Mindfullness op je werk: goed voor jou, goed tegen stress

Mindfulness is een begrip dat wortels heeft in spirituele inzichten. Maar dat betekent niet dat het een zweverig fenomeen is, waar je niets mee kunt beginnen op je werk. Sterker nog, veel mensen hebben de technieken ‘bitter’ hard nodig om ongezonde gewoontes op het werk tegen te gaan of meer kansen op voldoening en plezier te creëren. Hoe? Lees verder... Het tegendeel van mindfulness wordt wel ‘mindlessness’ genoemd. Aan de hand van dat begrip is mindfulness waarschijnlijk nog het beste te begrijpen. Want, jammer maar waar: mindlessness, ofwel niet betrokken zijn bij wat je op een bepaald moment aan het doen bent, komt veel vaker voor dan de tegenhanger ervan, mindfulness. Kijk maar eens of je de volgende voorbeelden herkent: een collega komt een paar minuten bij je bureau staan voor een praatje, maar gezellig wordt het niet. Je antwoordt namelijk op de automatische piloot en zit stiekem te berekenen hoe veel pagina’s van dat rapport je nog te schrijven hebt. Of je staat tijdens het kopiëren van een dossier te bedenken, wat je tijdens de vergadering gaat zeggen. Of je geeft ogenschijnlijk vreedzaam de kantoorplanten water, maar intussen gieren de zenuwen door je lijf als je denkt aan dat functioneringsgesprek waar je problemen van verwacht... Of je probeert te telefoneren en je mails te beantwoorden tegelijk...

Multitasking: een verraderlijk 'ideaal'

Er zijn dus tal van voorbeelden van mindlessness, en het zit er dik in dat je er heel wat van herkent. Dat wordt ook door de maatschappij waarin we leven in de hand gewerkt. Waarom? Omdat het hogere ideaal ‘multitasking’ heet: het idee dat een mens in staat is om een aantal dingen tegelijk voor elkaar te krijgen, is nou eenmaal erg aanlokkelijk in een tijd waarin mega-productiviteit het ideaal is (of lijkt te zijn). Aan de ene kant is er iets voor te zeggen om bijvoorbeeld een telefoontje te plegen terwijl je tegelijkertijd je bureaulades een beetje ordent, of een stapel papieren door de shredder haalt. Ook zul je de eerste niet zijn die een talencursus op cd in de auto heeft liggen, voor op weg naar huis of werk; een taal leren terwijl je toch op de automatische piloot bezig bent! Het lijkt allemaal even mooi. Maar onze groeiende neiging tot multitasking kan ook stomweg verkeerd uitpakken in de vorm van blunders, mislukkingen, onbedoelde resultaten en zelfs psychische problemen zoals burn-out. Er komen steeds meer bewijzen boven tafel dat multitasking lang niet zo productief is als altijd gedacht werd, en meestal zelfs tegen je werkt.

Boeddhisme en kabbala

Het principe van het in het nú zijn, is misschien nog wel het bekendst uit het boeddhisme. Maar ook van kabbala-leraren kun je erover horen. In het nu zijn betekent, voor de volle 100% betrokken zijn bij wat je nu aan het doen, denken of juist níet aan het doen bent. Je bent beslist niet meer dan noodzakelijk bezig met verleden of toekomst, en richt je aandacht op één punt. Trek dat principe door naar je dagelijkse werk, en de taken die je daar verricht, en het ge-jamaar kan beginnen. 100% aanwezig zijn terwijl je een papierberg ter grootte van een mammoet door de shredder haalt, of tien jaar saaie correspondentie doorpluist op zoek naar die ene brief? 100% aanwezig zijn, terwijl je misschien gewoon je hele takenpakket niet echt leuk vindt, en dus zo veel mogelijk om de dagelijkse realiteit van je werk heen leeft? Je moet er niet aan denken, wánt.... Maar het leuke is dat argumenten tegen, feitelijk vermomde argumenten vóór mindfulness zijn. Hieronder de top 3 in argumenten tegen c.q. voor mindfulness aan het werk.

Bezwaar tegen mindfulness nummer 1:

"Ik ben veel te bang dat ik me ga vervelen!"
Stel, je verveelt je – mooi! Gefeliciteerd! Eindelijk begint, dankzij met name de pedagogie die onze hyperdrukke en ingeplande kinderen bezorgd gadeslaat, het besef door te dringen dat verveling heilzame kanten heeft. Verveling geeft je het onbewuste signaal dat het met die eeuwige tijdnood wel meevalt, dat er soms wel degelijk tijd is die geen bestemming heeft, of maar een halve bestemming. Sterker nog, die tijd strekt zich uit tot in de oneindigheid als je iets saais of routineus aan het doen bent! Het mooie is, dat er in die verveling ruimte ontstaat voor onvermoed moois. Je hoort nog eens een vogel fluiten buiten, als je niet praat of telefoneert tijdens het archiveren. Je denkt aan niets behalve het water geven aan die kantoorplanten, en je ruikt opeens de aarde, ziet de zon door een groen blad schijnen, en bent zowaar even ontsnapt naar een ‘kantoorbos’. Of het valt je voor het eerst op, dat de dossiers gemaakt zijn van datzelfde mooie gemarmerde karton en net zo ruiken als jouw schoolschriften vroeger. Of tot je verrassing valt je zomaar de oplossing voor een probleem in, de invalshoek voor het stuk dat je nog moet schrijven, of iets anders waar je net op zat te wachten. Niet voor niets is het advies bij het denken over de oplossing van een of ander vraagstuk, om even iets heel anders te gaan doen, en wel lang voor je eindelijk op dat geniale idee bent gekomen. Ruimte in je hoofd doet spontaan van alles opborrelen. Een lege geest is een creatieve geest. Een lege geest laadt zichzelf op en komt vanzelf in de startblokken voor straks.

