Leiderschap in een onderneming en bijbels advies

Wanneer je als christen je eigen onderneming wilt starten vraag je je meestal het eerst af welke rechtsvorm je het beste kunt kiezen. De meeste mensen gaan onvoorbereid naar de Kamer van Koophandel en schrijven zich in als eenmanszaak, BV of vennootschap onder firma. Vervolgens gaan ze keihard aan het werk en willen zo snel mogelijk geld verdienen. Soms gaat het voor de wind maar het kan ook verkeerd lopen. Dit laatste is helaas maar al te vaak aan de orde van de dag. Achteraf komen ondernemers erachter dat er een andere aanpak nodig was. Jammer, want als men voor het oprichten van de onderneming even de tijd had genomen voor enkele Bijbelse principes, dan had veel narigheid voorkomen kunnen worden. De Bijbel zegt namelijk veel over het leiderschap en het voortbestaan van een onderneming.

Visie op leiderschap in een onderneming volgens Bijbelse principes

Goed ondernemerschap is niet alleen puur een christelijk uitgangspunt. Maar juist christelijke ondernemers kunnen het ondernemerschap volgens Bijbelse principes anders vorm geven. Voor christenen is dit een uitdaging maar ongetwijfeld ook een betrouwbaar houvast in goede en moeilijke tijden en, om verschil te maken ten opzichte van reguliere bedrijven. Christelijk ondernemerschap begint bij de bewustwording voor het nemen van verantwoordelijkheid voor de schepping, de natuur, de mens en kiezen van een leiderschapsstijl. Deze vierslag maakt je als ondernemer bewust om de christelijke identiteit concreet handen en voeten te geven.

Wat zegt de Bijbel over ondernemerschap en leiderschap

God ondernam het initiatief om vanuit chaos iets weergaloos te maken. (Genesis 1) Hij ging intensief, creatief en innovatief aan het werk. God creëerde orde en structuur in de chaos. Tenslotte schiep Hij de mens om Zijn werk te onderhouden. Adam kreeg van God de opdracht om de dieren een naam te geven. Geen eenvoudige opdracht maar een hele onderneming. De dieren die we nu nog steeds bij naam noemen zoals Adam ze genoemd heeft. Vervolgens kregen Adam en Eva de opdracht (lees gebod) om voor de schepping te zorgen zoals God die aan hen had overgeleverd. Hier ontvangen we al een aantal weergaloze lessen waar we bijna nooit bij stil staan.

Lessen uit het bijbels Hebreeuws voor een onderneming
Het bijbels Hebreeuws heeft geweldige handvatten om toe te passen. We doen God en onszelf tekort om dat links te laten liggen. In het Hebreeuws (Genesis 1: 28) staat er "overheersen of tot slaaf maken". In Genesis 2:15 lezen we het Hebreeuwse woord "abad". Dit kunnen we vertalen met "werken, dienen voor iemand anders, tot dienen geleid of tot dienen verleid worden". In dezelfde tekst lezen we ook het Hebreeuwse woord "shamat". Dit moet vertaald worden met bewaren, bewaken, beschermen, in leven houden, een eed naleven, zich beheersen, opletten, zich inhouden, zich onthouden van, binnen banen houden, gadeslaan, op prijs stellen". De betekenis van de Hebreeuwse werkwoorden hebben veel overeenkomsten met de intentie van een onderneming. De belangrijkste intentie van een onderneming is vaak 'dienstbaar zijn'. Voor de christelijke ondernemer geldt in het bijzonder om met zijn werkzaamheden dienstbaar aan God te zijn.

Paulus, leiderschap en ondernemer

Paulus zegt het heel treffend; "Of nu iemand op dit fundament bouwt met goud, zilver, edelstenen, hout, hooi of stro, ieders werk zal openbaar worden. De dag zal het namelijk duidelijk maken, omdat die in vuur verschijnt. En hoe ieders werk is, zal het vuur beproeven. Als iemands werk dat hij op het fundament gebouwd heeft, standhoudt, zal hij loon ontvangen. Als iemands werk verbrandt, zal hij schade lijden. Hijzelf echter zal behouden worden, maar wel zo: als door vuur heen. (1 Korinthe 3:12-15) Paulus heeft het over een fundament en over het materiaal van het bouwwerk. Hij wijst vooral op het werk wat christenen doen voor andere mensen. Alles wat je als christen doet, is tot opbouw voor onze naaste.

