Zo herken je de slechte manager

Slecht management is voor een organisatie een regelrechte ramp. Hoe herkent u de slechte manager in een vroeg stadium? Slechte bazen ontlopen hun verantwoordelijkheid, zijn zelden of nooit op de werkvloer, hanteren het typische management-taaltje, spelen spelletjes met de budgetten en hebben het standaard druk, druk, druk. Ook in uw organisatie zitten waarschijnlijk managers die niet deugen. En dat kost uw bedrijf smakken geld. Wat doen uw managers nu eigenlijk? Trap er niet langer meer in!

De ontspoorde manager

'The conventional definition of management is getting work done through people, but real management is developing people through work.'
Sommige leidinggevenden zijn echt niet geïnteresseerd in het succes van een onderneming. Ja, u leest dit goed. Wanneer een manager ontspoort heeft dit grofweg te maken met drie oorzaken. Allereerst de persoonlijkheid van de manager, die trekken vertoont van bijvoorbeeld arrogantie, emotionele kilte, wisselvalligheid, afstandelijkheid, gebrek aan vertrouwen, of passieve weerstand. Behalve zijn eigen karakter gaat het bij fout management ook om de houding van de ondergeschikten. Zijn deze naïef of slaafs dan kan de manager ongestoord zijn gang gaan. Nog kwalijker zijn de volgers die door hielenlikkerij enkel hun eigen belang willen dienen door het spelletje van de manager mee te spelen. Als er voorts binnen een bedrijf een slechte regelgeving is, krijgt de manager alle vrijheid om een bedrijf naar de knoppen te helpen. En de medewerkers die de ontspoorde manager ontmaskeren? Die zullen een tweedeling in het personeel bespeuren. Enerzijds de naïevelingen en slijmerds, anderzijds de hardwerkenden die zich ergeren aan de slechte bedrijfsvoering.

Puin ruimen?

'From the errors of others, a wise man corrects his own.'
Veel slechte managers maken van het beleid van een bedrijf een regelrechte bende, zonder dat iemand het in de gaten heeft. De strategie van de manager die zelf niets doet is dat hij stelt niet aansprakelijk te zijn voor de puinhopen die zijn voorganger heeft achtergelaten. Hij heeft zijn tijd nodig om de hele boel weer op de rails te krijgen, achterstanden weg te werken en vroegere fouten te verbeteren. Pas na enkele jaren begint hij aan zijn eigen doelstellingen, maar die zijn gebakken lucht. Tegen die tijd dat dat opgemerkt kan worden, is de slechte manager al naar een volgend bedrijf, of - als hij het slim speelt - naar een andere interessante positie binnen de organisatie. Om ook daar zogenaamd de rotzooi van anderen weg te werken. Wie serieus de balans opmaakt van de manager die jarenlang heeft zitten puin ruimen, komt tot de conclusie dat er weinig veranderd is. De manager die druk is met puin ruimen is een manager die ontzien wil worden. En dat doet het personeel dan ook. Zwijgend.

Anderen de schuld geven

'A good manager is a man who isn't worried about his own career but rather the careers of those who work for him.'
De economische crisis is een geweldig excuus voor de slechte manager. En iedereen geeft de crisis de schuld, dus opvallen zal het zeker niet. Hoe matig of beroerd het ook gaat binnen een bedrijf, de slechte leider weet een zondebok te vinden. En de kredietcrisis is een kapstok waar werkelijk vrijwel elk intern probleem aan opgehangen kan worden. Is het niet de crisis, dan wijst de slechte manager wel wat anders aan. Bijvoorbeeld iemand anders in het managementteam, iemand waar toch al aan getwijfeld wordt. Andere, ook falende managers, zullen dit beamen om zo hun eigen mislukken te verbloemen. In geval van nood weet de slechte manager ook nog eens rapportages in twijfel te trekken. Een leider die zijn vak niet verstaat geeft aan alles en iedereen de schuld, behalve aan zichzelf. En hij droomt ervan dat de economische crisis nog eventjes doorgaat... De werknemer die er doorheen prikt is de man of vrouw waar de manager met een grote boog omheen loopt.

