Conflictmanagement: De conflict analyse

Om een conflict op een goede manier te managen en te hanteren is een grondige analyse van het conflict nodig. Zowel een interne als een externe analyse zijn aanbevolen.

Interne analyse

Deze analyse moeten voltrokken worden van de voornaamste interne kenmerken van partijen. Wat betreft de blauwdruk, de formele organisatorische structuur, is onder meer belangrijk welke onderdelen in een partij worden onderscheiden, zoals divisies, lokale onderdelen, werkeenheden, individuele leden; welke formele structuren er bestaan, zoals de formele toewijzing van taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden; welke bestuurscontrole en andere organen er bestaan. Hieronder vallen ook bepaalde formeel geregelde procedures van - intern - beroep in geval van een meningsverschil of conflict.

Echter, de formele blauwdruk is niet de enige gegevenheid in een sociaal systeem, noch zelfs de belangrijkste; de wetten zijn evenmin de enige kenmerken van een sociaal systeem, noch de belangrijkste.

De formele structuren zijn lege abstracties als men niet de mensen daarin en hun doen en laten er onmiddellijk bij betrekt. De formele structuren geven mogelijkheden aan, maar het gaat om dat wat feitelijk gebeurt. Blauwdruk fetisjisme, regeltjes maken, hebben hun tekorten: een wet is niet gelijk aan het volgen van de wet; de leerplicht kan niet dwingen tot leren.

Wat werkelijk gebeurt kan vaak zelfs niet worden bevroed als men zich beperkt tot kennisneming van de formele structuren. De hoogste realiteitsgraad valt toe niet aan deze formele structuren, maar aàn de dynamische processen die zich in de structuren afspelen tussen structuren, tussen structuren en mensen en tussen mensen.

Daarom zijn, sociaal-organisatorisch bezien, manieren van communicatie, rapporteringsafspraken, vergaderprocedures, de uitoefening van besluitvorming, leiderschap en inspraak enz., te zamen de rooddruk vormend, vaak van aanzienlijk groter gewicht dan de blauwdruk van sociale systemen.

Externe analyse

Dan volgt een analyse, gericht op de voornaamste kenmerken van de omgeving(en) van de partijen. Hierbij is te denken aan schaarste versus ‘ruimte’, aan concurrentie of vijanden versus vrienden. Vakverenigingen, de publieke opinie, zelfs concurrenten kunnen als vrienden of als vijanden worden ingeschat door ieder van de tegenstrevende partijen. Soms zelfs door beiden, ten onrechte, als vriend gezien.

Interne en externe analyse samen

Een verbinding tussen deze interne en externe analyses wordt gelegd door een relatieve sterkten en zwakten-analyse. Hoe verhouden zich, in het geheel van het externe krachtenveld, de sterkten en zwakten van partijen onderling?

Als zich tussen een bedrijf en een vakbond een conflict afspeelt, is belangrijk voor de onderlinge sterkte verhouding hoe zwaar ieder van de partijen een beroep kan doen op de eigen organisatieleden. Is ruim 50% van de werknemers in de bond georganiseerd en is er een grote loyaliteit ten opzichte van hun bond, dan ligt de zaak anders dan als er weinigen zijn georganiseerd.