nieuws uitgelicht

Aardbeving – Aardgaswinning in Groningen

Zolang er op verschillende plekken gas uit de bodem onder Nederland vandaan gehaald wordt, schudt de bodem. Aardgaswinning brengt aardbevingen met zich; de bodem rommelt. Vooral in Groningen heeft men er last van en komen er scheuren in de muren van de Groningse huizen. De aardbevingen houden zich niet aan provincie- en landsgrenze. Overal waar gas gewonnen wordt gebeurt er iets met de bodem. Of dit nu onder Moddergat of Slochteren is, onder de Waddenzee of Noordzee: wie iets uit de bodem haalt kan rekenen op beweging in de aarde.

Het rommelt in Groningen

De bodem van Groningen rommelt. In de omgeving van het grootste aardgasveld van Nederland is men wel wat gerommel gewend, maar in de eerste maanden van 2013 is het vaak raak en sommige bevingen zijn krachtig. Tussen 5 januari en 25 februari 2013 registreert het KNMI 32 bevingen met een kracht variërend tussen 0,7 en 3,2 op de schaal van Richter. Veel Groningers constateren schade aan hun huizen en ze maken zich ongerust.

Gaskraan niet dicht

De aardgaswinning in Groningen dateert van de jaren ’60. De eerste beving van de aarde werd in 1986 geconstateerd. Sindsdien zijn er zeshonderd bevingen genoteerd. Er is vrees voor zwaardere bevingen en geluiden om de winning te stoppen worden luider. Toch gaat de gaskraan nog niet dicht. Zware bevingen zullen zo’n vaart niet lopen, is de veronderstelling. Minister Kamp van Economische Zaken neemt begin 2013 geen beslissing over eventuele dichtdraaien van de gaskraan. Eind 2013 neemt hij een besluit over vermindering van gaswinning in Groningen. Hij wil eerst rapporten van het nog lopende, en door hemzelf uitgeschreven, onderzoeken binnen hebben.

Aardgaswinning bij Slochteren

Het gas dat bij Slochteren gewonnen wordt gaat voor de helft naar Nederlandse huishoudens en bedrijven. De andere helft wordt geëxporteerd naar het buitenland. Nederlands gas gaat naar:

• Duitsland,
• Italië;
• Zwitserland;
• Frankrijk;
• België;
• Engeland.

GasTerra en de contracten

Zuiniger met de voorraad omspringen door minder te exporteren is geen optie. Er lopen meerjarige contracten waar Nederland niet onderuit kan. Sommige buitenlandse contracten hebben een looptijd van twintig jaar. Openbreken van de contracten kan niet. Nederland kan het alleen proberen door een beroep te doen op overmacht, maar ook dan heeft het land de medewerking van de gasimporterende landen nodig. Breekt Nederland het contract toch open, dan volgen schadeclaims. GasTerra en niet de minister van Economische Zaken sluit de contracten af. Nederland heeft in het buitenland de reputatie een betrouwbare gasleverancier te zijn en wil die reputatie hooghouden. De Nederlandse Staat verdient jaarlijks 12 miljard euro aan het gas.

Kleine velden en het grote veld

Om minder gas uit het Groningse veld te halen, moeten we zelf zuinig met gas omspringen. We kunnen ook gas van een andere plek halen. In aanmerking komen de kleine gasvelden zoals die onder oost-Ameland en op de Noordzee. Leeghalen van de kleinere velden spaart in eerste instantie het grote Groningse veld. De samenstelling van het gas is daarbij een complicerende factor. De gasvoorziening in Nederland is ingesteld op het Groningse gas, dat laagcalorisch gas is. Het gas uit de andere Nederlandse velden is hoogcalorisch. Om dat in Nederland te kunnen gebruiken, moet het met behulp van stikstof worden omgezet naar gas met een laagcalorische waarde.

Hoogcalorisch gas importeren

Nederland importeert ook al gas, maar ook dat is vaak hoogcalorisch. Import op grote schaal zou extra investeringen vergen en misschien ook aanpassingen aan installaties van bedrijven die gas verbruiken. Het gas zou dan ook duurder worden en het zou niet goed zijn voor de concurrentiepositie van Nederland.

