Moord, doodslag of dood door schuld

Moord, doodslag of dood door schuld In de volksmond wordt meestal gesproken over moord. Iemand is vermoord maar zo eenvoudig ligt het voor de politie, de verdachte, de advocaat en de rechter niet. We spreken hier over verschillende feiten, die ieder voor zich weer zwaarder of lichter worden bestraft. Hoe zit dat nu en waarom begrijpen we sommige uitspraken van de rechter niet. Het is nog veel complexer dan U denkt want afgezien van moord ( art 289), doodslag ( art. 287) en dood door schuld ( art 307 ) bestaat er ook nog de eenvoudige mishandeling ( art 300 ), die de dood ten gevolge heeft en de zware mishandeling ( art 302 ) die de dood ten gevolge heeft. Om het wat ingewikkelder te maken bestaan er nog de diefstal door middel van geweld (art.312 ) en de afpersing ( art 317 ) die iemands dood ten gevolge heeft. Inmiddels zijn we al over 7 verschillende omstandigheden aan het praten waaronder iemand de dood kan vinden.

Laten we beginnen bij moord en doodslag. Juist bij die twee artikelen gaat namelijk om het opzettelijk een ander van het leven beroven. Het verschil tussen moord en doodslag is enkel en alleen de voorbedachte rade waarvan bij moord sprake is en bij doodslag niet. De betreffende artikelen luiden als volgt:

Artikel 287 van het wetboek van strafrecht

Hij die opzettelijk een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan doodslag, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie.

Artikel 289 van het wetboek van strafrecht

Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.

De elementen in de artikelen zijn bepalend

Het element hij

Daar waar hij staat, mag ook zij gelezen worden.

Het element opzettelijk

Dit woordje is heel erg belangrijk. De verdachte moet dus de opzet gehad hebben het slachtoffer van zijn leven te beroven. Heel veel hangt in dit kader af van hetgeen de verdachte verklaart bij de politie en later bij de rechtbank en het is bij dergelijke ernstige feiten dus niet verwonderlijk dat de advocaat van een verdachte zijn cliënt opdracht geeft gebruik te maken van zijn zwijgrecht. Het geeft hem de tijd alle bewijsstukken en verklaringen in te zien en hij kan de uiteindelijke verklaring ten gunste van zijn cliënt aanpassen.

We hikken dan gelijk aan tegen het probleem waarmee de rechter zit en waarvoor moet hij een dader nu veroordelen? Enkele voorbeelden uit de praktijk.

Stel dat de verdachte verklaard heeft dat hij ruzie kreeg met een man in een café en dat hij hem een vuistslag in het gezicht geeft, echter zo hard dat de man achterover tuimelt en bij de val zijn schedel splijt. In de volksmond is het slachtoffer in het café vermoord. De verdachte echter verklaart dat hij hem slechts een vuistslag gaf en de man verder amper kende en hem zeker niet van zijn leven wilde beroven. Een tenlastelegging van doodslag is onterecht en wat overblijft is een eenvoudige mishandeling, die iemands dood ten gevolge heeft. U zult begrijpen dat de strafmaat voor dat artikel aanzienlijk lager is en wel eens tot onbegrip leidt bij de burger.

Een ander voorbeeld: De verdachte is een woning binnen gedrongen en heeft de bewoner vastgebonden en de mond dicht getaped. Hij zoekt naar buit in de woning en vertrekt, de bewoner in zijn benarde positie achter latend in de veronderstelling dat hij wel gevonden zal worden. Dat gebeurt niet en de bewoner overlijdt door verstikking. Is er sprake van doodslag of moord ? Nee, ook in dit geval is dat zeker niet het geval want de verdachte had niet de opzet de bewoner van zijn leven te beroven. De bewoner is overleden aan het geweld dat de verdachte toepaste om de diefstal gemakkelijk te maken. Daarop is het artikel 312 van het wetboek van strafrecht van toepassing, immers de diefstal staat daarin centraal. Strafverzwarend is daarin het feit dat het gebruikte geweld iemands dood ten gevolge heeft.

