Blik als materiaal en verpakking

Blik, in de woordbetekenis van materiaal, is dun gewalst plaatstaal. Van dat materiaal wordt verpakking gemaakt dat ook de naam blik draagt zoals bijvoorbeeld conservenblik en (meestal door een verkleinwoord aangegeven) drankblikje. De dikte van het materiaal is bij blikjes variabel met veel voorkomend een bodem van 0,3 mm dik, een wand van 0,11 mm en een kraag van 0,16 mm. Blik is een materiaal dat prima geschikt is voor recycling. Om die reden wordt het gescheiden opgehaald om makkelijker verwerkt te kunnen worden.

Gewalst plaatmateriaal

Het ruwe materiaal, voor het vervaardigen van blikken en blikjes, bestaat uit een opgerolde stalen plaat met een dikte van 2 tot 3 mm. Het walsen vindt plaats als het staal nog vormbaar is bij zeer grote hitte. Het materiaal wordt dan tegelijkertijd geperst en uitgetrokken tot de juiste dikte. Uiteindelijk wordt het, nadat het meestal van een coating is voorzien, opgerold of in platen gesneden. Maar conservenblikken en drankblikjes bestaan niet altijd uit gewalst staal en kunnen ook vervaardigd worden van dun gewalst plaatmateriaal dat bestaat uit een aluminiumlegering.

Gewalst plaatstaal bruikbare verpakking in voedselindustrie

Eeuwen geleden werd ook al dun plaatstaal gebruikt bijvoorbeeld voor een harnas ter bescherming van het lichaam in oorlogssituaties. Dat plaatstaal werd met de hand tot de gewenste dikte gehamerd wat een zeer arbeidsrovend karwei was. In de negentiende eeuw werden walsen uitgevonden om het plaatstaal op een makkelijker manier op dikte te maken. Weer later werd een manier van galvaniseren uitgevonden waardoor het materiaal bruikbaar werd om als verpakking te dienen in de voedselindustrie.

Voorheen ook huishoudelijke artikelen en kinderspeelgoed

Het metalen conservenblik werd in het begin van de negentiende eeuw uitgevonden door de Brit Peter Durand die er ook patent op kreeg. Maar de eerste conservenblikken bestonden uit moeilijk te openen zware trommels. Dit werd beter toen vijftig jaar later de blikken van dunner metaal werden gemaakt. Voorheen werd blik ook gebruikt voor huishoudelijke artikelen en kinderspeelgoed. Momenteel is dat materiaal meestal vervangen door kunststof met als voordelen dat het goedkoper is en er meer vormvariatie mogelijk is.

Na conservenblik ook drankblikje

Na het succes van het conservenblik kwam ook het drankblikje sterk in opkomst. Een drankblikje is vaak een alternatief voor een flesje. Drankblikjes kunnen, makkelijker dan flesjes, vervoerd worden zonder risico van breken en worden daarom veelvuldig gebruikt voor frisdrank en bier. Drankblikjes zijn cilindervormige en komen in diverse maten voor van 15, 25, 33 en 50 centiliter inhoud. De meest gebruikte inhoudsmaten zijn 33 centiliter voor frisdrank en 50 centiliter voor bier.

Cilindervormig

Ook de blikken die voor groenten en fruit worden gebruikt zijn cilindervormig. Conservenblikken gevuld met groenten of soepen hebben meestal een diameter van 10 cm en een hoogte van 11 cm. Rekening houdend met de materiaaldikte van 0,25 mm bevat zo’n blik ongeveer 0,85 liter inhoud dat tot 0,8 is gevuld. Er blijft dan een geringe mogelijkheid over om het uitzetten van het product op te vangen.

Tweedelig of driedelig

Een cilindervormig blik bestaat meestal uit drie delen. Een cirkelvormige bovenkant en onderkant en een cilindervormige zijkant. Maar het is ook mogelijk dat het blik uit twee delen bestaat waarbij de zijkant en onderkant uit één stuk metaal zijn getrokken. Om het voedsel te beschermen bevat de binnenkant van het blik vaak een coating, meestal van kunststof.

Blikjes in andere vormen

Voor vis en vleeswaren worden meestal doosvormige blikjes toegepast die in allerlei modellen en maten voorkomen. Doordat voedsel zowel in cilindrische blikken als blikjes in doosvorm luchtdicht verpakt is kan het lang bewaard blijven. Als een blik beschadigd is of lekt en ook wanneer het bol staat, is het sterilisatie-effect weg en kan het beter worden weggegooid om voedselvergiftiging te voorkomen.

Blik openen

Aanvankelijk was voor het openen van een conservenblik een speciale opener nodig maar in 1966 vond Ermal Fraze een manier van openen uit via een lipje. Inmiddels bestaan er verschillende manieren om zowel conservenblikken als drankblikjes en andere vormen te openen met een lipje soms door naar binnen te duwen en ook door een trekbeweging te maken of met een dubbele beweging.

Geen statiegeld maar gescheiden afval

Om er voor te zorgen dat blikjes niet als zwerfafval het milieu verpesten wordt in sommige landen statiegeld geheven zoals in Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden en in een aantal Amerikaanse staten. In Nederland heeft het bedrijfsleven een initiatief, om ook over te gaan op het heffen van statiegeld, kunnen tegenhouden. Het beleid richt zich nu op het scheiden van afval en op veel plaatsen zijn zogenaamde blikvangers geplaatst waar blikjes, vooral door fietsende jeugd, in gemikt kunnen worden.

Lees verder

• Een blik op blikverpakking en recycling
• Koekjestrommel als blikken blikvanger