Vereniging & Leden

Men spreekt van een Vereniging als twee of meer personen volgens vastgestelde regels samenwerken voor een bepaald doel. De wet onderscheid twee vormen, nl. een vereniging met een volledige of een beperkte rechtsbevoegdheid (informele vereniging). Wat zijn de verschillen hiertussen? Wat houdt het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel in? Wat is een Algemene Ledenvergadering? In dit artikel alles over de vereniging, het lidmaatschap, de leden, ledenraad en Raad van Commissarissen.

Vereniging & Rechtspersoon

Rechtspersoon. De Vereniging is een rechtspersoon. Een precieze omschrijving van wat een rechtspersoon inhoudt, kun je vinden in Rechtspersonen. Hier volgt alleen een korte omschrijving. Een rechtspersoon is elke instelling die (buiten de natuurlijke personen) rechts- en handelingsbevoegd is. Rechtspersonen mogen (vermogensrechtelijke) rechten en plichten hebben zoals eigenaar zijn en overeenkomsten sluiten, maar niet op het gebied van personen en familierecht (nadere details en uitleg, kun je vinden in het artikel rechtspersonen).

Vormen Verenigingen

Verenigingen. In de wet wordt geen precieze definitie van de vereniging gegeven. Men spreekt echter van een vereniging als twee of meer personen een rechtspersoon tot stand brengen, waarin ze volgens vastgestelde regels willen samenwerken voor een bepaald doel. Dit doel mag niet zijn het maken van winst die onder de leden wordt verdeeld. De vorm van een vereniging wordt in de praktijk niet vaak gebruikt voor ondernemingsactiviteiten. Wel wordt deze vaak toegepast voor club- en buurthuiswerk. Elke vereniging is een rechtspersoon c.q. bezit rechtspersoonlijkheid.
De wet onderscheid echter:

• Verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
• Verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid

Vereniging - Volledige Rechtsbevoegdheid

Volledige Rechtsbevoegdheid. Voor een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid moeten bij de oprichting of eventueel later statuten zijn opgemaakt door een notaris. Meer informatie over statuten en hoe dit precies in zijn werk gaat, is te vinden in Stichting & Statuten.

Statuten Vereniging. In de statuten van een vereniging staat o.a:

• de naam
• de vestigingsplaats
• het doel dat men nastreeft (doelomschrijving)
• wijze van (her)benoemen/ontslaan bestuur
• verplichtingen van de leden
• stemrecht van de leden
• hoe een ledenvergadering bijeen moet worden geroepen

Tevens wordt vaak in de statuten aangegeven wat er met een eventueel batig saldo moet gebeuren bij ontbinding van de vereniging.

Verenigingen Register - Nu Handelsregister KvK

Verenigingenregister - Handelsregister KvK. De verenigingen met volledige bevoegdheid werden voorheen ingeschreven in het verenigingenregister. Even een stukje geschiedenis. In 1976 werd de taak van de Kamers van Koophandel uitgebreid met het bijhouden van het Verenigingen- en Stichtingen Register, wat tot die tijd door het Ministerie van Justitie werd gedaan. De gegevens uit deze handels-, verenigingen- en stichtingenregisters werden vanaf omstreeks 1980 geautomatiseerd (computersysteem).
Kamer van Koophandel. In 1997 werd een nieuwe Handelsregisterwet van kracht, waarbij bepaald werd dat er nog maar één Handelsregister, geldig voor heel Nederland, zou worden bijgehouden. In dit register worden de naam en vestigingsplaats van de vereniging opgenomen met de personalia van de bestuurders en degenen die de vereniging verder mogen vertegenwoordigen. Dit wordt bijgehouden door de Kamer van Koophandel (en Fabrieken) van de plaats waar de vereniging gevestigd is. Tevens moet bij de Kamer van Koophandel een afschrift van de statuten worden gedeponeerd. De KvK stelt standaardinschrijvingsformulieren ter beschikking voor deze formaliteiten. Een ieder kan tegen betaling een uittreksel uit dit handelsregister krijgen.

Belang Inschrijving. Zolang inschrijving in het verenigingregister c.q. handelsregister nog niet heeft plaatsgevonden, is iedere bestuurder (naast de vereniging) hoofdelijk aansprakelijk voor de verplichtingen die namens de vereniging zijn aangegaan. Een schuldeiser kan dan b.v. ook de bestuurder persoonlijk aanspreken vorderingen (financiële schulden) te voldoen. Zodra inschrijving heeft plaatsgevonden kan een schuldeiser degene (persoon) die namens de stichting handelt niet meer privé aanspreken voor schulden van de vereniging.

Beperkingen Bevoegdheid. Het bestuur van een vereniging is niet bevoegd tot het kopen, verkopen of met hypotheek belasten van onroerende goederen, tenzij de statuten uitdrukkelijk bepalen dat deze bevoegdheid wel bestaat. De vereniging kan zich ook niet tot borg of hoofdelijk schuldenaar verbinden voor schulden van derden.