Nog maar een: Een bankovervaller rent het bankgebouw uit en schiet buiten in het wilde weg om paniek te veroorzaken in de hoop niet gepakt te worden. Hij schiet daarbij een voorbijganger dood. Hij verklaart het slachtoffer niet te kennen en hem dus zeker niet van het leven te hebben willen beroven. Is hij schuldig aan moord of doodslag ? Wederom niet en om dezelfde reden, de overval staat centraal, de diefstal dus en de strafverzwarende grond dat iemand daarbij de dood vindt is op hem van toepassing.

Zodra de verdachte verklaart niet de opzet te hebben gehad een ander van het leven te beroven zal hij dus niet voor moord of doodslag veroordeeld worden tenzij uit bewijzen of getuigenverklaringen anders blijkt. De man die de nieuwe vriend van zijn ex-vrouw met een mes dood steekt in diens woning en verder niets steelt, pleegt een doodslag, misschien zelfs een moord.

Het element met voorbedachte rade

Dat is helemaal niet zo eenvoudig te bewijzen en de voorbedachte rade zal door iedere advocaat aangevochten worden en zal dus uit wel heel degelijk bewijs moeten blijken. Wat wordt er eigenlijk mee bedoeld ? De voorbedachte rade blijkt meestal uit het feit dat er een planning aan het strafbare feit vooraf is gegaan. De verdachte heeft het hele feit doordacht, middelen aangeschaft en plannen gemaakt. Hij heeft zelfs een hele tijd gehad om zich misschien nog te bedenken maar heeft dat niet gedaan en het feit bewust gepleegd. Dat zijn duidelijke voorbeelden van het element met voorbedachte rade. Het verschil met doodslag is dat doodslag vaak gebeurt in een opwelling.

Toch werd een man die op het station ruzie kreeg met een ander en deze dood stak, na even snel bij de Hema een mes te zijn gaan stelen, niet veroordeeld voor moord. Voorbedachte rade werd niet bewezen geacht daar de verdachte verklaarde in een opwelling gehandeld te hebben. De rechter was van oordeel dat de dader onvoldoende tijd had om tot bezinning te komen.

Die tijdsfactor staat nergens met zoveel woorden omschreven en zal bij ieder feit afzonderlijk bekeken worden. Hoeveel tijd heb je wel nodig dan, alles hangt af van de omstandigheden en verklaringen.

Uiteraard is de man die zijn vrouw gedurende enige weken dagelijks gif toedient, dat hij in het buitenland heeft aangeschaft, strafbaar voor moord maar zo duidelijk liggen de zaken vaak niet. Er zal een uitgebreid en intensief politieonderzoek aan een dergelijke zaak vooraf gaan om alle feiten boven water te halen. Iemand die een moord op zo’n manier plant zal beslist ook geprobeerd hebben alle hem belastende feiten en omstandigheden op te ruimen.

Ten slotte nog het voorbeeld van de man, die zijn nieuwe waterscooter gaat uitproberen op een plaatselijk meertje. Hij vermaakt zich reuze en gaat als een wildeman te keer maar ziet dan een zwemmer over het hoofd en vaart met hoge snelheid over hem heen. Het slachtoffer overlijdt vrijwel onmiddellijk. U begrijpt het natuurlijk al, er is geen sprake van opzet en daarmee is er dus ook geen sprake van doodslag of moord. Door dat roekeloze gedrag is de man wel te verwijten dat een ander om het leven is gekomen en in dat geval spreekt men van dood door schuld, strafbaar gesteld in

Artikel 307 van het wetboek van strafrecht

1. Hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.
2. Indien de schuld bestaat in roekeloosheid, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie.


Uiteraard zal ook bij dit artikel nogal eens bevochten worden of er nu sprake is van verwijtbare schuld of niet en er zijn tal van voorbeelden bekend.

