Samenwerkingsmodellen voor het ontwikkelen van vastgoed
De bedragen die benodigd zijn voor het ontwikkelen van vastgoed zijn vaak zo groot dat het zo goed als onmogelijk is voor een enkele partij om alles op zich te nemen. Er zijn verschillende samenwerkingsvormen tussen private en publieke partijen mogelijk, waarbij de risico's maar ook de winst op een bepaalde manier wordt verdeeld.
In het artikel worden de vijf verschillende samenwerkingsmodellen besproken.
Publieke grondexploitatie (het traditionele model)
De gemeente verwerft alle gronden in het plangebied en maakt deze bouw- en woonrijp. De bouwkavels worden vervolgens uitgegeven aan geïnteresseerde marktpartijen. De gemeente werkt dus het gehele plan uit en draagt daarbij ook alle risico’s.
Het bouwclaimmodel, publiekprivate samenwerking. Indien de gemeente niet alle gronden in het plangebied bezit is publieke grondexploitatie niet mogelijk.
Het Bouwclaimmodel
Bij het bouwclaimmodel dragen private eigenaren hun gronden over aan de gemeente. Deze maakt de gronden bouw- en woonrijp om de kavels vervolgens uit te geven. De private partijen krijgen het recht op koop van een aantal kavels.
Het Joint-venture model
De joint-venture, publiekprivate samenwerking. Het principe van de joint-venture lijkt op dat van het bouwclaimmodel. Bij de joint-venture bezitten zowel marktpartijen als publieke partijen (de gemeente) gronden in het plangebied. De gemeente kan daarom ook tot de private partijen gerekend worden, omdat hij economische belangen heeft bij de ontwikkeling. Daarom richten de marktpartij(en) en de publieke partij gezamenlijk een vennootschap op; de Grondexploitatiemaatschappij (GEM). Deze rechtspersoon neemt voor zijn rekening en risico het bouw- en woonrijp maken van de gronden op zich. Dit houdt in dat alle partijen enkel voor het eigen ingebrachte vermogen verantwoordelijk zijn. Na het bouw- en woonrijp maken van de gronden worden de kavels uitgegeven aan de gemeente en de marktpartijen.
Het Concessiemodel
Het concessiemodel, publiekprivate samenwerking. In dit samenwerkingsmodel stelt de gemeente enkel randvoorwaarden vast. Binnen deze globale randvoorwaarden wordt de gehele planontwikkeling overgelaten aan de private partij. De gemeente draagt dus geen risico. Het nadeel is wel dat de gemeente ook nauwelijks inspraak heeft en slechts zeer beperkt wijzigingen kan doorvoeren.
Private grondexproitatie
Private grondexploitatie. De gemeente kan geen beroep doen op het recht te onteigenen als de private partij aan drie voorwaarden voldoet:
- De private partij is bereid het plan uit te voeren.
- De private partij is bij machte (vooral financieel) om het plan uit te voeren.
- De private partij voert het plan precies uit zoals de gemeente het wenst.
Bij private grondexploitatie beroepen private partijen zich dus op het zelfrealisatierecht. De marktpartij draagt volledig het risico en wordt ook belast met de uitvoering van publieke voorzieningen.