Nachtdienst draaien: niet gezond voor de mens

Nachtdienst draaien is niet echt gezond. Het kan in sommige beroepsgroepen niet anders dan dat ook ’s nachts mensen aan het werk zijn. Maar gezond is het draaien van een nachtdienst allerminst. Mensen zijn namelijk geen nachtdieren, ze floreren het best met een dag en nachtritme dat is afgesteld op het ondergaan en opkomen van de zon. Maar waarom is het draaien van een nachtdienst eigenlijk niet gezond?

Vroeger veel meer nachtdiensten - door vergrijzing wordt dit moeilijker

In de loop der jaren is de gedachte over nachtdienst draaien gewijzigd. Vroeger was het heel gewoon dat mensen een week lang nachtdienst draaiden en vervolgens de ochtend of de middag weer ingingen. Tegenwoordig wordt daar anders over gedacht, ook al omdat er steeds minder jonge mensen zijn die de nachtdiensten over kunnen nemen. Dat gebeurde namelijk in die tijd wel. Werknemers die de 50 waren gepasseerd mochten naar een baan die overdag ingevuld kon worden en zijn positie kon worden ingevuld door een jongere werknemer. Door de vergrijzing wordt dat echter steeds moeilijker. En hoe ouder iemand wordt, hoe moeilijker het wordt om een nachtdienst vol te houden.

Problemen door nachtdienst

• Mensen krijgen vaak klachten als ze vaak ’s nachts werken. Niet alleen is hun dag- en nachtritme volledig verstoord, ze moeten zich bovendien steeds weer instellen op een ander ritme. Is iemand net gewend aan het overdag slapen, dan moet weer geswitcht worden naar de dagdienst en is de nacht weer bedoeld om te slapen. Steeds die wisseling is funest voor mensen en de ervaring leert ook dat het steeds moeilijker wordt om in dat wisselende ritme te komen. Bewezen is verder dat mensen onvoldoende rust krijgen als ze in nachtdienst werken.
• Bovendien komt het sociale leven van mensen in gevaar door nachtdienst te draaien. Op momenten dan andere mensen gezellig aan de gezinstafel schuiven, gaat iemand die nachtdiensten draait naar zijn werk. Verjaardagen, feesten en partijen en de gewone dagelijkse dingen gaan aan iemand voorbij die nachtdienst draait.
• Bovendien wordt er van het gezin ook nogal wat gevraagd als papa of mama ’s overdag slaapt. Het hele gezin moet rekening houden met iemand die toch wat rust wil pakken op momenten dat de rest van de wereld wakker is en lawaai maakt.
• Mensen die ’s nachts werken hebben verder last van ernstige vermoeidheid en concentratieproblemen. Het lichaam wil zodra het donker wordt gewoon gaan rusten en laat dat weten ook. Wie die wetten overschrijdt krijgt van het lichaam te horen dat het daar niet mee eens is. Dit verschijnsel waarbij mensen niet gefocust zijn en het gevoel hebben dat ze echt moeten slapen (terwijl ze dat niet mogen) wordt ook wel het ploegendienstsyndroom genoemd.

Symptomen ploegendienstsyndroom

Wie aan het ploegendienstsyndroom lijdt kan last hebben van:

1. Niet of minder geconcentreerd zijn, er de gedachten niet bij hebben.
2. Hoofdpijn en buikpijn hebben of last van de darmen en ingewanden.
3. Slaperigheid tijdens de ploegendienst, maar als er dan geslapen mag worden daarna wil dat maar niet of doorslapen gaat niet.
4. Niet helder kunnen nadenken
5. Stemmingswisselingen. Iemand die in nachtdienst werkt, is veel eerder boos en geïrriteerd.

Ploegendienstsyndroom lijkt op een jetlag

De verschijnselen van het ploegendienstsyndroom lijken op een jetlag. Ook daarbij worden de wetten van het lichaam geschonden en gooien mensen door naar een andere tijd te vliegen hun hele bioritme in de war.

Wat is een nachtdienst?

De nieuwe Arbeidstijdenwet geeft aan dat een nachtdienst een dienst is waarin mensen langer dan een uur werken in de tijd tussen 00.00 uur en 06.00 uur. Iemand die om 05.00 uur begint te werken zit dus niet meer in de nachtdienst, omdat hij niet langer dan een uur kan werken tot 06.00 uur. Maar iemand die om 4.45 uur begint, zit wel weer in de nachtdienst, omdat die nog 1 uur en een kwartier kan werken tot de klok zes uur in de ochtend aangeeft. Iemand die vanaf 05.00 uur werkt zit “in de randen van de nacht” en heeft daarom geen recht op allerlei voordelen door die nachtdienst. Overigens zijn de bonden het daar niet mee eens en strijden zij voor veranderingen op dat punt.

De lengte van een nachtdienst

De nieuwe Arbeidstijdenwet geeft aan dat iemand niet langer dan 10 uur in de nachtdienst mag werken. Er zijn wel een paar uitzonderingen, waarbij de dienst zelfs 12 uur mag duren.
Dat kan echter alleen als iemand maximaal 5 keer in twee weken 12 uur draait in een nachtdienst. Dit is wel gebonden aan een maximum van 22 keer per jaar. Ook dit vinden de bonden allemaal veel te ruim en zij strijden ook op dit punt voor nachtdiensten van maximaal 8 uur en het verbod op nachtdiensten van 12 uur.