Paperclip: geschiedenis, modellen en wat doen we ermee

Uitvinders bedenken soms dingen waarvan je je afvraagt: “Hoe komen ze er op?” Zo zal dat ook ooit het geval geweest zijn toen de eerste vorm van een paperclip werd uitgevonden. Hoe bedenkt iemand dat je met een klein stukje dun metalen draad vellen papier bijeen kunt houden? Maar ja, daar is die persoon dan ook uitvinder voor. Overigens bestaat de paperclip (althans een voorloper van het huidige model) al vanaf 1867. Door zijn vorm en buigzaamheid kan een paperclip ook gebruikt worden om diverse voorkomende probleempjes op te lossen.

Geschiedenis van paperclip

Een paperclip is een metalen draadje dat zodanig gebogen is dat er enkele vellen papier tussen geklemd kunnen worden. De eerste clip was de zogenaamde Fay paperclip en bestond uit een tot een driehoek gebogen metalen draadje met verlengde uiteinden aan de punt van de driehoek. Dit simpele voorwerpje kwam in aanmerking voor een patent dat in 1867 werd verleend. Na die eerste clip werd er nog een aantal clips bedacht die ook allen een patent verwierven zoals in 1877 de Wright paperclip, in 1897 de Reeve Paper Clip, in 1897 de Cole paperclip en in 1899 de Vaaler paperclip. Uiteindelijk werd de paperclip in de tegenwoordige vorm uitgevonden met een patent in 1927.

Vaaler paperclip

De vorm, als directe voorloper van de huidige vorm, is uitgevonden door de Noorse uitvinder Vaaler die leefde van 1866 - 1910. Hij staat ook wel bekend als de paperclipmiljardair. Hij verwierf in 1899 patent op het model dat vergelijkbaar is met het tegenwoordige model met als belangrijkste verschil dat de paperclip van Vaaler rechte hoeken heeft en beide uiteinden zich aan dezelfde zijde bevinden.

Vervangend symbool in Noorwegen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het model van de paperclip van Vaaler een vervangend symbool voor andere nationale symbolen die door de Duitsers werden verboden. Verboden was bijvoorbeeld de afbeelding van Koning Haakon VII. Overigens kwam die koning in 1957 noodlottig aan zijn einde door de gevolgen van een twee jaar eerdere val in zijn badkamer. De paperclip stond voor samenbinden van de Noren. Ook nu nog wordt in Noorwegen het dragen van een paperclip gezien als een vaderlandslievend symbool. Ter eer en glorie van de uitvinder Johan Vaaler werd in 1989 in Oslo een enorme paperclip van ruim zes meter hoog geplaatst met een gewicht van meer dan zeshonderd kilo.

Gem paperclip nu gebruikt

De paperclip in de vorm zoals die nu wordt gebruikt is de Gem paperclip van George F. Griffiths die er in 1927 patent op verwierf. Die clip is door Cushman & Denison op de markt gebracht. Het allereerste ontwerp van de Fay Paperclip had als nadeel dat het papier kon beschadigen door de uiteinden van de driehoek. De Gem uitvoering heeft een bocht meer waarbij de driehoek is vervormd naar een soort ovaal en de uiteinden van het draadje zich niet meer vrij in de ruimte bevinden maar parallel lopen met de lange zijden van de clip. Beschadiging van het papier, door die uiteinden, wordt daardoor voorkomen. De ronde hoeken zijn bij sommige uitvoeringen enigszins afgeplat. De uitgevouwen lengte van het draadje is ongeveer tien centimeter maar er zijn ook speciale grotere modellen in de handel.

Wat doen we ermee

Een paperclip wordt niet alleen gebruikt om papier bijeen te ouden. Het metalen draadje kan makkelijk verbogen worden waardoor het andere praktische functies kan krijgen.

Praktische functies

• Dingen vast te zetten.
• Reset-knopjes van kleine apparaten indrukken.

Paperclips worden ook vaak voor minder fraaie doelen gebruikt omdat geen andere voorwerpen voorhanden zijn.

Andere doelen

• Nagels schoonmakers.
• Gebruikt als tandenstoker.
• Gebruikt als oorpeuteraars.
• Schoonmaakhulp voor pijpen.

Zeker niet in de laatste plaats worden paperclips gebruikt om tijdens saaie vergaderingen als speelfrutseltje te dienen. Ook wordt een groot aantal paperclips verbogen tijdens telefoongesprekken. Een Brits onderzoek heeft aangetoond dat er van de 100.000 clips slechts 20.000 gebruikt worden voor het eigenlijke doel om papier bijeen te houden.

Paperclip als inspiratiebron en kleurgever

De vorm van de paperclip heeft soms als inspiratiebron gediend voor ontwerpers. Zo is in Rotterdam een woningcomplex gebouwd met een plattegrond die de vorm heeft van een opengebogen paperclip. Een aardige bijkomstigheid is dat daarbij de naam van het complex Peperclip ook verwijst naar de toenmalige burgemeester Bram Peper. Hoewel de paperclip in traditionele vorm en kleur zilvergrijs is zijn ze ook te koop in alle kleuren van de regenboog. Die gekleurde paperclips zijn voorzien van een gekleurde plastic coating.