De gipsafdeling van een tandtechnisch laboratorium

Of u nou een kroon, brug of prothese neemt er komen altijd gipsmodellen bij kijken. Er is dan ook in principe in elk laboratorium een gipsafdeling aanwezig. Er wordt als het ware een replica gemaakt van uw gebit zodat de tandtechnicus bijvoorbeeld een goed passende kroon kan afleveren. In dit artikel leest u over de werkzaamheden op de gipsafdeling en meer.

De opdrachtbon

Bij een werkstuk dat geleverd wordt zit in principe altijd een opdrachtbon van de tandarts. Op de opdrachtbon hoort onder andere de volgende informatie te staan:

• naam van de tandarts en patiënt
• datum van het versturen en de datum waarop het werkstuk retour moet
• de elementen(tanden) waar het om gaat
• eventueel te bestellen onderdelen
• kleurgebruik en soort materiaal

Informatie die telefonisch wordt besproken kan men beter altijd op de opdrachtbon noteren.

Desinfecteren

Hierna worden de lepels met afdrukmateriaal gedesinfecteerd. Dit is van zeer groot belang voor uw gezondheid. Op de afdruk kunnen namelijk bacteriën en virussen van de patiënt zitten. Als het desinfecteren niet gebeurd kan men met name het virus Hepatitis B oplopen. De werkwijze gaat als volgt:

• u trekt handschoenten aan
• u spoelt de afdruk af onder de kraan
• u legt de afdruk in de desinfectie
• u blaast de afdruk droog

Zorg dat u niet te hard droog blaast. Als u te hard blaast kan het zijn dat er afdrukmateriaal los zal laten.

Verdeling

Sommige laboratoriums zijn enkel gericht op protheses, andere weer op kroon- en brugwerk en weer andere doen het allebei. De gipsafdeling heeft als het goed is vier soorten gips:

• klasse 1 afdrukgips
• klasse 2 zachte gips (voor articulator)
• klasse 3 harde gips (voor prothesemodellen en tegen modellen)
• klasse 4 extra harde gips (voor kroon- en brugwerk)

Het handigste is als de werkstukken worden gesorteerd zodat men meerdere modellen achter elkaar kan uitgieten.

De anatomische afdruk

Als men de werkstukken voor het eerst binnenkrijgt is dat een confectielepel. Een confectielepel is een standaard lepel waar afdrukmassa in wordt gedaan om een afdruk van het gebit te maken. Deze afdruk wordt gemaakt bij de tandarts. Het laboratorium krijgt dus een afdruk binnen die men na controle zo uit kan gieten in gips. Het is wel belangrijk dat de afdruk eerst wordt gecontroleerd. Als de afdruk niet goed is of afwijkingen vertoond kan het zijn dat de pasvorm uiteindelijk niet juist is.
Het afdrukmateriaal dat wordt gebruikt is meestal alginaat. Alginaat kan uitdrogen waardoor de pasvorm kan veranderen. De alginaatafdruk moet dan ook zo snel mogelijk worden uitgegoten.

De fysiologische afdruk

Op de anatomische afdruk wordt een individuele lepel gemaakt door de afdeling prothese. Nadat de lepel is gemaakt wordt deze weer terug gestuurd naar de tandarts en hij neemt vervolgens een nieuwe afdruk. Deze afdruk wordt ook wel de definitieve afdruk genoemd. Op dit gipsmodel wordt het werkstuk daadwerkelijk gemaakt.

In articulator gipsen

Een articulator is een constructie waarmee de kauwbeweging kan worden nagebootst. Er zijn verschillende articulatoren en vaak is het aan de tandarts om te beslissen welke er wordt gebruikt. Zowel de tandarts als de tandtechnicus kunnen besluiten om gipsmodellen in de articulator te laten zetten. Dankzij een articulator is ook de ruimte tussen de elementen(tanden) goed zichtbaar en kan de tandtechnicus zorgen voor de juiste contactpunten zodat een patiënt zijn elementen juist kan gebruiken.

Wat is er onder andere belangrijk bij het gipsen?

• de juist verhouding tussen het water en het gips
• dat het gips goed gemend wordt
• dat er weinig luchtbellen in het model komen
• dat men het lang genoeg laat uitharden

Hygiënische maatregelen

Door het vele stof en het infectiegevaar is het belangrijk dat men hygiënisch te werk gaat op de gipsafdeling. Dit kan men doen door:

• te zorgen voor goede afzuiging
• te desinfecteren
• door het dragen van persoonlijke bescherming-middelen
• voorkomen van contact tussen schone en mogelijk besmette materialen
• het schoonmaken en houden van de gipsafdeling
• door de gipsafdeling gescheiden te houden van andere afdelingen

Wie werken er op de gips?

Het gipswerk is één van de belangrijkste onderdelen van de tandtechniek. Als een model niet goed uitgegoten is kan men er namelijk na een paar dagen of weken werk achter komen dat het niet gaat passen. In Nederland beginnen mensen wel vaak op de gipsafdeling. Dit terwijl het in sommige andere landen juist gedaan wordt door de meest ervaren techniekers.
Er bestaat een opleiding tot tandtechnicus. Echter worden mensen soms ook zonder vakdiploma aangenomen als gipser. Als gipser moet men wel:

• in goede gezondheid verkeren
• precies zijn
• creafief zijn
• geduldig zijn
• stressbestendig zijn