Opties voor vertrek

'Every exit is an entrance somewhere else.'
Slechte managers hanteren vaak een exit-strategie. Ze zorgen ervoor dat ze om de zoveel tijd opties hebben om op te stappen. Zo redden ze zichzelf van een in het oog lopende afgang. Om dit voor elkaar te krijgen vullen ze een groot deel van hun tijd aan netwerken en vriendjespolitiek. En veel netwerken, telefoneren en contacten onderhouden komt altijd interessant over. Zo kan de slechte directeur ongestoord zijn gang gaan, tot zijn houdbaarheidsdatum is verstreken. Tegen die tijd doet hij een beroep op een van zijn 'exits' en verdwijnt - soms via de achterdeur van het zinkende schip - naar elders. Dit hoeft niet eens buiten het bedrijf te zijn, het kan ook via promotie intern of door een andere management-taak binnen het bedrijf. Om ook daar jarenlang tijd te verspillen aan ellenlange vergaderingen en luxe etentjes met als enige doel om zijn eigen hachje voor elkaar te hebben. De werknemers zullen verbaasd zijn over het plotselinge vertrek van zo'n baas, of aan al dat getelefoneer in achterkamertjes. En de werknemer die de declaratiebonnen onder ogen ziet, zal eveneens van zijn stoel vallen.

Managementjargon hanteren

'The art of communication is the language of leadership.'
Veel communiceren, maar niets zeggen. U herkent het vast. Wat voor politici geldt, geldt helaas ook voor managers. Velen bedienen zich van een wollig management-taaltje dat elke binding met het personeel kapot maakt. Het zogenaamde 'draagvlak creëren' betekent voor de gemiddelde werknemer niet dat zijn mening zou tellen, maar laat hem linea recta afhaken. En dat is slechts een voorbeeld. Wat te denken van 'het maken van inhaalslagen' en 'het vaststellen van ijkpunten'. Gebruik van vakjargon leidt tot grote miscommunicatie over werkverdeling, rollen en verantwoordelijkheden. Want managementtaal mag dan wel in managementkringen een bel doen rinkelen, voor de werknemers is het slechts een bewijs dat er met fraaie, niet te volgen volzinnen helemaal niets wordt gezegd. Managementjargon is een lege taal. Men verkoopt leegte. En de manager die zijn personeel benadert met loze kreten, laat zien niets van management te begrijpen. Het personeel moet er soms om lachen. Vooral als er weer een presentatie wordt gehouden waar de pluspunten van het bedrijf in een indrukwekkende toekomstvisie worden aangehaald. Loze woorden.

Ontlopen van verantwoordelijkheid

'The productivity of work is not the responsibility of the worker but of the manager.'
Er zijn nog veel meer zaken die slecht management verraden. De manager die doet alsof hij de wijsheid in pacht heeft en slecht naar anderen luistert is niet de beste. Wanneer je hem nodig hebt, is zo iemand er niet. Opmerkingen van de werknemers doet hij af met 'ik kom er nog op terug', om er vervolgens nooit meer op te reageren. Zulke managers zijn vaak wel aanwezig op 'belangrijke' vergaderingen, maar ook daar probeert hij zijn verantwoordelijkheden te ontlopen. Delegeren heeft hij tot hoofdtaak gemaakt. Ondertussen laat hij vage managementtermen op zijn supervisors los om deze te imponeren. Zo maakt hij zich overal gemakkelijk vanaf. Als het hogere topmanagement hem een hand boven het hoofd houdt, kan dit jarenlang zo doorgaan.
Omgekeerd werkt het net zo. Managers willen in een goed blaadje staan bij hun eigen leidinggevenden. Dus beloven ze klanten van alles en meldt de bad boss het team dat ze maar moeten zien hoe ze de beloftes waarmaken. Zo schippert hij tussen de topmanagers en het lagere personeel terwijl hij aan het eind van de dag als eerste huiswaarts keert. Moeilijke besluiten gaat hij uit de weg, in plaats daarvan probeert hij iedereen tevreden te houden. Als het team desondanks toch functioneert, strijkt hij met de eer. Lafheid en gebrek aan inspiratie zijn dodelijk voor het vertrouwen in een leider. Men zal dan ook met het gevoel zitten de manager(s) niet te vertrouwen.

