Zakendoen in het Midden-Oosten: Culturele Omgangsvormen

Het Midden-Oosten heeft de naam een ingewikkelde regio te zijn, stereotypen maken een belangrijk deel uit van de beeldvorming: extremistische moslims en gesluierde vrouwen. Toch is het Midden-Oosten ook een belangrijk gebied om zaken te doen en daarbij is het handig om de culturele gebruiken enigszins te kennen, om op die manier misverstanden te voorkomen.

Het Midden-Oosten

Op de eerste plaats is de naam Midden-Oosten bedriegelijk, het wekt de indruk dat er sprake is van een gebied met dezelfde cultuur. Uiteraard is er sprake van overeenkomsten; het gebied is grotendeels Islamitische en de meeste mensen spreken Arabisch, maar er zijn grote cultuur-verschillen binnen het gebied. Ondanks deze verschillen is het niettemin mogelijk om een aantal algemene uitspraken te doen.

Islam

Omdat de Islam een allesdoordringende religie is, is het belangrijk om hier enigszins rekening mee te houden. Ramadan is bijvoorbeeld een onhandige tijd om zaken te doen, het dagelijkse leven staat op zijn kop en mensen zijn minder bezig met zakendoen als wel met hun religie. Ook is het belangrijk om te weten wanneer de twee belangrijkste feesten, Eid al-Fitr (het Suikerfeest) en Eid al-Adha (het Offerfeest), zijn. Dit zijn dagen dat het zakelijke leven even stil staat.

Het gesproken woord

Hoewel een contract van het grootste belang is en ook wordt aangeraden in de Koran, is het gesproken woord van grote waarde. Met een belofte stelt iemand zijn/haar eer op het spel en eer is een belangrijk iets in het Midden-Oosten, niemand wil gezichtsverlies lijden, dus men zal proberen een belofte waar te maken. Voordat een overeenkomst wordt gesloten moet er echter onderhandeld worden en Arabieren hebben een grote reputatie als onderhandelaars, dus dit is iets wat vaak veel tijd in beslag neemt.

Persoonlijk

De persoonlijke en zakelijke wereld zijn veel minder gescheiden in het Midden-Oosten, daarom zijn veel bedrijven ook familiebedrijven, familie krijgt altijd onmiddelijk vertrouwen. En relaties zullen altijd gebruik maken en gebruikt worden om dingen te regelen, de zogenaamde 'wasta'.

Vrouwen en zaken

Afhankelijk van het land waar men zaken doet zal er wel of niet vreemd opgekeken worden wanneer een vrouw aan het hoofd van een bedrijf staat. In landen als Saoudie-Arabië zal het voor een vrouw niet makkelijk zijn om zaken te doen, maar in landen als Libanon of Egypte zullen zaken al een stuk eenvoudiger zijn. Als vrouw is het belangrijk om in de gaten te houden dat niet alle mannen een vrouw de hand zullen willen schudden; wacht daarom altijd op het initiatief van de tegenpartij. Een vrome moslim zal zijn hand op zijn borst leggen en een lichte buiging maken. Houd in de gaten dat dit geen minachting betekent, maar vanuit zijn standpunt een manier is om respect te tonen.

Omgekeerd geldt dat het voor mannen niet verstandig is om te persoonlijk met lokale vrouwen om te gaan en niet te lang oogcontact te hebben.

Afspraken

Tijd is een ander begrip in het Midden-Oosten dan in het Westen. Te laat komen op een afspraak is heel gewoon en vergaderingen lopen minder gestructureerd en in de ogen van Westerlingen vaak chaotisch. Daarnaast hebben veel Arabieren de gewoonte om zeer dicht bij de ander te zitten en praten, de lichaamsruimte is duidelijk anders.

Enkele eenvoudige tips:

• eet geen varkensvlees en drink geen alcohol in het bijzijn van moslims, zeker tijdens Ramadan
• eet, drink en rook niet in het openbaar tijdens Ramadan
• zorg wanneer je zit dat je niet je schoenzolen/voetzolen laat zien, voet-en schoenzolen worden als vies en onrein gezien en dit wordt beschouwd als een belediging
• Arabieren zijn over het algemeen erg gastvrij en bieden vrijwel altijd eten en drinken aan, accepteer deze gastvrijheid
• gebruik je rechterhand om te eten en te drinken
• vermijd gesprekken over politiek en religie
• schud handen zowel bij aankomst als vertrek
• vermijd het om een moslim naar zijn vrouw en dochters te vragen, maar vraag meer in het algemeen naar zijn familie