Cao’s verdwijnen steeds meer: wat is een cao?

De collectieve arbeidsovereenkomst verdwijnt steeds meer. Dit komt omdat mensen veel eerder werktijden en wat ze moeten doen voor de baas individueel willen invullen. Maar dat betekent dus wel dat een werknemer steeds vaker zelf met de baas om tafel moet.

Veranderde arbeidsrelaties

Vroeger namen mensen een baan voor het leven, of in ieder geval voor tientallen jaren. Anno 2011 is dat al lang niet meer zo. Mensen willen minder lang werken, hebben regelingen voor de kinderen of willen zich laten scholen om zich te ontwikkelen.

In cao’s weinig ruimte voor individuele wensen

In de CAO is weinig ruimte voor dat soort individuele wensen, omdat het om het grote plaatje gaat dat voor iedereen geldt. Daarnaast zijn cao’s na veel onderhandelingen tot stand gekomen en dat betekent dat er dus weinig ruimte is om daar dan ook nog over te onderhandelen.

Persoonlijke afspraken maken over arbeidsrelaties

Door die persoonlijke wensen maken steeds meer werkgevers en werknemer afspraken met elkaar die buiten de CAO vallen. Dit betekent wel dat de werknemer steeds meer verplichtingen krijgt, omdat hij ook meer eisen stelt. Aan de andere kant is bewezen dat zo’n arbeidsovereenkomst op maat zorgt voor de verhoging van de productiviteit.

ZZP-ers vallen sowieso niet onder een CAO

Steeds meer mensen richten zelf een bedrijf op of werken als freelancer. Voor die mensen is er geen cao, zij moeten met hun opdrachtgevers individueel afspraken maken. De meeste ZZP-ers werken overigens in de zakelijke dienstverlening. Daarnaast zijn er ook in de landbouw, handel en de bouw veel zelfstandigen zonder personeel te vinden.

Loondienst pas vanaf de industriële revolutie

Voor de industriële revolutie waren er altijd al veel ZZP-ers hoewel ze toen niet zo genoemd werden. Deze mensen zoals timmermannen, hoefsmeden en mensen die handel dreven werkten gewoon per opdracht. Toen de industriële revolutie zijn intrede deed, kwamen mensen voor het eerst in loondienst. In de nieuwe tijd waarin zaken heel erg veranderen ook onder invloed van automatisering lijkt het erop dat we weer terug gaan naar de tijd van voor de industriële revolutie. Dat betekent dat er wordt gewerkt op basis van projecten en trajecten en afspraken met de opdrachtgever. Er heeft een omslag plaatsgehad van industrie naar diensten.

Hoeveel cao’s kent Nederland en andere cao feiten?

• Nederland kent ongeveer 1100 cao’s. Daarvan zijn ongeveer 250 afgesloten voor een hele bedrijfstak of een sector. De andere cao’s zijn binnen bedrijven zelf afgesloten en dus van toepassing op ondernemingen of bedrijven zelf.
• Banken en de gezondheidszorg hebben vaak afzonderlijk cao’s.
• In ongeveer 80 procent van de gevallen werken mensen die in loondienst zijn onder een cao. Van deze mensen is maar ongeveer 20 procent van een vakbond die zorgt voor die cao. Ongeveer 10 procent van de beroepsbevolking werkt zelfstandig als zelfstandige zonder personeel.
• De eerste cao kwam tot stand in 1894. Toen werden er afspraken gemaakt tussen de Amsterdamse diamantwerkers en hun werkgevers. Door te staken dwongen zij tarieven af.
• De eerste landelijke cao kwam in 1914 tot stand tussen de Werkliedenorganisatie in de Typografie en de Nederlandse Bond van Boekdrukkerijen.
• Toen steeds meer mensen in fabrieken gingen werken hadden zij steeds vaker te maken met slechte arbeidsomstandigheden. Om dat tegen te gaan werden overal vakbonden opgericht die zich hard voor hen maakten en regels afdwongen om de arbeiders te beschermen.
• In de jaren ’80 van de 20e eeuw kwamen de cao’s onder druk te staan. Mensen sloten zich veel minder vaak aan bij een vakbond, waardoor de druk van die bonden ook minder groot werd. Ook wilden mensen steeds vaker individuele afspraken maken met hun werkgevers.

Hybride arbeidsrelatie: het nieuwste op arbeidsgebied

In een hybride arbeidsrelatie kan een werknemer naast zijn baan ook een eigen bedrijf starten of freelancen. Dit biedt de zekerheid van een inkomen en verzekeringen, maar ook de vrijheid van het eigen ondernemerschap.

Steeds minder mensen lid van een vakbond

Steeds minder mensen zijn lid van een vakbond. Dit betekent dat deze bonden wel eens minder gematigd zouden kunnen worden. In een land als Frankrijk is maar 8 procent van de werknemers lid van een bond, maar zij hebben wel een enorme macht in het land. In dat land wordt jaarlijks 132 dagen gestaakt en daarmee kan een heel land plat gelegd worden. In Nederland wordt per jaar zo’n 5 dagen gestaakt voor betere arbeidsvoorwaarden.

Weinig mensen die in de horeca werken zijn lid van een vakbond

In de horeca zijn weinig mensen lid van een vakbond. In 2005 leidde dat tot een rare situatie. Toen namelijk tekende de vakbond De Unie met werkgeversorganisatie Koninklijke Horeca Nederland een nieuwe cao. Daarin waren de arbeidsvoorwaarden sterk versoberd. Het zorgde voor een reeks van protesten, maar omdat de afspraken bindend waren, gingen 300.000 horecawerknemers ermee het schip in.