mijn kijk op

Van kennismaatschappij naar netwerkmaatschappij

De maatschappij is de laatste decennia erg veranderd, we zijn afgegleden van kennismaatschappij naar netwerkmaatschappij. Middels dit bericht moedig ik mensen aan hierover te denken en eventueel te gaan discussiëren.

Het verval van Nederland

Hoe was het ook alweer?

Nog maar enkele decennia geleden was het (internationale) respect voor Nederland zeer groot. Ook de Nederlanders zelf waren trots op de naam en uitstraling van het land. Nederland kon en wilde het zich permitteren om zich zeer sociaal en liberaal op te stellen tegen ‘anders denkenden’. Ondank alle mondiale ups en downs was Nederland een land(je) dat de zaken goed voor elkaar had. Met name door de handelsgeest, ijver en natuurlijke hulpbron (gas).

Dit is langzamerhand bijna allemaal teniet gedaan. De gasprijs is voor onbepaalde (althans bij mij niet bekende) tijd gekoppeld aan de olieprijs. Zowel voor export als voor ‘intern gebruik’. Als gevolg hiervan is het (soms) zelfs voordeliger om gas te importeren dan het ‘eigen’ gas te gebruiken. Dit houdt in dat de Nederlander feitelijk via deze gasprijs structureel teveel betaalt voor de eigen natuurlijke hulpbronnen. Zeker in tijden dat de olieprijs sterk stijgt, de gasprijs hobbelt daar immers minstens een half jaar achteraan. We betalen dus nooit de normale productiekosten maar zijn afhankelijk van de fluctuaties (lees: stijgingen) van de olieprijs.

Waar is de kennis gebleven?

Verval onderwijs

Het onderwijs is van aller bedenkelijkst niveau mede omdat men, ingegeven door alle vooral wenselijke, niet noodzakelijke, veranderingen van onderwijssystemen en schaalvergrotingen, de normen heeft doen vervagen. Als het slagingspercentage te laag was werd het niveau van de opleiding niet aangepast maar de norm! Het onderwijs schreeuwt al jaren dat het belang van de persoonlijke ontwikkeling voorop staat en, mede door gebrek aan capabel personeel, hakt met minstens evenveel fanatisme de kop af van een ieder die zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt. Aldus systematisch de kennismaatschappij tot ondergang doemend.

Vakmensen

Vakmensen zijn dun gezaaid en is altijd op neergezien. Aanvankelijk alleen door bureaucraten en mensen die ver van de werkvloer verwijderd waren. Met name in het bedrijfsleven leefde wel het besef dat men afhankelijk is van vakmensen. Vaak ook omdat leidinggevenden zelf doorgegroeid waren binnen een bedrijf en dus van de werkvloer afkwamen. Vakmensen hebben o.a. het vermogen om buiten de kaders te denken en hiermee een meerwaarde te vertegenwoordigen voor hun bedrijf. Mede hierdoor konden bedrijven zich onderscheiden t.o.v. de concurrentie en dus overleven. Aldus vond een soort natuurlijke schifting plaats en was het ook mogelijk een bedrijf van de grond af aan op te bouwen. Als bijkomend voordeel kwam ook het gegeven dat een ieder werkte op het niveau dat hij aankon. Mensen met meer capaciteiten konden promoveren en/of als dit te hoog gegrepen bleek eventueel weer terug naar hun oude niveau. Een goede monteur is nog geen goede werkplaats chef!

De nieuwe tijd

Het nieuwe netwerken.

Inmiddels promoveert er niemand meer binnen een bedrijf op basis van capaciteiten. Voor leidinggevende functies worden mensen aangetrokken met zoveel mogelijk diploma’s (relevant of niet doet nauwelijks ter zake) en/of mensen die kunnen netwerken. Een diploma heeft amper waarde, met uitzondering van vakgerichte opleidingen. Een diploma zegt echter niets over de capaciteiten maar zegt alleen dat men in staat en bereid is geweest voorgekauwde stof tot zich te nemen en dus slaafs genoeg is om geen mening te hebben. Dit is een kolfje naar de hand van de netwerker/manager. Een volgeling die blind doet wat gezegd wordt. Blijkt deze persoon te falen maar wel goed te kunnen netwerken dan wordt hij gewoon weggepromoveerd. Dit is het begin van het nieuwe netwerken. Het nieuwe netwerken kenmerkt zich door de macht die incapabele mensen zich door hun positie in het netwerk kunnen toe-eigenen. Deze incapabele netwerkers komen in veel grotere getale voor dan vakmensen, zij maken dus misbruik van de macht van de massa. Het is niet meer relevant wat je kan (en eventueel bereikt hebt) maar vooral wie je kent! Nat houden en erbij blijven is het credo. Feitelijk is het niets meer dan legale incest en inteelt is dus aan de orde van de dag. Voeg hierbij het gegeven dat de meeste Nederlanders inmiddels banger zijn kwijt te raken wat ze hebben dan dat ze iets ondernemen om zich te verbeteren en je hebt met een onuitroeibaar fenomeen te maken waardoor Nederland alleen maar meer in de verlegenheid en op de achtergrond zal raken.

