Persoonlijkheidskenmerken (OCEAN): vind de beste werknemer

Vijftien procent van de werknemers voldoet niet aan het niveau waaraan ze zouden moeten voldoen. Ze presteren niet naar behoren, ondanks een goed aansluitende opleiding. Dit kan verschillende redenen hebben. Eén van de reden kan zijn dat hun eigen karaktereigenschappen ze in de weg zitten. Deze karaktereigenschappen zijn onder te verdelen in vijf categorieën (OCEAN). Waaraan voldoet de ideale werknemer en waar moet je als werknemer aan werken om zo goed mogelijk in dit plaatje te passen?

Karaktereigenschappen niet allesbepalend

Karaktereigenschappen zijn onder te verdelen in vijf hoofdcategorieën wat betreft persoonlijkheid. Deze hoofdcategorieën worden de ‘big 5’ genoemd, of ook wel OCEAN waarbij iedere hoofdletter voor een categorie staat. Natuurlijk zijn deze persoonlijkheidskenmerken niet allesbepalend. Er zijn meer factoren die een rol spelen wanneer het gaat om een goede werknemer. Veel van deze factoren heeft de werkgever zelf in de hand. Het gaat dan om het voorkomen van te hoge werkdruk en de werknemer de ruimte geven om zijn werk naar eigen goeddunken in te richten, maar dan wel met geregeld goede feedback zodat de werknemer weet waar hij/zij aan toe is en gewezen wordt op wat beter kan, maar vooral ook op wat goed gaat. Ook een goede werksfeer is heel belangrijk om tot goede prestaties te komen.

De O van openheid

Openheid staat voor openstaan voor ervaringen. Een hoge score betekent openstaan voor nieuwe ervaringen. Een flexibele en creatieve geest die makkelijk out of de box denkt en openstaat voor veranderingen. Je bent nieuwsgierig en beschikt over veel fantasie. Een lage score wil zeggen dat je conservatief bent, je vasthoudt aan regeltjes en een hekel hebt aan veranderingen. Vaak hebben ze ook een beperkt interessegebied.

Het ligt hierbij aan het werk wat belangrijk is. Een designer zonder fantasie en creativiteit zal het niet ver schoppen, maar een politieagent of een rechter die flexibel omgaat met regels en creatief omgaat met wetten geeft te denken.

De C van consciëntieusheid

Consciëntieus betekent doelmatig, ordelijk en netjes werken. Mensen die hoog scoren op consciëntieusheid zijn betrouwbaar en beschikken over een hoge mate van zelfdiscipline. Vaak zijn ze ambitieus. Een lage score wil dus zeggen dat je slordig en chaotisch bent en de neiging hebt eerst te handelen en daarna pas na te denken. Ook ben je vaak weinig ambitieus.

Het ligt voor de hand dat in dit geval een hoge score wenselijk is. Een werknemer waar je op kunt vertrouwen en die ordelijk werkt functioneert vaak beter dan een chaoot. Maar soms wordt chaotisch gedrag voor lief genomen bij een werknemer die over borrelt van creativiteit en vol met ideeën zit. Wel kan het dan voor een manager belangrijk zijn om te weten welk facet van dit kenmerk (resultaatgerichtheid, structuur, betrouwbaarheid, ambitie, zelfdiscipline of bedachtzaamheid) problemen geeft, zodat hij de werknemer hierin kan corrigeren wanneer dit nodig is.

De E van extraversie

Een hoge score betekent hier dat de werknemer sociaal en assertief is. Deze werknemers vinden het fijn om samen te werken, zijn spraakzaam en richten hun energie naar buiten op mensen en activiteiten. Ze hebben behoefte aan prikkeling van buitenaf om goed te functioneren en laten zich hierdoor makkelijker beïnvloeden door anderen.

Een lage score is een introverte werknemer. Deze werkt vaak liever alleen, is rustiger en denkt meer na. Alles wat ze delen is weloverwogen en beschouwelijk, hierdoor zien ze ook meer problemen en twijfelen ze meer. Zij vinden veel prikkels van buitenaf vaak hinderlijk.

Er is hier geen sprake van goed of fout. Beide types hebben hun voor en tegens. Wel is het zo dat extraverte mensen makkelijker in management- en leiderposities terecht komen.

De A van altruïsme

Altruïsme heeft te maken met zorgzaamheid, medeleven en bescheidenheid. Een hoge score hierop betekent dat je de belangen van andere mensen vaak boven die van jezelf stelt. Je bent vriendelijk en aardig. Een lage score betekent dat je meer gericht bent op je eigen belangen. Je bent competitief ingesteld, een harde werker en erg ambitieus.

Het ligt voor de hand dat een hoge score wenselijk is voor een verpleegster of een verzorger, maar een lage score is weer handig wanneer in de marketing zit, of wanneer je uit wil blinken in de sport of als acteur.

De N van neuroticisme

De N gaat over emotionele stabiliteit. Hoe hoger de score, hoe instabieler de werknemer geestelijk is. Deze werknemers zijn gevoeliger voor stress, zijn vaker depressief en hebben meer moeite met tegenslagen en frustraties. Hoe lager de score, hoe evenwichtiger de werknemer is. De meeste mensen halen hier een gemiddelde score. Hoe stabiel ze zijn hangt af van de situatie. Het ligt voor de hand dat een werknemer met een hoge score op het gebied van neuroticisme een extra risico voor de werkgever inhoudt. De score bestaat uit verschillende facetten. Een hoge score op N1 wil zeggen dat de werknemer, nerveus, gespannen en schrikachtig is. Een hoge score op N2 is een hoge score op het ervaren van frustratie. Dit wil zeggen dat de medewerker snel gefrustreerd is en hierbij boosheid en zelfs haatgevoelens kan ervaren. Een hoge N3 score wil zeggen een sombere werknemer, met een hoge gevoeligheid voor depressieve gevoelens. Een hoge N4 score wil zeggen extreme verlegenheid, ongemakkelijk voelen in gezelschap. Een hoge N5 score betekent enorm impulsief en ten slotte is er een hoge N6 score wat aangeeft dat het hanteren van moeilijke en stressvolle situaties lastig is voor deze werknemer.

Deze onderverdeling bestaat er ook voor alle andere persoonlijkheidscategorieën. Ze worden alleen bij neuroticisme extra benoemd omdat een hoge score op dit gebied in geen enkel geval positief kan worden uitgelegd, maar voor een werkgever is een hoge score op het ene gebied soms bezwaarlijker dan een hoge score op een ander gebied.