de beste publiciteit is. En zo gaat de bal soms aan het rollen.

Flexibiliteit

Tot slot moet een docent altijd heel flexibel zijn, zowel qua onderwerp als qua uren. Is dat een voor-of een nadeel? Het kan beide zijn. Het feit dat je je steeds moet aanpassen aan de klant kan boeiend en uitdagend zijn. Je moet je materie steeds aanpassen en zelf op zoek gaan naar het meest gepaste materiaal. Zo wordt het lesgeven nooit saai natuurlijk en je leert zelf een boel bij. Nadeel is dat je er wel tijd blijft insteken. Je hebt nooit gedaan, je moet altijd opnieuw beginnen. Verder heb je soms ook dat mensen niet gauw tevreden zijn. Ze weten zelf niet goed wat ze nu juist willen en wat je ook aanbrengt, ze lijken nooit tevreden. En dat werkt op de lange duur ook demotiverend voor de lesgever. Ook qua uren moet je flexibel zijn. Een pluspunt, want dan kan je zelf ook je leven een beetje regelen. Soms een minpunt, want heel af en toe moet je wat water bij de wijn doen en je leven regelen naar de wens van de klant. Maar met een beetje goede wil en enthousiasme, valt er heus wel wat van te maken en is het een leuke en boeiende job!