Waar eerst de klacht vanuit het bedrijfsleven altijd was dat het onderwijs achter de maatschappij aanliep, heeft het in het onderwijs gebruikte systeem inmiddels de maatschappij over genomen. Doen wat er gezegd wordt, overal aanwezig zijn en vooral geen initiatief tonen. Het nieuwe netwerken optima forma. De handelsgeest en ijver zijn totaal verdwenen. Vele bedrijven zijn inmiddels ter ziele of in “vreemde handen” gekomen.

Hoe was het ook alweer?

Het “oude” netwerken.

Netwerken als zodanig is niet verkeerd, misschien zelfs wel noodzakelijk. Het probleem zit in het “nieuwe netwerken”.
Vroeger hadden vooral de bedrijven de netwerken; bedrijven waarvan bekend was dat zij bepaalde eigenschappen bezaten zoals unieke producten, uitzonderlijke kwaliteit, breed assortiment, personen met bepaalde capaciteiten etc. etc. Er waren ook, ongeschreven, criteria. Bedrijven of personen moesten zich bewezen hebben, een meerwaarde vertegenwoordigen en afspraken nakomen. Veelal vulden bedrijven in een netwerk elkaar aan en/of werkten soms samen. Ieder hield zijn eigen identiteit en verantwoordelijkheid. Om deel uit te maken van een dusdanig netwerk moest men aan deze criteria voldoen anders kwam men er “niet tussen”.

Ons kent ons

Tijd

Het nieuwe netwerken kenmerkt zich vooral door het aanwezig zijn. Op de nieuwjaarsreceptie van de gemeente, bij de bedrijfskring, bij de branchevereniging, op de golfclub, etc. etc. etc. Absoluut niet relevant is wat je kan, alleen dat men je ziet en na verloop van tijd dus vindt/denkt dat je een graag geziene gast bent. Het mechanisme treed dan vanzelf in werking en, als men zich ervoor open stelt, een functie ligt in het verschiet en vandaar uit veel meer functies. Met capaciteiten, ervaring, inzicht heeft dit allemaal niets te maken. Dit is tevens de reden waarom zzp’ers en kleine ondernemers (vakmensen) met weinig personeel dit niet kunnen, het kost te veel tijd!

Prijzen

De nieuwe netwerken/werkers laten geen mogelijkheid onbenut om de saamhorigheid te uitten. Vooral het in het leven roepen van allerlei, vaak onzinnige, prijzen is een beproefd middel. Het is de uitgelezen mogelijkheid om door middel van tijd- en geldverspilling te laten zien hoe goed men wel voor elkaar is. Tevens uiteraard een middel om wederom te netwerken, men is weer in beeld. Het meest ideale is uiteraard als de (lokale)pers melding maakt of beter nog, verslag doet.

Doodzwijgen of verketteren.

Een netwerker is uitermate gevoelig voor kritiek. Positief en hij/zij loopt mijlenver naast de schoenen, negatief en het zelfbeschermingsmechanisme van het netwerk treedt in werking. Kritiek is “not done”. Waarschijnlijk omdat de individuele netwerkers het vermogen ontberen om daarmee om te gaan. De meest gevoerde tactiek is hierbij doodzwijgen en als dat niet werkt verketteren. Nooit de dialoog aangaan! Zei men vroeger: “don’t kill the messenger” een nieuwe netwerker doet niet anders. Berichten die niet welgevallig zijn worden niet gepareerd op argumenten maar onderuit gehaald op de verpakking. Als men de dialoog zou aangaan moet men gaan nadenken en mogelijk zelfs initiatief tonen of wijzigingen aanbrengen. Dat maakt geen onderdeel uit van de competenties van de netwerker.

Doemdenken?

Toekomst

Hoewel trends in het leven komen en gaan lijkt dit fenomeen zich te gaan handhaven. De verandering zal van onderaf moeten komen, te beginnen bij de opleidingen. Maar daar is juist alle ellende begonnen dus dat zal een utopie blijken. Nederland zal ten onder gaan aan middelmatigheid en improductiviteit. Daarbij moet zeker niet vergeten worden dat mensen “sociale dieren” zijn, zolang we er maar bij horen …

Het ergste is dat velen moord en brand schreeuwen maar als er dan voorgesteld wordt om de problemen aan te pakken dat bijna niemand meedoet, zie hier het succes van het nieuwe netwerken, de mensen zijn murw. De lemming heeft de naam, maar de mens loopt werkelijk elkaar achterna de ondergang tegemoet.