Opletten voor het statuut van schijnzelfstandige

De laatste jaren beslissen steeds meer bedrijfsleiders om personeel aan te werven onder het statuut van zelfstandige, in plaats van als bediende of arbeider. Dit komt de werkgever natuurlijk steeds voordeliger uit.

Wat is een schijnzelfstandige

Een zelfstandige is iemand die als dusdanig ingeschreven is bij de Kruispuntbank der ondernemingen,die in het bezit is van een BTW nummer, facturen kan uitschrijven en die ook in verband met de sociale zekerheid als zelfstandige beschouwd wordt. In tegenstelling tot vroeger kan je nu in een mum van tijd vanaf je computer zelfstandige worden. Je dient dus niet langer dagenlang allerlei instanties af te lopen om zelfstandig te kunnen starten. Dit werkt het aantal schijnzelfstandigen in de hand. De wetgever probeert dit fenomeen echter tegen te gaan. Volgens de wet dien je als zelfstandige duidelijk je eigen baas zijn. Is dit niet het geval, dan loop het risico beschouwd worden als schijnzelfstandige. Als je als zelfstandige geen personeel in dienst hebt en slechts diensten verleend aan een enkele klant, dan zijn de risico´s het grootst.

De voordelen voor de werkgever

Het spreekt voor zich dat vooral de werkgever er voordeel bij heeft zijn personeel te laten werken als zelfstandige. Hij bespaart vooral erg veel op de sociale bijdragen. Als arbeider of bediende ligt de kost algauw dubbel zo hoog dan de werknemer uiteindelijk zelf krijgt. Ook dient hij de werknemer niet te verzekeren met een arbeidsongevallenverzekering. Maar niet enkel de goedkopere verloning is belangrijk voor de werkgever. Als zelfstandige is de werknemer immers flexibeler en de overeenkomst kan sneller en eenvoudiger worden beëindigd. De zelfstandige dient zich niet te houden aan de strenge arbeidswetgeving en kan bijvoorbeeld veel meer uren presteren, zowel per shift als per maand.

De voordelen voor de werknemer

Ook voor de werknemer kan dit statuut voordelig zijn.Vaak kan hij een hoger nettoloon overhouden en kan hij zelf beslissen wanneer hij al of niet wenst te werken. Het grootste voordeel kan de zelfstandige nog bekomen op fiscaal vlak door bepaalde kosten in te brengen en afdoende de belastingdruk te verlagen. Zo kan hij een wagen of een ander voertuig inbrengen, een gsm, een pc en tal van andere onkosten van bijvoorbeeld bureaumaterialen. Soms ook een deel van de kosten van de woning en bepaalde leefkosten, zoals restaurantbezoek.

De nadelen voor de werkgever

De werkgever kent amper nadelen aan dit systeem. Financieel loopt de werkgever dan ook geen enkel risico. Vaak zal de werkgever van deze situatie gebruik maken om steeds hogere eisen te stellen aan zijn personeel.

De nadelen voor de werknemer

In eerste instantie is het als zelfstandige moeilijk te berekenen wat je netto verdient. Tal van kosten komen met serieuze vertraging vaak onverwacht op je af. Je dient ook zelf je sociale lasten te berekenen en voorafbetalingen te doen voor de belastingen. Het vereist al enige kennis van fiscaliteit om het zonder boekhouder te kunnen redden. De werkgever profiteert vaak van de zelfstandige met hoge werkdruk. De zelfstandige dient lange dagen te kloppen en dient zelf vervanging te regelen bij ziekte of verlof. Vaak valt op voorhand niet in te schatten hoeveel tijd een bepaalde opdracht vergt en blijkt achteraf dat de zelfstandige onderbetaald wordt in verhouding met het aantal te presteren uren. De zelfstandige is vaak verplicht bepaalde investeringen te doen, zoals een wagen of werkmateriaal, waarvoor geen compensatie voorzien is. Ook is het voor de zelfstandige veel ingewikkelder om van werk te veranderen of kan het erg lastig worden om weer te stoppen als zelfstandige.

De risico´s

Schijnzelfstandigheid kan aan het licht komen bij een sociale inspectie. Sociale inspectie komt er meestal na een klacht, tenzij bij enkele risicosectoren zoals de bouwsector, waar regelmatig controle´s plaatsvinden. In de regel dient degene die beweert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, dit ook te bewijzen met de nodige documenten. Vaak is het de zelfstandige zelf die ontevreden is over zijn situatie of vaak ook een concurrerend bedrijf.
Het is vooral de werkgever die het grootste risico loopt door een schijnzelfstandige tewerk te stellen. De zelfstandige doet na een klacht vaak een financieel voordeel door aan goede voorwaarden verplicht aangenomen te worden als bediende. De opdrachtgever loopt het risico om met terugwerkende kracht alsnog sociale bijdragen te moeten betalen. Ook kan hij zich verwachten aan een strafrechtelijke veroordeling omdat hij geen arbeidsongevallenverzekering heeft afgesloten voor zijn personeel. Hierbij wordt de boete berekend aan de hand van het vermoedelijke nettoloon indien de zelfstandige in loondienst zou zijn geweest. De zelfstandige kan met terugwerkende kracht aanspraak maken op vakantiegeld en eindejaarspremies. Bovendien kan hij alle sociale bijdragen terugeisen die hij reeds heeft gedaan en dat is vaak een gigantisch bedrag.