Wat zijn klassieke grondrechten?

Klassieke grondrechten zijn de oudste grondwettelijke rechten. Maar wat houden klassieke grondrechten eigenlijk in? Wat kan ik als burger met klassieke grondrechten, en waarom zijn klassieke grondrechten zo belangrijk voor ons?

Wat zijn klassieke grondrechten?

De Nederlandse burger heeft behoefte aan veiligheid, orde en rust. Het Nederlands recht schrijft voor dat een burger mag verwachten dat de staat hiervoor zorgt. Naast deze rechten heeft een Nederlandse burger nog meer rechten, namelijk: de grondrechten. Hiermee wordt bedoeld, de grondrechten die een waarborg bieden voor leven, vrijheid en eigendom. Deze drie grondrechten vormen de basis van ons rechtssysteem en worden de klassieke grondrechten genoemd. Deze klassieke grondrechten danken hun naam aan het feit dat ze al eeuwen bestaan.

Leuk dat deze klassieke grondrechten er zijn, maar wat beogen zij eigenlijk? De klassieke grondrechten hebben als doel om een garantie te bieden tegenover de overheid. Hiermee wordt geprobeerd om de bevoegdheden van de overheid ten opzichte van het individu beperkt te houden. Volgens de klassieke grondrechten dient de overheid zich van een actief optreden te onthouden.

Indeling van klassieke grondrechten

De klassieke grondrechten bestaan uit meerdere rechten voor de burger. Deze klassieke grondrechten kunnen in drie soorten rechten worden onderverdeeld:

Vrijheidsrechten

De vrijheidsrechten hebben als primair doel om de overheid te onthouden van bemoeienis met primaire aspecten van het menselijke bestaan. Hieronder staan enkele voorbeelden van vrijheidsrechten:

• Recht op privacy
• Vrijheid van meningsuiting
• Vrijheid van godsdienst
• Recht op vereniging
• Recht op briefgeheim

Deze, en nog meer andere vrijheidsrechten, hervinden zijn grondslag in artikel 6 tot en met 9 van de Grondwet.

Politieke rechten

De politieke rechten waarborgen de uitoefening van vrije democratische bevoegdheden. Deze politieke grondrechten hebben als doel om de deelneming van Nederlandse burgers aan de democratie te vergroten. Enkele voorbeelden van politieke rechten zijn:

• Recht van petitie
• Actief kiesrecht
• Passief kiesrecht

Gelijkheidsrechten

De gelijkheidsrechten zorgen, zoals de naam al doet vermoeden, dat de gelijkheid tussen burgers gewaarborgd blijft. In beginsel mag op geen enkel terrein onderscheid worden gemaakt tussen burgers, iedereen is gelijk. Het belangrijkste voorbeeld van een gelijkheidsrecht is:

• Verbod op discriminatie (godsdienst, ras, geslacht, etc.)

Wat heb ik aan klassieke grondrechten?

Wanneer er zich een geval voordoet waarbij de staat door een bepaalde uitspraak, daad of handeling, onrechtmatig inbreuk maakt op een klassiek grondrecht, dan is de burger gerechtigd om hiermee naar een rechter te stappen. Dit hervindt zijn oorsprong in de Trias Politica. De rechterlijke macht staat los van de staat, en moet onpartijdig optreden wanneer een rechtspersoon een beroep op een rechter pleegt.

De klassieke grondrechten houden zich dus bezig met de relatie tussen staat en burger. Klassieke grondrechten voorkomen dat de staat te veel macht krijgt en zich te veel met burgers gaat bemoeien. Zolang de klassieke grondrechten worden nageleefd, zal een democratie gewaarborgd blijven. Worden deze klassieke grondrechten niet nageleefd, dan kan enkel en alleen de gerechtelijke macht ingrijpen en corrigeren of straffen. Wanneer op u, uw buurman of iemand anders inbreuk wordt gemaakt op een klassiek grondrecht, stap dan meteen naar een rechter, want zelfs de overheid is niet onschendbaar voor het Nederlandse recht!

Lees verder

• Sociale grondrechten in Nederland