Procedure bij strafrecht

Een strafrechtelijke procedure is een rechtszaak in het strafrecht. De rechter beoordeelt of de verdachte een misdrijf of overtreding heeft gepleegd en daarvoor gestraft moet worden. Hoe verloopt een strafrechtelijke procedure?

De dagvaarding

De officier van justitie maakt de zaak aanhangig bij de rechtbank door een dagvaarding uit te brengen. Een dagvaarding is een schriftelijke oproep om ter terechtzitting te verschijnen met een nauwkeurige beschrijving van het feit waarvan de officier de verdachte verdenkt. Deze nauwkeurige beschuldiging wordt “tenlastelegging” genoemd.

Verloop strafrechtszaak

• Rechter identificeert verdachte. Hij vraagt naar de naam en woonplaats van de verdachte. Tevens wijst hij de verdachte erop dat hij niet verplicht is antwoord te geven op de gestelde vragen.
• Officier van justitie lees de tenlastelegging voor.
• Rechter hoort getuigen en deskundigen. Nadat de tenlastelegging is voorgelezen, hoort de rechter getuigen en deskundigen. Zij worden eerst beëdigd en beloven dat ze naar waarheid antwoord zullen geven op de vragen die de rechter hun stelt tijdens de zitting.
• Ondervraging van de verdachte. Vervolgens wordt de verdachte ondervraagd, maar niet onder ede.
• Requisitoir van de officier van justitie. In het requisitoir legt de officier van justitie uit waarom hij het ten laste gelegde feit bewezen acht en welke straf er opgelegd zou moeten worden: de vordering of eis.
• Pleidooi van de raadsman. Na het requisitoir krijgt de verdachte of zijn raadsman de gelegenheid om te reageren op het requisitoir en de verklaringen van getuigen en deskundigen. De raadsman kan bijvoorbeeld verzachtende omstandigheden aanvoeren.
• Laatste woord van de verdachte. Aan het eind van de zitting vraagt de rechter of de verdachte nog iets wil zeggen. De verdachte krijgt de gelegenheid zijn laatste woord te doen en de zitting wordt gesloten.

Uitspraak van de rechter

De alleensprekende politierechter doet meestal direct na de zitting zijn uitspraak. Als de zaak door een meervoudige kamer wordt behandeld, volgt het vonnis meestal veertien dagen na sluiting van de rechtszitting.

Straffen

Art. 9 Sr geeft een overzicht van de hoofdstraffen die de rechter kan opleggen. De vier hoofdstraffen zijn:

• Gevangenisstraf: de vrijheidsstraf die kan worden opgelegd na een misdrijf.
• Hechtenis: de vrijheidsstraf die kan worden opgelegd na sommige overtredingen.
• Taakstraf: dit kan een werkstraf zijn, maar ook een leerstraf (een verplichte cursus of training) of een combinatie van beide.
• Geldboete. Geldboetes zijn ingedeeld in zes categorieën. Hoe hoger de categorie, des te hoger de boete.

Rechtszitting openbaar

In Nederland is een terechtzitting in de meeste gevallen openbaar. Iedereen die dat wil, kan de rechtszaak bijwonen.

Hoe komen rechters tot hun uitspraak?

Hoe komen de rechters tot hun uitspraak? Eerst beantwoorden rechters de vragen uit art. 348 Sv.: de zogenaamde “formele vragen”. Het zijn juridisch-technische vragen die gaan over de geldigheid van de dagvaarding en over de bevoegdheid van de rechtbank. De inhoud van de zaak wordt behandeld aan de hand van inhoudelijke vragen uit art.350 Sv. Dit zijn de materiële vragen. Is er voldoende bewijs dat de verdachte het strafbaar feit heeft gepleegd? Is het feit strafbaar en is de dader strafbaar? Hoe hoog moet de straf zijn?