Wereldtentoonstellingen, nostaligsch of hot?

Wereldtentoonstellingen lijken van ver vervlogen tijden. Toch klopt dit niet helemaal. Het is inderdaad zo dat een wereldtentoonstelling of Expo in de vorige eeuw hot was, maar ook vandaag gaan ze nog door en hebben ze hun belang binnen de maatschappij. Ze zijn immers heel erg belangrijk voor het leggen van contacten of het leren kennen van vooruitstrevende ideeën. Een wereldtentoonstelling is een grote internationale expositie en wordt daarom ook wel eens kortweg Expo genoemd. In het midden van de 19de eeuw was Engeland een heel vooruitstrevende natie en wou dan ook tal van vernieuwingen op de (wereld)kaart zetten. Er bestonden al nationale tentoonstellingen, maar die bereikten lang niet genoeg mensen. Daarom werd er in 1851 voor de eerste keer een expositie over de grenzen heen georganiseerd. Op die manier werden er niet alleen veel meer bezoekers verwacht, het was ook een ideaal moment om internationale handelsovereenkomsten te sluiten en om jouw land naar voor de schuiven als mogelijke partner bij een belangrijke stap in de vaderlandse geschiedenis.

Nationale expo

De nationale exposities brachten wel wat mensen op de been, maar de uitstraling en cachet van zo'n tentoonstelling was volgens Engeland nog niet groot genoeg. Bij zo'n 'kleinschaliger' evenement werd het rijk aan de eigen inwoners getoond, maar daarbuiten bereikte het eigenlijk niet zoveel mensen. Daarom was het halverwege de 19de eeuw tijd om daar verandering in te brengen. De sinds 1756 bestaande nationale tentoonstellingen moesten plaats maken voor iets grootser en wereldser. Zowel op cultureel als op technisch gebied waren er in de die tijd heel wat vernieuwingen waardoor er echt niet lang naar een paradepaard voor een wereldtentoonstelling moest gezocht worden.

Londen in 1851

Engeland was heel wat meer vooruitstrevend dan andere Europese landen en stond dan ook te popelen om een eerste wereldtentoonstelling te organiseren. Zo kwam de eerste Wereldexpo er in 1851. Ze vond plaats in Hyde Park in Londen en Crystal Palace werd voor dit evenement zelfs speciaal ontworpen. Er ontging de Engelsen geen enkel detail. Als men het eiland aan iedereen wilde promoten, dan moest het meteen een schot in de roos zijn. Van over heel de wereld werden producten verzameld en meer dan 5.000.000 mensen brachten een bezoek aan de Expo. Het evenement overtrof bij iedereen elke verwachting en de toon was meteen ook gezet. Anderen wisten dat ze het in de toekomst even goed of zelfs nog beter moesten proberen te doen.

Overvloed

Na het succes van Londen wilden uiteraard meerdere naties een wereldtentoonstelling in hun land opzetten. Daardoor volgenden de exposities zich in sneltempo op en het gebeurde zelfs dat er meerdere per jaar en zelfs enkele tegelijk waren. Er kwam een overvloed aan exposities en dat kwam niet elke organisatie ten goede. Bezoekersaantallen lagen niet meer in stijgende lijn en er was dringend nood aan duidelijke afspraken.

Ontstaan van BIE

In 1928 werd BIE - Bureau International des Expositions - in het leven geroepen. Deze organisatie moest vooral instaan voor de kwaliteit en de frequentie van de wereldtentoonstellingen. Doorheen de jaren waren de organisatoren wat te hard van stapel gelopen waardoor de meerwaarde van zo'n expo wat achteruit ging. Dit mocht niet de bedoeling zijn want het was nog steeds het ideaal moment om handelsakkoorden af te sluiten en om nieuwe producten aan alle belangrijke figuren van over heel de wereld te tonen.
BIE bestaat nu nog steeds en het hoofdbureau bevindt zich in Parijs. Aan het hoofd staat de secretaris-generaal van de Verenigde Naties.

Bekende bouwwerken

Na de bouw van Crystal Palace voor de tentoonstelling in 1851 konden de meeste steden niet achter blijven waardoor er nu nog steeds bouwwerken uit die tijd deel uit maken van het huidige straatbeeld. Denk maar aan de Eiffeltoren in Parijs die voor de Expo in 1889 werd gebouwd en het Atomium in Brussel voor Expo (19)58.

Overzicht belangrijkste wereldtentoonstellingen