Wat zegt de Bijbel over leiderschap en advies voor een onderneming

Goed ondernemerschap kan niet zonder advies. Het bekendste voorbeeld van advies in de Bijbel zien we bij Mozes (Exodus 18: 1-27). Mozes vertelt aan zijn schoonvader Jethro wat God allemaal gedaan had om het volk te bevrijden uit Egypte. Jethro ziet het met eigen ogen en bevestigt de grote daden van God. Daarna dankte Jethro God met offers. Vervolgens ziet Jethro hoe druk Mozes het heeft met advies geven en bemiddelen van problemen van het volk en, Jethro vraagt zich af waarom Mozes al dat werk alleen doet en vermaant hem omdat hij ziet dat Mozes dat niet vol kan houden en de mensen steeds meer gingen klagen. Jethro geeft het advies om wijze mannen aan te stellen die leiding moesten geven over verschillende groepen van het volk. Mozes volgde het advies op en zijn leiderschap werd er beter van. We zien dus dat God wonderen doet maar ook mensen gebruikt om advies te geven voor sterk leiderschap. Belangrijk uitgangspunt in dit leiderschap en advies is dat Mozes, ondanks de goede takenverdeling, met God in gesprek bleef.

Raad in het bedrijf

De bijbelse geschiedenis is niet alleen een bron voor geschiedenislessen, maar kan ook gezien worden als een bron waaruit waardevolle lessen voor de dagelijkse actualiteit getrokken kunnen worden. Het advies van Jethro is gericht op het welzijn van Mozes als leider en het welzijn van het volk. Als ondernemer kun je het leiderschap vergelijken met de manier van Jethro.

Advies bij persoonlijk leiderschap voor een ondernemer

We zien bij Mozes dat hij altijd druk bezig was. Ondernemers zijn ook mensen die niet stil kunnen zitten. Er zijn bedrijven van christelijke eigenaren die het goed doen. Maar er zijn er ook die het minder goed doen. Voor startende ondernemers is het belangrijk om ervaring met het werk te hebben waar ze een eigen onderneming mee gaan oprichten. Vervolgens is het onmisbaar om een aantal mensen om je heen te hebben die je advies kunnen geven. Zonder goede adviezen kun je geen bedrijf leiden. Soms zijn er twee of meerdere eigenaren in een onderneming. Zolang het voor de wind gaat en er goede winsten geboekt worden zal er weinig doortastendheid of kritiek op de cijfers gedaan worden. Er zijn zelfs ondernemers die totaal geen verstand hebben van het lezen van een jaarrapport. Ze kijken alleen naar de winst. Hierbij speelt persoonlijk leiderschap een belangrijke rol om pro-actieve stappen te nemen.

Raad van advies in een bedrijf
Op het moment dat de winsten dalen of zelfs verlies wordt geleden is stevig leiderschap nodig. Stel in je onderneming net als Mozes een aantal mensen aan die je kunnen helpen door advies te geven. Dit kan door bijvoorbeeld een Raad van Advies in het leven te roepen. De Raad van Advies kan van grote waarde voor de onderneming zijn. Sta als ondernemer open voor kritiek en advies. De Raad kan de jaarcijfers nalopen en kosten aanstippen die misschien voordeliger kunnen. Een Raad van Advies kan helpen om op tijd inzicht te geven in blinde vlekken. Een goede Raad van Advies kan helpen om je bedrijfsidentiteit vorm te geven.

Wat zegt Jezus over leiderschap van een ondernemer

Jezus waarschuwt ervoor wanneer we rijk zijn of dat willen worden. Het is een risico en een valkuil voor verleidingen. De rijke jongeling vroeg aan Jezus hoe hij (mede)eigenaar kon worden van het koninkrijk van God. (Mattheus 19: 16-30) Het antwoord was niet wat hij verwachtte. Hij moest van Jezus eerst maar eens alles verkopen. De jongeman ging teleurgesteld weg want, als hij alles zou moeten verkopen wat bleef er dan van hem over? Hij kon geen afstand doen van zijn vermogen. Hier zien we een treffend voorbeeld als het om Bijbelse principes gaat. Verantwoord bijbels ondernemerschap begint bij jezelf.

Snel rijk worden door oneerlijke deals
Wanneer je als christelijke ondernemer Bijbelse principes in de praktijk wilt brengen, stuit je onherroepelijk op weerstand bij jezelf en bij anderen. De ondernemer moet goed nagaan wat voor persoon hij of zij is. Dat inzicht is er vaak nog niet als men jong en ambitieus is. Soms komt men daar zelf door schade en schande achter. Maar waarom zou je als ondernemer voor die weg kiezen als het ook anders kan. Je bent ondernemer geworden of kiest ervoor om het ooit te worden maar, stap niet ergens in om snel rijk te worden. Dat uitgangspunt is vaak gedoemd om te mislukken. Christelijke ondernemers worden vaak ontmoedigd wanneer ze door eerlijk zaken doen geen goede deals binnen halen, geen succes hebben of als er nog geen miljoen op de bankrekening staat.