Eénrichtingsverkeer in communicatie

'Communication is the real work of leadership.'
In navolging van het ontlopen van verantwoordelijkheid bewijst een éénrichtingsverkeer in de communicatie dat je te maken hebt met een slecht leider. Het ontlopen van dialoog is een doel op zich geworden. De slechte manager is veel te bang dat het personeel in de gaten krijgt dat hij niets van het lopende werk weet, of dat hij huiverig blijkt om een besluit ten aanzien van de werkuitvoering te nemen. Immers, slechte bazen zitten vaak achter een dikke deur en houden zich niet bezig met wat er op de werkvloer gebeurt. Ook tegenspraak en uitwisseling van ideeën kan de slechte manager niet gebruiken omdat hij opziet tegen de invoering van nieuwigheden waar hij niet zelf zijn stempel op gezet heeft. Zo hebben medewerkers geen enkele invloed op de gang van zaken die te maken hebben met de richting en de uitvoering van bedrijfsprocessen. En dat terwijl een prettige communicatie tussen baas en werknemers de mensen juist enthousiast aan het werk kan zetten. Het ironische aan deze 'one way communication' is dat dit type managers juist zweert bij een goede communicatie. Heb je een probleem, dan moet je dit vooral 'doorcommuniceren'. Maar reclame maken voor zo'n geweldige dialoog is iets anders dan het ook daadwerkelijk bevorderen. Medewerkers in zo'n bedrijf zullen klagen helemaal geen inspraak te hebben.

De slechte manager is druk, druk, druk!

'Have you noticed that even the busiest people are never too busy to take time to tell you how busy they are?'
Het geldt nog steeds: Hoe drukker je als leider bent, hoe belangrijker je bent. Want ben je niet druk, dan zit je kennelijk om werk verlegen en vertrouwt de directie er niet op dat je je werk aankunt. De slechte manager zorgt er dus ALTIJD voor dat hij de indruk wekt iets te doen te hebben of daadwerkelijk iets doet. Klop je bij hem aan, dan heeft hij geen tijd. In het slechtste geval zie je hem nooit omdat hij altijd 'uit huis' is, in vergadering, op zakenreis, nog niet aanwezig, al verdwenen of vul maar in. Slechte managers lopen standaard NIET op de werkvloer rond! Want strategie is voor hem veel interessanter dan operationele zaken waar nauwelijks eer te behalen valt. Is hij er wel dan liggen er bergen 'projecten' op zijn bureau. En een project hebben is belangrijker dan de dagelijkse rompslomp van het personeel en het leiden ervan, dus geeft hij niet thuis. Prioriteiten stellen kan hij wel degelijk, maar de werknemers trekken altijd aan het kortste eind. Te druk om te managen zegt niet dat je een steengoed leider bent, maar dat je kennelijk geen trek hebt in managen zelf. Het personeel zal klagen geen contact te kunnen krijgen met hun leider.

