Straatbaksteen en straatbetonsteen ooit klinker genoemd

Een klinker was de naam van een bepaald model straatsteen welke nu onder een andere naam wordt gebruikt voor de bestrating in de wegenbouw. Officieel is de term klinker in 2005 vervangen door de namen straatbaksteen en straatbetonsteen hoewel velen voor beide steensoorten nog steeds spreken over klinkers. Een straatbaksteen komt al vele eeuwen voor. Straatbetonstenen worden vaak gebruikt als goedkoper alternatief voor straatbakstenen en zijn evenals de straatbakstenen in diverse maten verkrijgbaar maar ook in afwijkende modellen.

Straatbaksteen uit kleisoorten

Oorspronkelijk was een klinker (toen nog zo genaamd) een gebakken straatsteen van klei maar tegenwoordig komen ook veel betonnen straatstenen voor. Doordat straatbakstenen worden vervaardigd uit klei behoren ze tot de keramische producten. Kleisoorten die voor de stenen worden gebruikt zijn zeeklei, rivierklei, leem en löss die in veel streken ruim voorhanden zijn. De uit klei gebakken straatstenen komen al voor vanaf de middeleeuwen.

Productiemethoden vormbakken en strengbakken

Het grote verschil tussen straatbakstenen en gewone bakstenen, die in de bouw worden gebruikt, is dat straatbakstenen veel harder zijn doordat ze langer en heter worden gebakken. Door het langer en heter bakken versmelten de kleideeltjes waardoor de hardheid van de steen ontstaat. Er bestaan twee productiemethoden voor het vervaardigen van de stenen. De ene is door middel van vormen en de andere door een lange streng klei in de gewenste stukken af te snijden. Het bakken aan de hand van vormen, vormbak genoemd, komt het meest voor. Bij vormbak wordt elke steen machinaal als vormeling uit een mal gelost.

Straatbakstenen voornamelijk in drie formaten

Straatbakstenen komen het meest voor in drie formaten welke een vaste verhouding hebben tussen lengte en breedte maar in afmetingen per fabrikant enkele millimeters kunnen afwijken:

• Waalformaat – verhouding 4 : 1 – maten 200 x 50 mm – 100 stuks per m2
• Dikformaat – verhouding 3 : 1 – maten 210 x 70 mm – 70 stuks per m2
• Keiformaat – verhouding 2 : 1 – maten 200 x 100 mm – 45 stuks per m2

Uitstraling door kleur en door in verband leggen

De stenen zijn in verschillende kleuren en oppervlaktestructuren verkrijgbaar. Naast kleur en structuur wordt het verschil in uitstraling ook verkregen door het verband waarin ze worden gelegd. Met verband wordt de manier van leggen bedoeld en welke lijnenpatronen daardoor ontstaan. Bij halfsteensverband bijvoorbeeld worden de stenen in de lengte in rechte verticale lijnen naast elkaar gelegd waarbij telkens een rij een halve steen is opgeschoven ten opzichte van de naast liggende rij. Zo zijn ook andere verbanden mogelijk als blokverband, diagonaalverband, elleboogverband, keperverband en zigzagverband.

Duurzame manier van verharding

Bestrating door straatbakstenen is een buitengewoon duurzame manier van het verharden van pleinen, voetpaden, parkeerplaatsen en dergelijke. Maar ook particuliere grondbezitters gebruiken de stenen onder meer voor opritten en terrassen. De geharde stenen zijn nauwelijks aan slijtage onderhevig en dat is al eeuwen zo blijkt uit de bestrating van historische binnensteden die al zeer lang door dezelfde bestrating worden gesierd. Ook de kleurvastheid is zeer groot. Nog een voordeel van het gebruik van straatbakstenen is de relatief lage geluidsbelasting.

Straatbetonsteen als goedkoper alternatief

Straatbetonstenen zijn ontwikkeld als alternatief voor straatbakstenen. De vervaardiging is namelijk goedkoper terwijl de duurzaamheid toch zeer groot is. Een straatbetonsteen is meestal voorzien van een deklaag. De stenen zijn evenals straatbakstenen verkrijgbaar in de formaten: waalformaat, dikformaat en keiformaat en hebben dezelfde afmetingen.

Afwijkende modellen maar minder kleurecht

Straatbetonstenen zijn makkelijker te vormen dan straatbakstenen waardoor de modellen niet alleen bestaan uit rechthoeken. Zo zijn er bisschopsmutsen en keperstenen verkrijgbaar. Tevens komen er ook grotere modellen voor zoals dubbelstenen, anderhalve dubbelstenen en dubbel dubbelstenen. De stenen kunnen op twee manieren worden gekleurd. Alleen de toplaag kan met kleurstof worden vermengd maar ook de hele steen kan een kleurstof bevatten. Een steen die geheel is gekleurd zal zijn kleurechtheid op den duur behouden en bij de andere steen zal de toplaag en dus ook de kleur voor een deel slijten.