Ondernemerschap in een seculariserende samenleving

Eerlijk en betrouwbaar ondernemen heeft een ethische code en normen en waarden nodig. Houd je je daar niet aan ben je per definitie al verkeerd bezig. Gelukkig worden bedrijven en consumenten daar vanuit de wet voor beschermd. Hoewel er veel overeenkomsten zijn met reguliere ethische handelwijzen, staan Bijbelse principes echter haaks op sommige normen en waarden in een seculariserende samenleving. Dit hoeven geen nadelen te zijn maar kunnen juist uitdagingen en kansen bieden voor de christelijke ondernemer.

Rente en leningen

In de Bijbel ontdekken we dat we onderscheid moeten maken om rente te vragen als we geld uitlenen. In Mattheus 25: 27 lezen we dat het zelfs een zonde is als we niets met ons geld doen. De knecht uit het genoemde Bijbelgedeelte begroef zijn geld in de grond. Jezus noemt hem een 'nutteloze' dienstknecht. De andere knechten leverden hun geld met winst in. Hiervan zei Jezus dat ze goede en trouwe dienstknechten waren. Als ze met weinig geld goede dingen konden doen dan zouden ze zelfs meer ontvangen. In Leviticus 25: 35-38 staat dat rente vragen aan de armen verboden is. Iemand die rijk is heeft zijn geld niet voor zichzelf maar om uit te delen aan mensen in nood. Hij kan zelf zijn geld beschikbaar stellen of iemand anders. Voor christenen zijn de Bijbelse principes over rente en lenen dus zeer waardevol. Iemand helpen kun je alleen doen wanneer geen rente wordt berekend. Indien dat wel gebeurt dan is het geen helpen. God beschermt op deze manier de armen die door onrecht in problemen zijn gekomen.

Kwijtschelding van oude schulden
In Mattheus 18: 23-35 zien we nog een mooi voorbeeld over kwijtschelding en barmhartigheid. De koning scheldt een dienstknecht tienduizend talenten kwijt. Vervolgens doet die dienstknecht dat niet bij zijn collega. De koning roept hem ter verantwoording en de dienstknecht moet alsnog alles terug betalen. God verbiedt het uitlenen of het lenen van geld niet expliciet. Het is raadzaam om verschillende Bijbelteksten te vergelijken wanneer je geld wilt gaan lenen of uitlenen. Als het mogelijk is dan zijn korte leningen van bijvoorbeeld vijf jaar het meest veiligst.

Hypotheek

De lening voor een hypotheek op een huis of bedrijfspand zijn in de meeste gevallen leningen van meer dan tien jaar. Dit is echter een 'noodzakelijk kwaad'. God's Woord is daar niet specifiek op tegen. Het is echter wel van belang om goed advies in te winnen bij betrouwbare mensen.

Visie en ondernemerschap

"Regeren is vooruitzien", zegt een spreekwoord. We hebben al gelezen dat 'shamat' en 'abat' belangrijke handvatten zijn om je houding te bepalen. God spoort aan om visie te ontwikkelen of te durven dromen. 'Dienstbaar voor God' en 'in leven houden' bepalen de visie voor nu en de toekomst. Jezus vertelde een gelijkenis over een verstandige en onverstandige man die een huis gingen bouwen. (Mattheus 8:24-27) Het was een boodschap voor de mensen toen maar ook voor nu is die boodschap actueel. Ons huis is ons alles. We moeten er meestal ons hele leven in wonen. Het is een veilige basis voor een gezin. Juist die 'basis' moet goed zijn. Niet alleen letterlijk met een goede betonnen fundering maar juist ook met een goede financieringsconstructie. Sluit je een te hoge hypotheek af en er komt tegenslag dan loopt men het risico dat de veilige basis instort. Daarnaast wachtten mensen te lang met aflossen of sluiten te dure verzekeringen af. Het is zinvol om dit soort zaken goed te overwegen. De woorden van Jezus zijn van levensbelang en wanneer een christelijke ondernemer zijn of haar visie aan toetst zal het 'huis' elke tegenslag kunnen weerstaan.

