Fonds beperkte aansprakelijkheid bij schade door rederij

Beperkte aansprakelijkheid kan er in het geval van een bv op duiden dat aandeelhouders slechts aansprakelijk zijn tot het bedrag van hun deelname in de vennootschap. Bij een fonds beperkte aansprakelijkheid zoals dit gebruikt wordt in de binnenvaart kan een rederij de rechtbank vragen om de uit te keren schadevergoeding te maximeren tot een bepaald bedrag. Zou deze mogelijkheid niet bestaan dan zouden rederijen onverzekerbaar worden.

Beperkte aansprakelijkheid

• Wat is beperkte aansprakelijkheid?
• Fonds beperkte aansprakelijkheid stelt maximum aan uit te keren schadevergoeding
• Gefo GmbH en de stuw in Grave
• Ratio achter beperkte aansprakelijkheid in de binnenvaart

Wat is beperkte aansprakelijkheid?

De beperkte aansprakelijkheid kennen we in Nederland voornamelijk van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, vaak afgekort tot bv. Dit is een rechtspersoon waarvan de aandelen verdeeld zijn en op naam gesteld zijn en waarvan de aandelen niet vrij overdraagbaar zijn. In een aandelenregister wordt bijgehouden op wiens naam de aandelen staan. Een van de kenmerken van een bv is de beperkte aansprakelijkheid. De oprichters van de bv zijn tot aan het moment dat aan alle oprichtingsvereisten is voldaan nog hoofdelijk aansprakelijk. Daarna zijn de aandeelhouders slechts aansprakelijk tot het bedrag waarvoor zij deelnemen.

Wordt een bv in oprichting met vier oprichters bijvoorbeeld veroordeeld tot het betalen van € 100.000 dan kan iemand met het vonnis in de hand dit bedrag verhalen op elk van de oprichters. Na oprichting kan elke aandeelhouder slechts worden aangesproken tot het bedrag van zijn deelname. Zouden de aandelen bijvoorbeeld gelijk verdeeld zijn onder de vier deelnemers dan is elk van de deelnemers slechts voor € 25.000 aansprakelijk. Dit kan alleen anders zijn in geval van faillissement.

Fonds beperkte aansprakelijkheid stelt maximum aan uit te keren schadevergoeding

Een fonds beperkte aansprakelijkheid is iets heel anders dan de beperkte aansprakelijkheid van een bv. Het is iets waar iemand die dreigt een grote schadevergoeding te moeten betalen om kan vragen bij de rechter. Het fonds beperkte aansprakelijkheid is onder meer geregeld in het 'Verdrag van Straatsburg inzake de beperking van aansprakelijkheid in de binnenvaart'. Het begrip haalde in Nederland het nieuws in verband met de schade die ontstond nadat een benzeentanker van rederij Gefo GmbH op 29 december 2016 tegen een stuw bij Grave aanvoer. Door de aanvaring ontstond enorme schade aan de stuw. Dit leverde de Nederlandse staat een grote kostenpost op maar er was ook veel schade voor particuliere eigenaren van woonboten en voor andere rederijen die dagenlang moest omvaren of helemaal stil kwamen te liggen. Naar schatting loopt de totale schade in de tientallen miljoenen euro's.

Gefo GmbH en de stuw in Grave

In februari 2017 verzocht Gefo GmbH de Maritieme Kamer van de rechtbank Rotterdam een fonds beperkte aansprakelijkheid in te stellen. In dat geval wordt een fonds gecreëerd waarin de schadeveroorzaker een bepaald bedrag moet storten. Dit bedrag, dat op een internationale bankrekening komt te staan, wordt dan indien de rederij schuldig wordt bevonden door een onafhankelijke vereffenaar verdeeld onder de schuldeisers die hun schade aantoonbaar hebben kunnen maken. In het geval van Gefo GmbH heeft de Maritieme Kamer op 22 maart 2017 ingestemd met de instelling van een fonds beperkte aansprakelijkheid. Hierin moet de rederij € 912.000 storten en dit is dan ook het maximale bedrag dat over de schuldeisers verdeeld kan worden. Dit is slechts een schijntje van de werkelijkheid schade. Alleen Rijkswaterstaat heeft al een (indicatieve) schadeclaim van € 20 miljoen ingediend. Hier komen de claims van andere rederijen en gedupeerde woonbooteigenaren nog bij. De meeste woonbooteigenaren zijn door hun eigen verzekeringsmaatschappij overigens wel schadeloos gesteld.

Ratio achter beperkte aansprakelijkheid in de binnenvaart

De mogelijkheid van de instelling van een fonds beperkte aansprakelijkheid lijkt heel oneerlijk. Hoe groot de schade ook is die je veroorzaakt, de aansprakelijkheid kan altijd gemaximeerd worden tot slechts een klein percentage van de werkelijke schade. De ratio achter deze mogelijkheid zit hem echter in het feit dat verzekeringen in de binnenvaart onbetaalbaar zouden worden wanneer deze mogelijkheid niet bestond. Juist omdat binnenvaartschepen zulke grote schadeposten kunnen veroorzaken zou de verzekeringspremie voor rederijen onbetaalbaar worden. Denk bijvoorbeeld aan het geval van een olielek of een aanvaring met een ander vaartuig. Rederijen zouden in dat geval zulke enorme premies moeten betalen dat het runnen van zo'n bedrijf niet meer rendabel is. Wanneer de binnenvaart om deze reden onmogelijk wordt dan hebben we hier natuurlijk allemaal last van want de rederijen vervullen een belangrijke taak. Met dit idee is het Verdrag van Straatsburg inzake de beperking van aansprakelijkheid in de binnenvaart tot stand gekomen. Overigens kan door een rederij geen beroep worden gedaan op het Verdrag van Straatsburg wanneer de schade met opzet of door roekeloosheid is veroorzaakt.

Lees verder

• Averij-grosse in het zeevervoer