Succes Primark heeft keerzijde

De Primark-formule is een waanzinnig succes. In heel Europa hebben de Ieren inmiddels meer dan 250 winkels geopend. Ze kiezen nagenoeg uitsluitend voor enorme winkeloppervlakten op toplocaties. De succesformule van het bedrijf zou je als volgt samen kunnen vatten: “Een paradijs voor tieners! Zo hip als H & M en zo goedkoop als Zeeman". Maar het succes heeft ook een keerzijde.

Primark zal kledingbranche nog flink door elkaar schudden

De bedrijven die zich tot dusver als groten in de branche manifesteerden als het ging om redelijk geprijsde kleding, zoals H&M, Zara, Mango en C&A, zullen zich in de strijd om de klant voortaan toch anders moeten opstellen. Primark zou de hele kledingbranche in de komende jaren wel eens grondig door elkaar kunnen schudden. Het bedrijf laat momenteel een sterke dubbelcijferige omzetgroei optekenen.

Niet Primark maar de klant maakt reclame

Het bedrijf zelf maakt overigens maar weinig reclame. Die taak hebben enthousiaste klanten met bewonderenswaardige inzet op zich genomen. Velen van hen plaatsen video's van hun shoppingtrips ("Primark-hauls") op Youtube en laten zo de hele wereld meedelen in de vreugde over hun koopjes. Kassa voor Primark, ze kunnen miljoenen op dure reclame besparen, want de klant doet het wel voor hen!

Geen duurzame kleding en eco-mode bij Primark

In een bijdrage van de Duitse televisiezender ZDF werden 4 meiden op pad gestuurd voor een shoppingtrip, waarbij ze in twee uur tijd samen twaalf tassen (!) vol met kleding uit de winkel droegen. Geen van hen had meer dan 100 euro uitgegeven. Hoe is zoiets in hemelsnaam mogelijk? Het vermoeden bestaat dat hier geen sprake kan zijn van duurzame kleding.

Wie zoekt er nu kwaad achter de aanduiding "Primark Dublin"?

De oplettende koper zal het zijn opgevallen dat men in de kleding van Primark, anders dan bij andere kledingfabrikanten, geen informatie over de herkomst terugvindt, zoals bijvoorbeeld "Made in Bangladesh". In plaats daarvan is er alleen de aanduiding "Primark Dublin". Transparant is anders, maar wie zou daar kwaad achter zoeken? Maar in hun zoektocht naar de herkomst van de kleding, vonden medewerkers van ZDF aanwijzingen die naar Azië leidden. Van duurzaamheid, sociale verantwoordelijkheid en milieubescherming dus geen spoor, van uitbuiting van mensen des te meer. En desondanks wordt Primark overspoeld met een ware golf van enthousiasme.

Productie onder erbarmelijke omstandigheden

Textielfabrieken in landen als Bangladesh, waar de kledingproductie tot een belangrijke, zo niet tot de belangrijkste industriële bedrijvigheid is uitgegroeid, laten overal hun smerige sporen en milieuschade na. De arbeidsomstandigheden zijn er vaak levensbedreigend en steeds weer komt het tot rampen. En dat is niet iets waarvan we pas weet hebben sinds de instorting in 2013 van een textielfabriek (waar naar verluidt ook Primark liet produceren) met meer dan duizend doden. Foto's van de slechte werk- en leefomstandigheden van de mensen in Bangladesh en andere producerende landen waren al eerder de hele wereld overgegaan.

Kleding van Primark is wegwerpartikel

Wanneer men gaat nadenken over duurzaamheid, respectievelijk duurzame kleding, lijkt met name één strategie van Primark problematisch. Een strategie echter, die het bedrijf met groot succes toepast: de kleren van Primark zijn verworden tot alledaagse verbruiksartikelen, tot wegwerpmode. Miskoop aangeschaft? Geen ramp, bij prijzen van 2 euro voor een shirt, 11 euro voor een broek of 20 euro voor een paar schoenen, draag je het toch niet en gooit het achteraf weg.

Betaalt de consument de prijs met zijn gezondheid?

Men kan zich afvragen of het gemis aan duurzame materialen, veiligheid en kwaliteit op den duur ook niet hun uitwerking op de consument zullen hebben. Worden er misschien materialen in het textiel verwerkt die mogelijk schadelijk zijn voor de gezondheid? Op internetfora zijn er nu al de verhalen van klanten die jeuk of hoofdpijn kregen na contact met de producten. Of mensen die klagen over de penetrante reuk van kleding en accessoires of van allergische reacties.

Duurzame kleding of Eco-mode is in de Primarkwinkels dus in geen velden of wegen te bekennen. Maar misschien brengt een verhoogd consumentenbewustzijn en een toenemende vraag naar duurzame producten in de textielindustrie, ons in de komende jaren tot herbezinning.

Lees verder

• Duurzaam gedrag, wat is dat?
• Duurzaam consumeren, levensstijl met toekomst
• Duurzaam ondernemen als verdienmodel