Zakendoen in China: Culturele Omgangsvormen

Mensen die besluiten zaken te doen in China en te werken met Chinezen dienen er rekening mee te houden dat de culturele omgangsvormen waarmee ze te maken krijgen sterk afwijken van hetgeen men gewend is. Het is belangrijk voor een succesvolle manier van zaken doen om hier mee rekening te houden en zich van tevoren in de Chinese cultuur te verdiepen. Dit kan misverstanden en genante situaties voorkomen, die een eventuele negatieve invloed zouden kunnen hebben op de zakelijke relaties.

Confucianisme

Het Conficianisme speelt nog altijd een belangrijke rol in de Chinese samenleving. Het is een systeem van ethiek en gedrag dat de verplichtingen van mensen naar elkaar toe baseert op hun onderlinge relatie. Er zijn vijf belangrijke relaties:

• heerser en onderdaan
• man en vrouw
• ouder en kind
• broer en zus
• vriend en vriend

Bij het Confucianisme legt de nadruk op plicht, eerlijkheid, loyaliteit, respect voor leeftijd. Door het onderhouden van harmonieuze relaties tussen individuen wordt de samenleving als een geheel harmonieus. Deze leer doordringt het denken van Chinezen op ieder vlak.

Collectivisme en Individualisme

Het collectief, de groep, staat in hoog aanzien bij Chinezen. Dat begint al bij de familie, maar geldt ook voor school, werk en land. Conflicten probeert men te vermijden, doordat men het liefst harmonie zoekt en daarom speelt decorum een belangrijke rol. De groep gaat boven de gevoelens van het individu en de meeste mensen zullen ook vrijwel automatisch hun eigen gevoelens en belangen ondergeschikt maken aan die van de groep.

Doordat harmonie zo belangrijk is, spelen non-verbale vormen van communicatie een grote rol. Men wil de ander niet tegenspreken in het openbaar, maar door een gezichtsuitdrukking of een stilte wordt toch duidelijk dat de ander het oneens is.

Hiërarchie

In China speelt hiërarchie een belangrijke rol in het dagelijks leven en zeker ook in het zakenleven. Het is belangrijk om er achter te komen wie er de beslissingen neemt binnen het bedrijf waarmee men samenwerkt en dat is niet altijd meteen duidelijk. De hiërarchie bepaalt voor een groot deel wie de beslissingen neemt, maar ook zaken als wie waar zit tijdens een etentje, wie het eerste de vergaderzaal binnen gaat, etc.

Neiren en Wairen

Neiren betekent zoveel als de beperkte cirkel van vertrouwden. Wairen is alles wat daar niet bij hoort. Wanneer men deel uitmaakt van 'neiren' is zakendoen meteen een heel stuk makkelijker. Voor Chinezen gaat het bij neiren om mensen uit de eigen familie, directe collega's, mensen uit dezelfde stad of provincie. Deze zijn meestal snel vertrouwd. Buitenlanders zijn in principe altijd wairen, maar met behulp van veel Chinese contacten, wat kennis van het Chinees en Chinese cultuur en geschiedenis is het mogelijk om de grootste verschillen te overwinnen en deel uit te gaan maken van de kring van vertrouwden.

Geluk en Ongeluk

Voor veel Chinezen zijn geluk en ongeluk verbonden met bepaalde getallen of kleuren. Kleuren om te vermijden zijn zwart en wit, die hangen samen met rouw en begrafenissen. Rood en goud zijn kleuren die positief zijn. Getallen met een negatieve klank zijn 4 en 250, omdat de uitspraak van het eerste woord op dood lijkt en die van het tweede woord op dom of stom. Veel gebouwen hebben dan ook geen vierde, dertiende of veertiende verdieping. Geluksgetallen zijn 3, 6 en 8, omdat hun klanken lijken op die van positieve woorden.

Status en gezichtsverlies

'Mianzi' betekent de status, sociale positie en imago van een persoon. Dit is een erg belangrijk begrip in China. Gezichtsverlies ligt zeer gevoelig voor Chinezen en twee belangrijke manieren om iemand zwaar te beledigen zijn door hem of haar in het openbaar te bekritiseren en geen respect tonen voor iemands status of positie. Chinezen beseffen dat 'mianzi' niet altijd duidelijk is voor buitenlanders in China en zullen daar vaak rekening mee houden, ook omdat ze zelf uiteraard voordeel hebben bij een goede zakenrelatie. Het is echter goed om rekening te houden met statusverschillen, door bijvoorbeeld tijdens een vergadering of etentje de mensen met een hogere positie bij elkaar te zetten. Ook is het beter, wanneer er cado's worden gegeven om mensen met een hogere positie andere dingen te geven dan mensen met een lagere positie. Toon respect voor iemand met een hoge positie in het bijzijn van zijn of haar ondergeschikten.

Wat zijn zoal zaken waarmee men rekening dient te houden in China?

Een belangrijk begin bij het zakendoen is het opbouwen van een kring van relaties. In China, zoals in veel landen, zijn relaties belangrijker dan kennis. In China staat dit principe bekend als 'Guanxi'. Wanneer men zo'n netwerk heeft opgebouwd, zullen dingen veel makkelijker en sneller verlopen. Men wordt geintroduceerd bij nieuwe zakenrelaties, bureaucratische rompslomp wordt opeens eenvoudiger, etc. Uiteraard heeft guanxi ook zijn negatieve kanten, jouw relaties zullen jou ook om een tegenprestatie vragen en dat kunnen mogelijk zaken zijn waarmee je liever niet van doen hebt.

Hoe bouw je een netwerk op?

Het begin van een netwerk kan gemaakt worden via een vertaler, een collega die al eerder ervaring heeft opgedaan in China, maar ook een toevallige ontmoeting. Het helpt enorm om interesse in het land te tonen, enigszins op de hoogte te zijn van de Chinese geschiedenis, achtergronden. Vervolgens is het belangrijk de contacten te onderhouden en gastvrij te zijn, gastvrijheid staat hoog in het vaandel bij Chinezen. Etentjes zijn een onvermijdelijk onderdeel bij het opbouwen en onderhouden van een netwerk in China.