Sociale grondrechten in Nederland

Sociale grondrechten in Nederland Wat zijn sociale grondrechten? Sociale grondrechten zijn beschreven in de Nederlandse Grondwet. Sociale grondrechten vormen als het ware instructies voor de overheid om bepaalde zaken voor de burger te waarborgen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld het recht op onderwijs en zorg.

Wat zijn sociale grondrechten

De Nederlandse wet bevat sociale grondrechten die van groot belang zijn voor de Nederlandse burger. Deze zogenaamde sociale grondrechten zijn, zoals ook beschreven is in de Grondwet, ‘voorwerp van zorg voor de overheid’. Dit betekent dat de overheid er voor verantwoordelijk is dat de sociale grondrechten worden uitgevoerd en nageleefd. Volgens de wet moet de overheid op het gebied van sociale grondrechten streven naar zorg en ontwikkeling van de burgers, onder meer door het zo mogelijk verschaffen van een recht op pensioen, voldoende woongelegenheid en werkgelegenheid, medische verzorging, een behoorlijke levensstandaard, sociale zekerheid en onderwijs.

Doordat sociale grondrechten beleidsverplichtingen opleggen aan de overheid (zoals het zorg dragen voor onderwijs en zorg), worden deze ook wel 'instructienormen' genoemd.

Naleving van sociale grondrechten door de overheid

In tegenstelling tot klassieke grondrechten, wordt bij de sociale grondrecht niet geëist van overheid om iets na te laten, maar om juist wel zorg te dragen voor de verwezenlijking en waarborging van rechten. Dit geschied meestal door het ter beschikking stellen van geld door de overheid. Een gevolg hiervan is onder meer dat de overheid geld beschikbaar moet stellen voor bijvoorbeeld leraren en scholen, zodat er onderwijs gegeven kan worden aan de Nederlandse burger. Dit berust dan op het sociale grondrecht 'Recht op onderwijs'. Overigens moet de overheid niet allen geld beschikbaar stellen voor het onderwijs, maar tevens voor respecteren van bijzondere vormen van onderwijs. Hierdoor is het recht op onderwijs naast een sociaal grondrecht ook een klassiek grondrecht. Dit is dan meteen een essentieel verschil tussen sociale grondrechten en de klassieke grondrechten. Sociale grondrechten leggen aan de overheid de plicht op zich zo veel mogelijk in te spannen om deze grondrechten te verwezenlijken door het treffen van voorzieningen, terwijl bij klassieke grondrechten de overheid zich nu juist van actief ingrijpen dient te onthouden.

Er zijn bij dit onderscheid echter uitzonderingen. Zo is het kiesrecht van de Nederlandse burger een klassiek grondrecht, maar moet de overheid hier wel actief zorg voor dragen, door middel van een organisatie en bekostiging van verkiezingen. Een ander verschil is zojuist al genoemd. Sociale grondrechten bevatten niet meer dan instructies voor de overheid. Dat heeft tot gevolg dat het individu aan een sociaal grondrecht geen rechten kan ontlenen en dus niet bij de rechter terecht kan ingeval de overheid in gebreke blijft bij haar zorgplicht voor de verwezenlijking van dat grondrecht. Dat is anders bij de klassieke grondrechten. Daar heeft de rechter wel een taak: hij kan op verzoek van een individu controleren of een klassiek grondrecht is geschonden en of die inbreuk gerechtvaardigd was.

Op welke gebieden zijn de sociale grondrechten van toepassing?

Zoals gezegd worden de sociale grondrechten nageleefd door de overheid, en zijn deze sociale grondrechten instructies voor de overheid. Daarom moet de overheid zorg dragen voor de volgende gebieden:

  • Werkgelegenheid
  • Woongelegenheid
  • Onderwijs
  • Sociale zekerheid
  • Volksgezondheid
© 2012 - 2024 Randy1991, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wat zijn klassieke grondrechten?Wat zijn klassieke grondrechten?Klassieke grondrechten zijn de oudste grondwettelijke rechten. Maar wat houden klassieke grondrechten eigenlijk in? Wat…
De Grondwet - GrondrechtenDe Grondwet - GrondrechtenIedere burger in onze samenleving heeft onvervreemdbare rechten. Grondrechten zijn de rechten die een ieder toekomen die…
De Grondwet, hoe en wat?De Grondwet is de hoogste Nederlandse wet. Het is een zeer belangrijke wet die in 1814 tot stand kwam. De huidige Nederl…
Inhoud van de grondwet: BelgiëInhoud van de grondwet: BelgiëIn onze samenleving zijn er rechten. Rechten kan je ook wel leefregels noemen. Deze leefregels zijn allemaal gebaseerd o…

Het algemeen deel van het Wetboek van StrafrechtHet algemeen deel van het Wetboek van StrafrechtEen van de belangrijkste onderdelen van het Nederlandse rechtssysteem is het Strafrecht. Het strafrecht is vastgelegd in…
Het geregistreerd partnerschap in ons rechtHet geregistreerd partnerschap in ons rechtHet geregistreerd partnerschap is op 1 januari 1998 in onze samenleving ingevoerd. In eerste instantie was het enkel bed…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Geralt, Pixabay
  • Inleiding in het Nederlandse Recht, 15e druk
Randy1991 (128 artikelen)
Laatste update: 12-08-2020
Rubriek: Zakelijk
Subrubriek: Juridisch
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.