Vereniging - Beperkte Rechtsbevoegdheid

Beperkte Rechtsbevoegdheid - Informele Vereniging. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid wordt ook wel een Informele Vereniging genoemd. Voor de vereniging met beperkte bevoegdheid zijn er geen statuten nodig, maar kan men bij de oprichting volstaan met een schriftelijke of mondelinge overeenkomst. De vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid is, zoals de naam al zegt, rechtsbevoegd. Deze vorm van vereniging kan dan ook zelfstandig aan het rechtsverkeer deelnemen, dat wil zeggen als vereniging overeenkomsten aangaan, zij het dan dat er enige beperkingen opgelegd zijn.
Een informele vereniging mag:

• geen onroerende goederen kopen
• niet als erfgenaam optreden

Dit mag zelfs niet als de bevoegdheid uitdrukkelijk is aangegeven (in niet verplichte statuten). Dit in tegenstelling tot de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid. Wel kan een informele vereniging legaten (bepaalde delen uit een nalatenschap, b.v. geld of schilderij) aanvaarden en ontvangen.

Inschrijving Register KvK. In tegenstelling tot de vereniging met volledige bevoegdheid, die verplicht ingeschreven moet worden, hoeft de informele vereniging dit niet te doen. Inschrijving heeft echter wel het voordeel (voor degenen die optreden namens de vereniging) dat ze slechts aansprakelijk zijn voor zover de wederpartij aannemelijk kan maken dat de vereniging niet aan de verplichtingen zal voldoen. Indien een informele vereniging niet is ingeschreven, dan is degene (naast de vereniging) die namens de vereniging handelt, hoofdelijk aansprakelijk voor deze handelingen. De wederpartij kan in dat geval dus naar eigen keuze de vereniging of degene die namens de vereniging handelde, aanspreken.

Onderstaande betreft zowel Verenigingen met volledige als beperkte bevoegdheid.

Vereniging en Onderneming

Onderneming KvK. Indien een vereniging een onderneming drijft, dient inschrijving in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (en Fabrieken) plaats te vinden.

Lidmaatschap Vereniging

Lidmaatschap Vereniging. De statuten en/of wet bepalen hoe men lid van een vereniging kan worden en hoe dit lidmaatschap eindigt. De statuten kunnen bijvoorbeeld bepalen dat men slechts lid kan worden op voordracht van een ander lid, mits men in het bezit is van een bepaald diploma. Betreffende de beëindiging van het lidmaatschap kan men bijvoorbeeld -naast beëindiging door dood of omzetting- bepalen dat men bij opzegging een opzegtermijn in acht moet nemen.

Vertegenwoordiging Vereniging

Algemene Ledenvergadering. Alle leden gezamenlijk vormen de Algemene ledenvergadering. De algemene ledenvergadering benoemt, schorst of ontslaat meestal het bestuur en is in staat statuten te wijzigen of de vereniging te ontbinden (voor zover de statuten zelf niet iets anders bepalen). Bij de zeer grote -vaak landelijke- verenigingen vormt een algemene ledenvergadering in het algemeen een te groot onwerkbaar geheel.
Ledenraad. Men gaat in dit geval vaak over tot instelling van een ledenraad, bestaande uit afgevaardigden van de leden. Deze ledenraad kan dan namens de algemene ledenvergadering optreden.

Het Bestuur vertegenwoordigt de vereniging in het algemeen. In principe is het bestuur gezamenlijk bevoegd op te treden. Andere regelingen zijn echter ook mogelijk. In de praktijk ziet men nog wel eens dat een of meer bestuursleden vertegenwoordigingsbevoegdheid hebben, zoals b.v. de voorzitter met de secretaris en/of de penningmeester. Ook kan men aan andere personen dan het bestuur vertegenwoordigingsbevoegdheid geven.

Jaarverslag Vereniging

Jaarverslag Bestuur. Het verenigingsbestuur is bij wet verplicht binnen zes maanden na afloop van het boekjaar op een algemene ledenvergadering een jaarverslag uit te brengen en te verantwoorden. Een vereniging moet dus ook (net als een onderneming/bedrijf) een balans en winst- en verliesrekening opmaken. Een commissie die uit tenminste twee leden moet bestaan, dient deze balans en winst/verliesrekening te onderzoeken en hiervan verslag uit te brengen aan de algemene ledenvergadering.

Raad van Commissarissen. Een vereniging kent soms (op basis van statuten) een Raad van commissarissen, die toezicht op het bestuur uitoefent. Deze commissarissen worden over het algemeen door de ledenvergadering benoemd, geschorst en ontslagen.

Einde Vereniging

Ontbinding. Een vereniging eindigt en wordt ontbonden door een besluit van de algemene ledenvergadering en bovendien (in de gevallen in statuten genoemd) bijvoorbeeld na een x aantal jaar. Ook vindt ontbinding plaats indien het doel van de vereniging bereikt is en bij faillissement. Tevens is het mogelijk dat een vereniging op bevel van de rechter wordt ontbonden, indien men een ongeoorloofde handeling pleegt.

Vereniging Volledige Bevoegdheid. Bij verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid bepalen de statuten wat er met het uiteindelijke batig saldo van de vereniging moet gebeuren.

Vereniging Beperkte Bevoegdheid. Bij verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid valt een eventueel batig saldo toe aan de leden, tenzij eventuele statuten anders bepalen.

In een volgend artikel zal de Coöperatieve Vereniging aan de orde komen.

Meer Ondernemingsvormen

• Vennootschap VOF
• Vennootschap BV - NV
• Commanditaire Vennootschap
• De Eenmanszaak
• De Maatschap
• Rechtspersonen
• Stichting & Statuten
• Coöperatieve Vereniging