Gemba Kaizen, basistermen van deze Japanse bedrijfsfilosofie

Gemba en Kaizen zijn twee Japanse termen die te maken hebben met een Japanse bedrijfsfilosofie. De Japanse bedrijfsfilosofie speelt ook in westerse landen een grote rol. Het omvat bekendere methoden zoals Total Quality Management (TQM), Just-In-Time (JIT), Total Productive Maintenance (TPM) en het streven naar Zero Defects (ZD). Dhr. Masaaki Imai heeft er een boek over geschreven. In dit artikel worden de basistermen en basisprincipes van Gemba en Kaizen behandeld.

Toelichting van de Japanse termen

• “Kaizen” is Japans voor “Voortdurende verbetering”. In het woordenboek wordt Kaizen omschreven als een bedrijfsfilosofie die gebaseerd is op het continu verbeteren van arbeidsprocessen, persoonlijke efficiëntie en dergelijke.
• “Gemba” is Japans voor “Echte plek” en daarmee wordt bedoeld de werkplek (productievloer en kantoren!).
• “Muda” is Japans voor “Verspillingen” of “Afval”.
• “Gembutsu” is Japans voor “Fysiek” of “Tastbaar”. Binnen Kaizen wordt hiermee een kapotte machine, een verkeerd product, slchte gereedschap of een klacht van een klant mee bedoeld. De manager moet dan naar de Gemba om de Gembutsu te controleren en actie te ondernemen.
• “Hiyari” is Japans voor “Waarschuwingsrapporten”. Deze term wordt gebruikt om gevaarlijke situaties aan te geven.
• “Kuso” is Japans voor “het aantal manuren”.

Gemba Kaizen

De belangrijkste onderdelen van Kaizen zijn:

• Total Quality Management (TQM) of Total Quality Control (TQC) (kwaliteitssysteem en -strategie);
• Total Production Maintenance (TPM) (verbeteren van de kwaliteit van apperatuur/machines);
• Just-in-Time (JIT) (zie het artikel: JIT ofwel Just-In-Time; wat is het? );
• Kwaliteitskringen;
• Suggestiesystemen;
• Zero Defects (ZD) (het streven naar geen defecten tijdens de productie).

Je kan een probleem op twee manieren benaderen:

1. Innovatie: nieuwe en meestal kostbare technieken;
2. Kaizen: gebruik maken van gezond verstand en goedkope middelen begint met Kaizen.

De belangrijkste principes van Kaizen zijn:

• Kaizen en het mangement: opgesplitst in verbetering en onderhoud;
• Proces versus resultaat: door het proces te verbeteren, wordt het resultaat beter;
• PDCA-cyclus en SDCA-cyclus: Voor verbetering is de cyclus Plannen, Doen, Checken, Actie ondernemen belangrijk en voor onderhoud is de cyclus Standaardiseren, Doen, Controleren, Actie ondernemen belangrijk;
• Kwaliteit voorop: kwaliteit heeft de hoogste prioriteit van kwaliteit, kosten en levering;
• Harde feiten: problemen moeten geanalyseerd worden met behulp van harde feiten;
• Het volgende proces is de klant: iedereen levert bij ieder proces aan een interne of externe klant.

Bij Kaizen is iedereen betrokken. Er zijn drie basisregels van Kaizen op Gemba:

• Huishouding: hiermee zorg je voor (zelf-)discipline en kun je het totaal aantal fouten met 50% reduceren;
• Eliminatie van muda: eliminieren van elke activiteit (mensen, machines of middelen) die geen waarde toevoegen;
• Standaardisatie: een standaard is de beste manier om een activiteit te doen. Hierdoor wordt het aantal fouten dat na “Huishouding” overblijft nogmaals gehalveerd.

Muda

Muda kun je verdelen in zeven soorten verspillingen: overproductie, voorraad, reparatie of afgekeurde producten, beweging, fabricage, wachten en transport. Deze verspillingen kom je ook tegen bij World Class Manufacturing (WCM) of Lean thinking. Zie daarvoor het artikel World Class Manufacturing ofwel lean thinking: wat is het? .
De drie MU’s zijn: Muda, Mura en Muri. Mura is een afwijking en Muri is inspannend werk en beide wijzen op een probleem (mogelijke verbetering) op de Gemba.

3 K’s

Productiewerk wordt omschreven met behulp van de 3 K’s:

• Kiken = gevaarlijk;
• Kitanai = smerig;
• Kitsui = stress.

5 S-en

De huishoudelijke activiteiten worden omschreven met behulp van de 5 S-en:

1. Seiri (schiften): onderscheid maken tussen noodzakelijke en overbodige zaken op de Gemba en het verwijderen van de overbodige zaken;
2. Seiton (sorteren): zinvol sorteren van het noodzakelijke (zie 1);
3. Seiso (schrobben): schoonhouden van de machines en de werkplek;
4. Seiketsu (systematiseren): een gewoonte maken van 1, 2 en 3;
5. Shitsuke (standaardiseren): zelfdiscipline ontwikkelen door de 5-S’en te standaardiseren.

5 M’s

Op de gemba moet het management zich bezig houden met de 5 M-‘s:

• Medewerkers;
• Machines;
• Materialen;
• Methoden;
• Metingen.