Neem bijvoorbeeld de smokkelaar die 20 illegalen in een container een land probeert binnen te smokkelen maar door een voor hem onverwacht oponthoud blijft de container ergens langer staan dan gepland. De mensen blijken allen te zijn overleden. Is er sprake van verwijtbare schuld?

Een ander berucht voorbeeld is de huisarts die weigert om ’s nachts op visite te komen en volstaat met een telefonisch consult. De patiënt overlijdt die nacht en het blijkt dat de arts het verkeerd heeft ingeschat. Als hij wel gegaan was zou de patiënt het hoogstwaarschijnlijk overleefd hebben.

De badmeester die 25 kinderen les geeft en waarvan er eentje aan zijn aandacht ontglipt.

De gids die de mensen in het grottenstelsel rondleidt en bij binnenkomst 20 zielen telde en bij de uitgang nog maar tot 19 komt.

In alle gevallen wordt telkens gekeken naar de verwijtbaarheid en zal de rechter uiteindelijk tot een oordeel komen en recht spreken. Of dat recht is of in onze ogen wat krom kan dus aan vele factoren liggen zoals U nu gezien heeft. Als politieambtenaar ben je gemotiveerd de waarheid naar boven te halen en bewijzen te verzamelen maar hoe de zaak op een rechtszitting loopt blijft een verrassing. Na het opmaken van je proces-verbaal begint voor jou weer een volgende zaak. Soms is het frustrerend maar daar dien je je bij neer te leggen
© 2007 - 2024 Peter, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Zakkenrollers, berovingen en uw inboedelverzekeringJe leest er regelmatig over in de krant en misschien is het je zelf wel eens overkomen. Je bent ineens je portemonnee kw…
WinkelcriminaliteitWinkelcriminaliteitWinkeldiefstal, geweld en agressie en zelfs diefstal door werknemers komt steeds vaker voor. Kijk daarom voor tips en zo…
Diefstal: mijn auto is gestolenDiefstal: mijn auto is gestolenUw auto is gestolen, wat kunt na deze diefstal het beste doen? U kunt aangifte doen bij de politie van uw gestolen auto,…
Fiets gestolen, wat nu?Fiets gestolen, wat nu?Jaarlijks worden er veel fietsen, snorfietsen en bromfietsen gestolen. Veel van de fietsen, bromfietsen en andere rijwie…

Bedreiging nader bekekenBedreiging nader bekekenEr is een groot verschil tussen je daadwerkelijk bedreigd voelen en hetgeen de wet als bedreiging ziet. Het blijkt dus n…
Vernieling nader bekekenVernieling nader bekekenVernieling is een verzekeringsartikel, daarmee bedoel ik dat het aangifte doen van vernieling meer een noodzakelijk kwaa…
Reacties

Greg, 06-11-2017
Voorbeeld: Stel nu dat er een vrouw werd mishandeld (zoals bv: een verkrachting) in haar jonge tijden en daarvan een trauma heeft van overgehouden. 20 jaar later, zoekt zij de dader weer op en vermoord zij hem, wie is dan de schuldige?
Had zij het recht om dit te doen? Met welke artikel van het wetboek kan ik haar onschuld bewijzen? Reactie infoteur, 13-11-2017
Hallo Greg
Je moet het zien als eigen rechter spelen en al zou het nog veel korter geleden zijn dan 20 jaar,
nooit en te nimmer heeft zij het recht dat te doen. Er bestaat dan ook geen enkel artikel waarin
een dergelijke daad wordt toegestaan. Zij zal dus altijd strafbaar blijven voor doodslag cq moord.
Misschien had je gehoopt op het artikel noodweer maar dat is uiteraard alleen van toepassing
op het moment dat zij wordt aangevallen

Hsp, 07-05-2015
En hoe zit het dan met poging doodslag (Sr45/Sr287)? een medewerker van rijkswaterstaat wordt moedwillig op hem ingereden. Poging doodslag? Reactie infoteur, 20-05-2015
Hallo Hsp
Als iemand moedwillig met zijn auto op iemand in rijdt dan is dat zonder meer
poging tot doodslag ja.

