De onderdelen van een sociaal plan

Waar bedrijven moeten snoeien in personeel, voorziet een sociaal plan in de voorwaarden waaronder het afvloeien van personeel dient te gebeuren. Een werkgever staat niet geheel vrij in de voorwaarden die in het sociaal plan worden opgenomen; indien een sociaal plan niet voldoet kan de kantonrechter afwijkende vergoedingen of voorwaarden opleggen. Hoewel iedereen wel gehoord heeft van een ontslagvergoeding, is het vaak onbekend welke onderdelen een sociaal plan nog meer bevat.

De onderdelen van een sociaal plan

Een sociaal plan kent een aantal verschillende onderdelen, waaronder meestal:

• Looptijd
• Werkingssfeer
• Afspiegelingsbeginsel
• Begeleiding naar nieuw werk (intern/extern)
• Financiële regelingen voor werknemers die definitief ontslagen worden
• Ontslagvergoeding (vertrekpremie, middels kantonrechtersformule)
• Aanvulling op WW uitkering / salarisaanvulling bij nieuwe baan
• Startpremie voor werknemers die een eigen bedrijf willen beginnen
• Hardheidsclausule
• Mogelijk vervallen concurrentiebeding

Looptijd

De looptijd van het sociaal plan dient aangegeven te worden. Dit kan bijvoorbeeld de tijd van een reorganisatie zijn, of juist een periode van een aantal jaar waarin werknemers ook vrijwillig kunnen aangeven gebruik te willen maken van het sociaal plan

Werkingssfeer

Het sociaal plan dient een duidelijk omschreven doelgroep te hebben; het bedrijf, de looptijd, de functiegroepen en welk soort werknemers (werknemers waarvan het contract beëindigd wordt) dient duidelijk omschreven te worden. De volgorde voor het beëindigen van contracten binnen bepaalde functiegroepen dient plaats te vinden middels het afspiegelingsbeginsel.

Begeleiding naar nieuw werk

In het sociaal plan dient opgenomen te worden hoe/of de ontslagen werknemers begeleid worden naar nieuw werk. Begeleiding naar nieuw werk kan door een extern bureau opgenomen worden; de kosten hiervan zijn naar schatting zo’n 5000 euro per persoon. Er zijn echter ook vormen van begeleiding denkbaar waarbij werknemers geschoold dienen te worden voordat ze elders geplaatst kunnen worden. In het sociaal plan is het niet noodzakelijk om én een goede begeleidingsregeling én een neutrale ontslagvergoeding op te nemen. Het is ook mogelijk om de werknemer de keuze te laten tussen een ontslagvergoeding of een begeleidingsregeling met een budget (gebaseerd op de kantonrechtersformule). In een dergelijk geval zal de begeleidingsregeling met een budget vaak een percentage behelzen van de kantonrechtersformule, waarbij indien de begeleiding niet succesvol is de werknemer aanspraak maakt op het resterende percentage uit de kantonrechtersformule.

Financiële regelingen voor werknemers die definitief ontslagen worden

Ontslagvergoeding

De ontslagvergoeding wordt in de meeste gevallen gebaseerd op de zogenaamde kantonrechtersformule. Deze formule gaat uit van drie factoren:

• A Aantal gewogen dienstjaren
• B Beloning per maand
• C Correctiefactor

De totale ontslagvergoeding wordt daarbij berekend door A x B x C uit te rekenen, waarbij het bedrag ontstaat dat de werknemer meekrijgt als ontslagvergoeding.

Het aantal gewogen dienstjaren, A, wordt op de volgende wijze berekend:

• Dienstjaren tot 35-jarige leeftijd tellen als 0,5 per jaar
• Dienstjaren tussen 35 en 45-jarige leeftijd tellen als 1 per jaar
• Dienstjaren tussen 45 en 55-jarige leeftijd tellen als 1,5 per jaar
• Dienstjaren vanaf 55-jarige leeftijd tellen als 2 per jaar

De beloning per maand, B, is het jaarsalaris gedeeld door 12. Hierbij zitten dus het basisloon, vakantietoeslag en een 13e maand (indien van toepassing).

De correctiefactor, C, is de factor waarmee de overige twee factoren vermenigvuldigd worden en hangt af van de situatie van de werkgever. Indien de werkgever een slechte financiële situatie heeft (bij overleg met de vakbond dient dit aangetoond te worden met hard bewijs) kan de correctiefactor verschillende waarden aannemen onder 1. Een C van 0 wordt alleen in zeer negatieve gevallen gegeven, waarbij de werkgever failliet is. Indien de werkgever de ontslagen wil gebruiken om de winstgevendheid van het bedrijf te vergroten, waar deze al groot is, zal de correctiefactor boven de 1 uit kunnen komen. Voor zowel vakbonden als rechters geldt dat zij afdoende bewijs willen indien de werkgever aangeeft een correctiefactor lager dan 1 niet te kunnen betalen.

Aanvulling op WW uitkering / salarisaanvulling bij nieuwe baan

In sommige gevallen wordt er een aanvulling op de WW uitkering gegeven, dan wel een salarisaanvulling op een nieuwe baan (aanvulling tot het niveau van de oude baan).

Startpremie voor werknemers die een eigen bedrijf willen beginnen

In het sociaal plan kan ook een regeling getroffen worden voor werknemers die een eigen bedrijf willen starten; hiervoor kan bijvoorbeeld een bedrag van maximaal 5000 euro voor vastgesteld worden, waarbij de werknemer door middel van facturen dient aan te tonen hoeveel hiervan gebruikt is voor het daadwerkelijk opstarten van het eigen bedrijf. Deze regeling kan bovenop of naast de ontslagvergoeding bestaan, e.e.a. is afhankelijk van de onderhandelingen met de vakbond.

Hardheidsclausule

In de hardheidsclausule staat aangegeven in welke gevallen van het sociaal plan kan/mag worden afgeweken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij arbeidsgehandicapten of andere uitzonderingsposities.

Mogelijk vervallen concurrentiebeding

In het sociaal plan kan worden aangegeven of het concurrentiebeding, zoals weergegeven in het contract, vervalt onder het sociaal plan. Dit kan voordelig zijn voor de ontslagen werknemers, aangezien dit het zoekbereik voor een nieuwe functie vergroot.

Riant versus sober sociaal plan

Riant sociaal plan

Een sociaal plan wordt als riant beoordeeld als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

• De ontslagvergoeding is neutraal, dan wel hoger. Hierbij geldt een minimale correctiefactor van 1;
• Er is een lange bemiddelingsperiode. Een minimum van 12 maanden geldt hierbij als lang;
• Er wordt intensief geholpen bij het vinden van een nieuwe baan.

Sober sociaal plan

Een sociaal plan wordt als sober beoordeeld als aan de volgende voorwaarden is voldaan:

• De ontslagvergoeding is laag, d.w.z. een correctiefactor van minder dan 1;
• Er is een korte of geen bemiddelingsperiode, d.w.z. minder dan 12 maanden;
• Outplacementbegeleiding is vaak de enige voorziening die getroffen is.