Beheersen van het budgetspel

'What's the name of the game, does it mean anything to you?'
De slechte manager weet als geen ander om te gaan met het spel van de budgetten. Want hij redeneert dat als het budget gehaald is, hij vrijuit krijgt voor wat dan ook. De targets die hij afspreekt zal hij dan ook zo laag mogelijk proberen te houden, des te simpeler is het. Mocht hij tegen het einde van het jaar het budget niet dreigen te halen, dan schuift hij met de kosten naar het volgende boekjaar, zodat de winst nog in het lopende jaar binnen is. Omgekeerd kan ook, kosten van het komende jaar nog opvoeren in het lopende jaar, in het geval de targets echt niet gehaald kunnen worden of gewoon om het komende jaar op de sloffen te kunnen uitzitten. De slechte leider doet ten slotte nog iets om - ook in de komende tijd - een wit voetje bij de top te kunnen halen: Geen extra moeite meer doen om nog meer winst te behalen, maar dit opsparen voor het volgende jaar. Nadelig voor winst en omzet? Dat kan de slechte leider niet schelen, het halen van de targets is al waar het om gaat. Het personeel ziet deze vorm van mismanagement doorgaans niet.

Maar wat maakt nu de goede manager?

'Good management is the art of making problems so interesting and their solutions so constructive that everyone wants to get to work and deal with them.'

Goed management is een talent

Nu we weten dat slechte managers enkel chaos veroorzaken, is het tijd om te kijken wat nu goed management is. Want goede managers zijn goud waard, maar soms lijkt het alsof goed leiding geven een zeldzaamheid is. In het kort komt het hierop neer: De juiste manager heeft zichzelf nagenoeg onmisbaar gemaakt. Mensen respecteren hem en zijn oprecht blij om hem te zien! Voor een deel is goed managen wel aan te leren, maar meer nog is het een talent. Effectieve managers hebben een reeks competenties die door geen enkele opleiding, regelgeving of training ontwikkeld kunnen worden. Zo beschikken ze over EQ. Dit omvat empathie, assertiviteit, (zelf)vertrouwen, creativiteit, stabiliteit, gevoel voor humor, integriteit en weten wanneer je negatieve, maar vooral ook positieve feedback inzet.

Goed management stimuleert

Een goede baas is nooit slap, maar is wel in staat om de werknemers te waarderen en dit daadwerkelijk te zeggen. Hij heeft het vermogen om goed te luisteren, en stimuleert en motiveert het hele team. Daar hoort bij dat hij werknemers zo goed mogelijk benut door hun talenten te ontwikkelen en deze optimaal in te zetten. Want als iemand werk doet waar hij affiniteit mee heeft, is de helft van het werk al gedaan. Uiteraard laat hij nooit voorkeuren blijken en meet hij nergens met twee maten. 'Werkgever' zijn vereist eveneens talent. Een goede manager geeft nooit teveel taken tegelijk, en zorgt ervoor dat deadlines haalbaar zijn. Het constante verzoek of je over wilt werken, of zelfs aannemen dat je langer blijft om bepaald werk af te kunnen krijgen, past niet bij goed management. Een goede balans tussen werk en privé vindt de goede manager juist erg belangrijk.

Goed management wekt vertrouwen

Ruimte voor inspraak is nodig, vervolgens is de juiste manager in staat knopen door te hakken. Hij 'stuurt' het personeel waardoor de operationele kant goed loopt. De doelstellingen van de organisatie verliest hij hierbij uiteraard niet uit het oog. Gaan zaken toch slecht, dan vertrekt hij niet met de noorderzon, maar blijft een loyaal aanspreekpunt. Afdwalen doet hij nooit, hij is onderdeel van het hele team. Bij onduidelijkheid verwart hij de boel niet nog meer, maar verschaft hij helderheid voor iedereen. En een probleem laat hij niet tot morgen liggen, maar lost hij zo snel mogelijk op, bijvoorbeeld door de juiste mensen hiervoor in te zetten. Het personeel moet erop kunnen vertrouwen dat hij organiseert, coördineert en leidt. Misschien is het woord manager dan ook wel fout gekozen. Want een manager geeft pas echt leiding als hij fungeert als mentor.

'There is only one boss. The customer. And he can fire everybody in the company from the chairman on down, simply by spending his money somewhere else.'

Lees verder

• Collega's en jij op de werkvloer