Bezwaar tegen mindfulness nummer 2:

"Ik moet echt van alles tegelijk doen en dus heb ik geen tijd voor psychologisch-spirituele onzin"
De stapel klussen die je voor je hebt liggen, lijkt misschien kleiner te worden door er alvast aan te denken of er halfslachtig mee bezig te zijn, of een ingenieus plan te bedenken waarbij vijf taken elkaar listig overlappen. In werkelijkheid blijkt een mens nogal eens koortsachtig – in lijf of geest – heen en weer te hollen tussen een veelvoud aan klussen, zonder het één of het ander echt af te ronden. Neem de proef eens op som. Probeer niet slim te zijn door van alles te combineren, of nu alvast te denken over iets anders. Wees in het nu, wees bij hetgeen dat je doet, en je zult zien dat de kans dat je half werk aflevert, blunders maakt of andere rampen treft, veel kleiner wordt. Het feit is, dat eenduidig denken en doen innerlijke rust schept, een richtlijn in je hoofd als het ware. De energie die je besteedt aan het minimaliseren van de hoeveelheid tijd die je nodig hebt voor een brij van vier klussen, of het als een bezetene uitknobbelen van Het Ultieme Werkplan, is energie die je niet kunt gebruiken voor dat ene punt waar je je op dit specifieke moment op richt. Koorts in je hoofd is zo ongeveer de minst productieve geestestoestand die er is. Wie ooit met een burnout bij de bedrijfspsycholoog is beland, kan best eens een mindfulness-techniek mee hebben gekregen om die te hoge dagelijkse ‘werktemperatuur’ omlaag te brengen...

Bezwaar tegen mindfulness nummer 3.

"Tenzij klinisch dood verklaard, is er geen enkele reden om rustig aan te doen! Nu niet en nooit!"
Dit is een bezwaar waar de oer-Hollandse Calvijn het misschien roerend mee eens was geweest, maar het klopt niet. Niet lang geleden werd onderzocht bij enkele bedrijven, welke werknemers het productiefst waren: degenen bij bedrijf A, die afgerekend werden op prestaties, in geen velden of wegen een koffiebar in het pand konden vinden, verplicht input leverden en met de regelmaat van de klok rapporteerden over wat ze deden, hoe en waarom? Of juist degenen bij bedrijf B, die met een grote mate van vrijheid hun eigen tijd indeelden, zelf mochten uitzoeken hoe lang ze gezellig aan de koffiebar bleven hangen, maar wel gestimuleerd werden in hun werk en een flinke inbreng hadden in het bedrijfsproces en de gang van zaken op het werk? Drie keer raden. Menig manager wordt het rood voor ogen als zij of hij zich een slag in de rondte werkt en werknemers relaxt een klusje af ziet werken. Maar dat wordt iets anders wanneer blijkt dat een werknemer die 'mindful' werkt, echt iets goeds aflevert. Om te zwijgen van de kans dat je door burn-out of andere spanningsklachten getroffen wordt. Doe voor 100% wat je doet op een bepaald moment, en de resultaten zijn ook 100%. Ook voor je rustmomenten geldt dat. Als je tijdens je lunchpauze bewust geniet van de gesprekken met collega’s of je broodje pastrami, heb je daarna terecht het idee dat je er weer tegenaan kunt. Zit je daarentegen onder tafel een verslag te lezen, of is je hoofd minutieus bezig met de maandelijkse bestellingen van een hele batterij kantoorartikelen, compleet met prijzen tot twee decimalen achter de komma? Dan ervaar je geen rustpunt, geen moment van opladen – de boog blijft gespannen, met alle gevolgen van dien.

Mindfulness is meer

Mindfulness is nog veel meer; hierboven is het principe alleen maar aangestipt. In het nu leven is één ding, maar bij mindfulness hoort ook het bewust zonder (ver)oordelen leren denken en handelen, het destructieve en nutteloze doemdenken over toekomstige rampen of de blunders uit het verleden achter je leren laten. Mindfulness leert je om ongezonde denkpatronen opruimen, zodat je hoofd een gezonde (werk)plek wordt. Meer ermee doen? Er is heel wat literatuur te vinden over mindfulness. Ook op internet staan artikelen, oefeningen en suggesties om mindfulness een plek in je leven te geven.

Lees verder

• Wie loopt kans op een beroepsziekte? Feiten, cijfers en tips
• RSI, burn-out en OPS: loopt u risico?
• Onderzoek stress: hoe kom je eraan, hoe kom je eraf?
• Stress: onderzoek met een knipoog