Integrale veiligheidskunde

Veiligheid is een onderwerp waarmee iedereen te maken krijgt en dat actueel is. In de driehoek Maatschappij, Overheid en bedrijven worden binnen de eigen kaders, vele initiatieven ondernomen om de veiligheid te verhogen. Deze leiden ertoe dat op de raakvlakken overlappingen, hiaten alsook conflictsituaties kunnen ontstaan. Integrale veiligheidskunde richt zich op een integrale aanpak van de diverse veiligheidsaspecten vanuit alle drie deze invalshoeken om zo een grotere efficiëntie te bereiken.

De bedrijfsdimensie

Veiligheid is een actueel onderwerp, niet alleen in de samenleving, maar zeker ook bij bedrijven. Bedrijven moeten voldoen aan het eigen veiligheidsbeleid en moeten daarnaast inspelen op maatschappelijke en bestuurlijke veranderingen op het gebied van veiligheid. Veiligheid voor bedrijven is een dynamisch gegeven waar bedrijven gewoon mee te maken hebben en krijgen. In deze minor wordt Integrale Veiligheidkunde vanuit de bedrijfsdimensie benaderd.
Bedrijven ontplooien activiteiten en daarbij horen risico's. Deze risico's hebben te maken met de (bedrijfs)activiteiten, de omgeving en het milieu, het product, het gebouw, de fabriek, de wetgeving en zeker ook de mens (het personeel, de omwonenden, de klanten en de consumenten).
Risico's moeten geïnventariseerd en geëvalueerd worden. Daarna moeten actieplannen ontwikkeld te worden zodat de objectieve en subjectieve risico's tot een aanvaardbaar niveau terug gebracht worden. Het is de taak van het bedrijf om hiervoor te zorgen en hiervoor zelf kaders te stellen. Deze kaders ontstaan vanuit de missie, visie en doelstellingen die bedrijven hanteren. Doelstellingen op het gebied van veiligheid zijn onder andere de bescherming van de medewerkers, de omgeving, het milieu, de bedrijfsmiddelen, het voldoen aan de wetgeving en eisen vanuit de bestuurlijke dimensie, maar ook het voorkomen van aansprakelijkheid, het voldoen aan eisen van de verzekeringsmaatschappijen en niet te vergeten het behoud van het imago.
Er wordt ingegaan op de interne maar zeker ook op de extern spanningsvelden tussen de bedrijfsdimensie met de maatschappelijke en bestuurlijke dimensies.

Bedrijven hebben een verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat producten, processen en de werkomgeving veilig zijn. Deze verantwoordelijkheid wordt vanuit diverse perspectieven benaderd. De invloed van de andere dimensies hierop is groot. De doelstelling voor elke dimensie is hetzelfde en wel een verlaging van het risico tot een aanvaardbaar niveau. De manier waarop, de investeringen daarvoor en zeker de term 'aanvaardbaar niveau' zorgen voor tegenstellingen en eventueel conflicten binnen één dimensie en tussen de drie dimensies. Een integrale aanpak heeft tot doel deze conflicten te verminderden of te vermijden. Inzicht hebben in elkaars werkwijzen, onderlinge afstemming tussen afdelingen, kaders en bezorgdheid en hoe daarover te communiceren zijn belangrijke aandachtspunten. Deze worden met name vanuit de bedrijfsdimensie benaderd. Begrippen als veiligheidszorg, veiligheidsketen, risico-inventarisatie en evaluatiemethoden, kwaliteitzorg, objectieve en subjectieve risico's, communicatie aspecten, beveiliging, stakeholders, veiligheidsdenken, omgevingsveiligheid, veiligheidsbeleid, wetgeving en de organisatie van veiligheid, komen ter sprake. Ook wordt ingegaan op hoe bedrijven en organisaties georganiseerd zijn, hoe men prioriteert, waaraan ze moeten voldoen, hoe ze daarmee omgaan en de rol van het management en goede communicatie? Een aantal systematieken komen ter spraken zoals PDCA, Arbo RI&E, HAZOP, HACCP en (H)FMEA. Uiteindelijk krijgt men inzicht in de manier waarop organisaties te werk gaan met betrekking tot risico’s en veiligheid.
Niet alleen studenten, maar ook werknemers van de overheid, het bedrijfsleven en van maatschappelijke organisaties kunnen deelnemen aan deze minoren. De integrale aanpak is gebaat bij een multidisciplinair deelnemersaanbod.

De bestuurlijke dimensie

Iedereen herinnert zich de Vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam en de brand in het cellencomplex op Schiphol. De slachtoffers en de chaos staan bij velen nog op het netvlies. Meteen drong zich de vraag op: hoe kan een dergelijke gebeurtenis, een ramp, zoveel slachtoffers en zoveel chaos teweeg brengen hier in Nederland, het land van de regels. Heeft onze overheid gefaald? Ja zelfs, de pleidooien om de overheid strafrechtelijk te kunnen vervolgen, laaiden weer op.
Een interessant gegeven: wat is de rol van de overheid bij onveilige of ogenschijnlijk veilige situaties?

De maatschappelijke dimensie

Op straat, tijdens het uitgaan wordt er iemand neergestoken omdat deze een ruzie wilde sussen. Een buurt heeft last van een groep jongeren die veel vernielingen pleegt en buurtbewoners schoffeert. Dagelijks wordt er op verschillende organisatie een beroep gedaan om een onveilige situatie aan te pakken. Onveilige situaties kunnen ervoor zorgen dat burgers zich niet prettig voelen en bijvoorbeeld bepaalde plaatsen in de publieke ruimte gaan mijden. Een winkelcentrum of een bedrijventerrein kan zo’n plaats zijn. Maar ook het donkere gangetje achter een flatgebouw. Samenwerking met netwerkpartners kan ervoor zorgen dat plaatsen minder onveilig zijn, bijvoorbeeld door verlichting aan te brengen. Daarvoor moet men weten welke maatregelen men kan treffen die effect hebben. Ook moeten mensen bereid zijn bepaalde zaken te veranderen zodat burgers zich veiliger gaan voelen. Beelden van toenemende criminaliteit en ongewenst gedrag van individuen dringen zich aan ons op. Of dit beeld realiteit is, welke bewegingen we waarnemen in de maatschappij en welke acties de professional kan ondernemen vragen wij ons regelmatig af. Welke organisatie houden zich daarmee bezig en hoe werken zij met elkaar samen. Wat is de rol van de overheid en welk beleid voert zij ten aanzien van deze tendens ten aanzien van maatschappelijke veiligheid.

In de aanpak zijn samenwerkingsverbanden tussen ketenpartners erg belangrijk. Hoe deze samenwerking wordt vormgegeven is belangrijk voor het effect van acties en projecten rondom deze veiligheidszorg. Ketenpartners daarin zijn zeer divers en ieder heeft daarin zijn eigen belangen. Natuurlijk speelt de lokale overheid een cruciale rol als ketenpartner. Maar ook welzijnsinstellingen, woningbouwcorporaties, politie, justitie, reclassering, onderwijs, winkeliersverenigingen, buurtplatforms en nog veel meer moeten samenwerken. Een nieuw georganiseerd voorbeeld van een samenhangende uitvoering van veiligheidsbeleid zijn de veiligheidshuizen die ontstaan.