B. S., 05-04-2015
Is het dan ook niet zo dat als jij iemand daadwerkelijk met voorbedachte rade vermoord/om het leven brengt je kan zeggen dat het niet de bedoeling was.
voorbeeld je hebt ruzie met goede je slaat hem in elkaar of op zijn slaap expres met intentie hem te vermoorden, dan kan je toch zeggen dat je aan het stoeien was en per ongeluk het gebeurde ze kunnen dan toch niet bewijzen dat het met voorbedachte rade was. Reactie infoteur, 08-04-2015
Hallo
Moord is doodslag met voorbedachte rade en die voorbedachte rade moet worden bewezen om de moord te bewijzen. Het gaat dan om de "planning" van die doodslag en pas als bewezen kan worden dat er een hele planning is, spullen zijn aangeschaft om het uit te voeren of plannen zijn gemaakt de persoon ergens te treffen etc… dan is er sprake van moord. Hetgeen jij omschrijft, iemand daar slaan in de hoop dat hij er aan dood gaat, is puur een doodslag, immers wil je iemand opzettelijk van het leven beroven. Zou je zelfs verzwijgen dat je hem echt dood wilde slaan dan zou het zelfs een eenvoudige… dan wel zware mishandeling kunnen zijn die de dood ten gevolge had.

Simon, 12-04-2013
Een ander voorbeeld: De verdachte is een woning binnen gedrongen en heeft de bewoner vastgebonden en de mond dicht getaped. Hij zoekt naar buit in de woning en vertrekt, de bewoner in zijn benarde positie achter latend in de veronderstelling dat hij wel gevonden zal worden. Dat gebeurt niet en de bewoner overlijdt door ''verstikking. Is er sprake van doodslag of moord? Nee, ook in dit geval is dat zeker niet het geval want de verdachte had niet de opzet de bewoner van zijn leven te beroven. De bewoner is overleden aan het geweld dat de verdachte toepaste om de diefstal gemakkelijk te maken. Daarop is het artikel 312 van het wetboek van strafrecht van toepassing, immers de diefstal staat daarin centraal. Strafverzwarend is daarin het feit dat het gebruikte geweld iemands dood ten gevolge heeft.''

Ik denk dat een Officier van justitie hier ook wel doodslag ten laste kan leggen. Het is niet zonder meer dat de een het ander niet hoeft uit te sluiten. Verdachte heeft zicht immers willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat het slachtoffer de dood zou vinden. Omdat iedereen moet weten dat een plakband op de mond verstikkend kan werken. De gevolgen lieten hem blijkbaar ook koud, omdat hij het slachtoffer reddeloos heeft achtergelaten.
Kortom de voorwaardelijke opzet speelt hier ook een grote rol. En ik denk ook wel dat de rechter eerder meegaat met diefstal met als strafverzwarend dat door het geweld gebruikt bij de diefstal, het slachtoffer de dood heeft gevonden. Maar doodslag zou wel een kans maken. Reactie infoteur, 24-04-2013
Hallo Simon

Jazeker, je hebt helemaal gelijk en iedere officier van justitie zal zelfs nog hoger inzetten en proberen moord ten laste te leggen. Daarna doodslag en tenslotte diefstal met geweld, de dood ten gevolge hebbende. De rechter is uiteindelijk degene die moet zien welke feiten allemaal bewezen zijn. Toevallig heeft er een zaak gespeeld, exact zoals jij omschrijft, waarbij de dader het slachtoffer kende en dacht te weten dat het slachtoffer diezelfde dag gevonden zou worden, echter niet is gebeurd door afwijkende afspraken. Moord werd niet bewezen geacht, doodslag tot onze verbazing ook niet en het werd 312 sr.
Maar je hebt gelijk, een ovj zal altijd hoog inzetten en afwachten.

Peter (50 artikelen)
Laatste update: 15-06-2020
Rubriek: Zakelijk
Subrubriek: Juridisch
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.