Wettelijke aansprakelijkheid

De meeste particulieren zullen een aansprakelijkheidsverzekering hebben gesloten. Deze verzekering betaald indien u op grond van de Nederlandse wet aansprakelijk bent voor het ontstaan van schade. Maar hoe is deze aansprakelijkheid in de wet geregeld.

Aansprakelijkheid op grond van 6:162 BW

Alhoewel er in het wetboek vele andere soorten van aansprakelijkheid te vinden zijn zal dit artikel gaan over de aansprakelijkheid op grond van bovengenoemd artikel, het gaat hier dus om aansprakelijkheid op grond van een onrechtmatige daad. De voorwaarden waaraan een daad moet voldoen wil deze aansprakelijkheid op grond van bovengenoemd artikel vaststaan zijn:

• Er moet sprake zijn van een onrechtmatige handeling
• Deze moet worden kunnen toegerekend aan de dader (dit speelt echter nauwelijks bij particulieren en zal hier dus verder niet worden behandeld)
• Er moet een causaal verband zijn tussen de daad en schade
• Relativiteit
• Er moet schade zijn ontstaan

Onrechtmatigheid

“Iemand onrecht aandoen” is een term die vrij gangbaar is. Feitelijk sluit de onrechtmatigheid uit het wetsartikel aan op dit begrip. Er kan sprake zijn van een onrechtmatigheid als er sprake is van

• Een inbreuk op een recht, bijvoorbeeld het kopieeren van een film terwijl u daarvoor geen toestemming heeft of nog gangbaarder, het downloaden van muziek via Internet
• Het doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan het rijden door rood licht, dit is verboden dus de gevolgen van deze daad zijn onrechtmatig
• Het doen of nalaten in strijd met hetgeen u volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamd. Het lijkt een moeilijke omschrijving maar het gaat feitelijk om een eenvoudig begrip, we beschouwen het bijvoorbeeld als not done om met vertrouwelijke informatie van de werkgever naar een concurrent te stappen. Als u een regel overschrijdt die wij als maatschappij als not done beschouwen levert dit onrechtmatigheid op.

Er zijn echter ook gronden denkbaar waarbij een op het eerste gezicht onrechtmatige handeling (bijvoorbeeld het rijden door rood licht) niet meer onrechtmatig is (u kreeg bevel van een agent om door rood te rijden). In dat geval kan onrechtmatigheid alsnog ontbreken.

Aan de hand van bovenstaande punten zal als eerste moeten worden gekeken of iemand aansprakelijkheid is. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat u een fototoestel van iemand leent, vervolgens wordt het toestel uit uw auto gestolen. U voelt zich aansprakelijk en vindt dat uw aansprakelijkheidsverzekering moet betalen. Uw aansprakelijkheidsverzekeraar wijst echter af op grond van het feit dat onrechtmatigheid ontbreekt. Degene die iets onrechtmatigs deed was de dief, die stal immers het toestel, u heeft niets onrechtmatigs gedaan.

Causaal verband

Het enkele feit dat er schade is ontstaan na een bepaalde gebeurtenis is op zich niet voldoende om vast te stellen dat iemand aansprakelijk is. Er moet causaal verband zijn tussen de gebeurtenis en de schade en de schade die is ontstaan mag niet te ver van de gebeurtenis afstaan. Indien door een ernstig ongeval bijvoorbeeld een weg voor lange tijd moet worden afgesloten dan is het aannemelijk dat het tankstation aan deze weg schade lijdt door dit ongeval. Waarschijnlijk zullen de gemiste inkomsten van het tankstation voor vergoeding in aanmerking komen, als u als automobilist echter ver moet omrijden zal deze schade niet voor vergoeding in aanmerking komen omdat deze kosten te ver van het ongeval verwijderd zijn.

Relativiteit

Dit houdt in dat als een bepaalde norm wordt overschreven er alleen een vordering op grond van onrechtmatige daad ontstaat indien de geschonden norm de bedoeling had het getroffen belang te beschermen. Dit lijkt wat abstract dus enkele voorbeelden om dit begrip duidelijker te maken.

U wil graag een bepaalde auto die u heeft gezien op internet, een prachtige koop. Op het moment dat u bij de auto arriveert blijkt de auto al te zijn verkocht. Om een soortgelijke auto te kunnen kopen zult u nu veel meer moeten betalen. Ook de koper geeft aan dat het een geweldige koopje was en dat hij zelfs door rood licht is gereden om als eerste bij het voertuig aanwezig te zijn. Het extra bedrag dat u voor een gelijkwaardige auto moet betalen kunt u niet verhalen op de huidige koper, ook al is hij door rood gereden. Het verbod om door rood te rijden is niet gemaakt om uw belangen bij de aankoop van een auto te beschermen, maar om het verkeer veilig te maken.

Indien aan alle bovenstaande vereisten is voldaan kan er sprake zijn van aansprakelijkheid, let op kan want er zijn nog factoren als eigen schuld van de benadeelde en een billijkheidscorrectie waarmee rekening moet worden gehouden.

Het bepalen van aansprakelijkheid is dus niet zo eenvoudig als het op het eerste gezicht lijkt. In concrete gevallen is het echter wel heel duidelijk uit te leggen waarom iemand wel of niet aansprakelijk is. Mocht u dus ooit hierover een discussie hebben met bijvoorbeeld uw verzekeraar vraag de behandelaar dan om een volledig uitleg en neem niet alleen genoegen met een nee.