Wat zegt de Bijbel over zaken doen voor een ondernemer

De Bijbel is er duidelijk over dat iemand eerlijk zaken moet doen. Het Bijbelboek Spreuken is door Salomo opgesteld. Salomo stond bekend om zijn wijsheid die hij van God had gekregen. In het kader van zaken doen is Spreuken 11 een mooie inspiratie voor de christelijke ondernemer. Sommige Spreuken lijken logisch maar in de praktijk zien we dat ondernemers de genoemde principes niet of nauwelijks toepassen.

Spreuken 11

1 De Heer haat het als je mensen bedriegt met je weegschaal.
Maar Hij is blij als je zuivere gewichten gebruikt.
2 Overmoedige mensen staan uiteindelijk voor schut.
Daarom is het wijs om bescheiden te zijn.
3 Eerlijke mensen laten zich leiden door hun eerlijkheid.
Maar met oneerlijke mensen loopt het door hun oneerlijkheid slecht af.
4 Rijkdom helpt je niets als God je gaat straffen.
Maar als je leeft zoals Hij het wil, redt dat je van de dood.
5 De eerlijkheid van een goed mens zorgt ervoor dat het goed met hem gaat.
Maar met slechte mensen loopt het door hun eigen slechtheid verkeerd af.
6 Als je leeft zoals God het wil, word je gered.
Maar mensen die hun eigen verlangens najagen, komen daardoor ten val.
7 Als een slecht mens sterft, heeft hij niets meer te verwachten.
Hij heeft geen enkele hoop meer.
8 Een goed mens wordt uit zijn moeilijkheden gered.
Daarna moet een slecht mens zijn plaats innemen.
9 De woorden van een slecht mens storten andere mensen in het ongeluk.
Maar goede mensen worden door hun wijsheid gered.
10 Als het goed gaat met de eerlijke mensen in de stad, is iedereen blij.
Als het slecht afloopt met de slechte mensen, wordt er gejuicht.
11 Door goede mensen gaat het goed met de hele stad.
Maar slechte mensen brengen de stad alleen maar ellende.
12 Een dwaas scheldt andere mensen uit.
Een verstandig mens zwijgt.
13 Als je praatjes rondstrooit over anderen, verraad je geheimen.
Maar een betrouwbaar mens kan geheimen bewaren.
14 Als er geen goede leiding is, loopt het slecht af met het land.
Maar als veel mensen goede raad geven, is er redding.
15 Als je borgstaat voor iemand die je niet kent, loopt het slecht met je af.
Doe het niet! Dan ben je veilig.
16 Een mooie vrouw houdt net zo vast aan haar eer,
als een gewelddadig mens aan zijn rijkdom.
17 Als je goed doet, doe je jezelf goed.
Maar als je met niemand medelijden hebt, doe je in feite jezelf kwaad.
18 Wat een slecht mens verdient met zijn slechtheid, zal weer verdwijnen.
Maar de beloning van een goed mens blijft bestaan.
19 Als je probeert te leven zoals God het wil, zul je leven.
Maar als je altijd slechte dingen doet, wordt dat uiteindelijk je dood.
20 De Heer haat het als mensen onbetrouwbaar zijn.
Maar Hij is blij met mensen die leven zoals Hij het wil.
21 Het staat vast: slechte mensen zullen altijd hun straf krijgen.
Maar zelfs de kinderen van eerlijke mensen zullen altijd worden gered.
22 Een mooie vrouw zonder verstand
is als een gouden ring in de neus van een varken.
23 Goede mensen willen alleen het goede doen.
Maar slechte mensen hebben alleen maar straf te verwachten.
24 Mensen die gul zijn, krijgen steeds meer.
Maar mensen die alles voor zichzelf willen houden, komen altijd tekort.
25 Als je goed bent voor anderen, zal het ook met jou goed gaan.
Als je anderen helpt, zul je zelf ook geholpen worden.
26 Als je je oogst voor jezelf houdt, vervloeken de mensen je.
Maar als je je oogst verkoopt, zijn de mensen blij met je.
27 Als je probeert om altijd het goede te doen, zal God goed voor je zijn.
Maar als je altijd kwaad wil doen, zal het kwaad je treffen.
28 Als je op je rijkdom vertrouwt, zul je vallen als een dor blad.
Maar als je op God vertrouwt, zul je groeien als een sterke plant.
29 Als je je gezin in het ongeluk stort, zul je uiteindelijk niets meer hebben.
En een dwaas wordt de slaaf van iemand die wijzer is.
30 Een goed mens is voor anderen als de vrucht van de levensboom.
Een wijs mens zorgt ervoor dat de mensen van hem houden.
31 Goede mensen krijgen wat ze hebben verdiend.
Maar reken maar: de slechte mensen óók!