Houtskoolwinning uit een meiler

Houtskoolwinning uit een meiler Houtskool bestaat uit gedeeltelijk verbrand hout waar nog een verkoling van is overgebleven. Het wordt tegenwoordig vooral gebruikt als brandstof voor de barbecue. In vroegere tijden was houtskool een veelgebruikte soort brandstof voor veel toepassingen. Het maken van houtskool is een bijzonder procedé.

Acht kuub hout voor houtskoolwinning van één ton

Het materiaal ontstaat door verhitting van hout op een zodanige manier dat slechts beperkt zuurstof kan toetreden. Op die wijze verbrandt alleen een deel van het hout en resteert het houtskool. In tegenstelling tot niet verkoold hout, dat een zekere vochtigheidgraad heeft, is houtskool droog. Chemisch komt houtskool dicht bij steenkool of steenkoolcokes of turf. Het werd al 1000 jaar voor Christus op grote schaal toegepast. Veel bomen zijn al gesneuveld omdat voor het fabriceren van één ton houtskool vijf tot acht kuub hout nodig is.

Vakwerk van de kolenbrander

Houtskool wordt gewonnen door middel van een meiler. Dat is een spits toelopende stapel houtblokken die enkele meters hoogte kan bereiken. Een meiler wordt luchtdicht afgedekt met vochtige plaggen om te voorkomen dat er teveel zuurstof bij het verbrandingsproces kan komen. Alleen aan de onderkant zijn er enkele luchtgaten die aanvankelijk open blijven totdat er voldoende temperatuur is ontstaan. Als de temperatuur hoog genoeg is worden de gaten afgesloten om te voorkomen dat het hout geheel verbrandt. Het moment waarop afgesloten moet worden vereist vakkennis van de houtskoolbrander. Uiteindelijk zakt de meiler in tot eenderde van het begin. Na het verkolen moet enkele dagen gewacht worden voor de afkoeling.

1000 Graden in de meiler

Het aansteken van een meiler gaat als volgt: De kolenbrander maakt in de nabijheid van de meiler een kleine houtstapel die afgebrand wordt. De overgebleven houtskool wordt vermengd met sintels en in de openingen van de meiler geschud. De gloed van die mengeling zorgt voor het begin van het verbrandings- en verkolingsproces van de meiler. Binnenin kan een temperatuur ontstaan van wel 1000 graden.
Een van de oudste meilervelden van Nederland is ontdekt in Zutphen. Het veld dateert uit de negende eeuw. Er zijn 350 meilerkuilen aangetroffen. De brandstof, gewonnen uit eikenhout, diende voor de ijzerverwerking.

Kolenbrander als familienaam

Tot in de eerste helft van de 20e eeuw werd op de Veluwe nog op grote schaal houtskool vervaardigd. Eind jaren 90 werd op kleinere schaal in Uddel nog houtskool gebrand. Bij het weigeren van toestemming door de provincie Gelderland, om het bedrijf uit te breiden, verhuisde het naar Almelo en is de enige vestiging in de Benelux waar houtskool wordt geproduceerd. Een eeuwenlange traditie van houtskool maken op de Veluwe leverde de veel voorkomende familienaam Kolenbrander op.

Sauerland en de ontbossing

Maar meer dan Nederland is het Duitse Sauerland bekend om zijn houtskool. Sinds 800 na Christus werd daar hout verkoold voor de ijzerertsindustrie. Rijke ijzerertswinning en uitgestrekte bossen maakten die streek daar ideaal voor. Voor het winnen van één ton ijzer was vier ton houtskool nodig wat leidde tot ontbossing. Bosbouwverordeningen zorgden ervoor dat veel snelgroeiende bomen als sparren werden geplant waar het Sauerland nu nog om bekend staat.
In het midden van de 19e eeuw kreeg het winnen van houtskool een sterke concurrent in de steenkool. De prijzen van houtskool verviervoudigden en de bijdrage aan de ijzerproductie viel sterk terug. De kolenbranders werden van hun belangrijkste klanten beroofd.

Toepassingen van houtskool vooral voor barbecue

Naast veel toepassingen en vooral gebruik in de ijzerindustrie, werd houtskool in het verleden ook gebruikt als bestanddeel voor buskruit. Tot in de tweede wereldoorlog werden hele bossen gerooid om houtskool van te maken voor de vervaardiging van dat kruit. Een verfijnde soort houtskool, dat in verschillende hardheden is te verkrijgen, wordt gebruikt als tekenmateriaal. En zeer bekend is natuurlijk houtskool voor de barbecue. Soms wordt houtskool samengeperst tot een briket.

Lees verder

© 2010 - 2024 Rickandie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Barbecueën: Soorten barbecues en barbecuetipsBarbecueën: Soorten barbecues en barbecuetipsMede door de prachtige zomers van de afgelopen jaren is buiten koken en barbecueën helemaal "in". Het is toch veel sfeer…
Het barbecueseizoenHet barbecueseizoenHet barbecue seizoen ligt – afhankelijk van het feit dat de weergoden meewerken – tussen mei en september. Logisch dat d…
Traditioneel barbecueënTraditioneel barbecueënDe traditionele barbecue met houtskool is voor een groot deel verdrongen door luxe barbecues op gas of elektrisch en doo…
Op een veilige manier barbecueënOp een veilige manier barbecueënHet is weer zomer, dus er wordt weer massaal gebarbecued. Helaas zijn er jaarlijks nog veel slachtoffers die worden opge…

Feedback geven en ontvangenAls feedback op een goede manier gegeven en ontvangen wordt is het erg waardevol om in de toekomst beter met bepaalde si…
Prijs onderhandelen, afdingen en mooie korting krijgenPrijs onderhandelen, afdingen en mooie korting krijgenAls het om een gunstige aanschafprijs gaat, kun je het beste onderhandelen over een product dat je eigenlijk niet hoeft…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Romary, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Meiler
Rickandie (1.164 artikelen)
Laatste update: 10-04-2016
Rubriek: Zakelijk
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.