Schaliegas

Een alternatief is wellicht schaliegas, maar zo ver is het nog niet. In Brabant kan er geproefboord worden naar schaliegas. Een Brits bedrijf heeft de vergunning daarvoor op zak. Dan kan gekeken worden of exploitatie rendabel is. Schaliegas winnen uit schaliegesteente is moeilijker dan de gaswinning zoals die in Groningen en in de Noordzee plaatsvindt. Het schaliegasproject wacht ook de uitkomst van de rapporten af van een onderzoek van het ministerie van Economische zaken. Daar staan dan ook de risico’s van winning in. Eind 2025 besluit het Kabinet dat er tot 2020 geen schaliegas wordt gewonnen in Nederland.

Aardbeving en breukvlak

De bevingen zijn niet nieuw. Vanaf de eerste schok tot eind februari 2013 werden er in totaal zeshonderd geteld. Gaswinning verlaagt de druk in de ondergrond. Als het gas weg is moet de bodem zich opnieuw zetten naar de nieuwe situatie. Dit gaat schoksgewijs, vooral op breukvlakken. Er zitten veel van die breukvlakken in de bodem onder Groningen. Lange tijd werd er in de media nauwelijks aandacht aan geschonken. Er werd zelfs opgeroepen er nuchter en zakelijk naar te kijken. Er spelen in het noorden zakelijke belangen. Veel bedrijven zijn gebaat bij de gaswinning.

Huizinge en de Schaal van Richter

De beving bij Huizinge in augustus 2012 schudde mensen wakker. Het was een relatieve lange beving met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter. Onderzoek van Staatstoezicht op de Mijnen, onderdeel van het ministerie van Economische Zaken, concludeerde dat er in de toekomst zwaardere bevingen te verwachten zijn. Zelfs bevingen met een kracht van 3,9 of meer lijken niet onwaarschijnlijk. Bevingen met een kracht van 4 en 5 geven schade aan huizen: lichte schade aan schoorstenen, scheurtjes in wegen en scheurtjes in oude huizen. In 1992 kreeg Nederland de zwaarste aardbeving uit haar geschiedenis te verduren. Dat was in Roermond. Die beving had een kracht van 5,8. Bij een beving met een dergelijk kracht is er kans op instorting van oude gebouwen.

Stoppen helpt niet

Om nu te stoppen met winnen haalt niet zo veel uit. De bevingen zullen er niet door afnemen. Bij winning heeft de ondergrond een jaar nodig om te zetten. De aarde doet er een jaar over om bij te komen van gaswinning. Minister Kamp laat onderzoeken of er ook een alternatieve manier is van gaswinnen, met minder kans op aardbevingen. De minister kijkt naar de veiligheid maar houdt ook economische belangen en belangen van Nederlandse gasgebruikers in het oog. Hij besluit om

Productieplafond

In januari 2015 stelt Minister Kamp een productieplafond in voor het Groningen-veld van 30 miljard kubieke meter. dat betekent voor de NAM een daling van de productie met een derde. In 2015 won de NAM 28,1 miljard kubieke meter tegenover 42,4 miljard kubieke meter in 2014.

Vullen met CO2

Waar gas gewonnen wordt kan er ook weer iets in de bodem teruggestopt worden, zoals CO2-gas. Dat lijkt een mooie oplossing, maar stuit op problemen. Het is nog niet duidelijk of je met CO2 kunt vullen terwijl er nog gaswinning plaatsvindt. Daarbij is de maatschappelijke discussie over ondergronds opslaan van CO2 nog niet uitgewoed. De Groningers zullen niet graag deel willen uit maken van dit experiment.

Schade

De Nederlandse Aardolie Maatschappij heeft een schaderegeling voor mensen die schade hebben vanwege de aardbevingen. De NAM heeft een Informatiepunt Aardbevingen op haar website, waar een schadeformulier gehaald kan worden om in te vullen en op te sturen. Een schade-expert komt langs om de schade te beoordelen en een schade-rapport op te maken. Wie scheuren in zijn huis heeft kan bij het Informatiepunt Aardbevingen terecht voor informatie over de procedure en schade-afhandeling.

Lees verder

• Boortorens op Ameland - Aardgaswinning in het waddengebied
• Ameland en de haat-liefde met Aardgas
• Ameland en haar Bodemdaling
• Gas onder Groningen - gasveld van Kolham in Slochteren
• Gaswinning – gaswinning in Werelderfgoed Waddenzee